Bilimkurgu Kulübü Bu Sitede Gelecek Var!
28 Aralık, Cuma sabahının erken saatlerinde Netflix, günler boyu izleyenleri dumur edecek, biraz asabileştirecek, azıcık hırçınlaştıracak, çokça nostaljiye sürükleyecek meşhur bir projeyi yayımladı. Charlie Brooker’ın teknolojik-distopya serisi Black Mirror’un yeni bölümüydü bu. Bandersnatch… Bu bahsettiğimiz bölümün önemi büyük. Belki de televizyonculuk yeni bir çağa giriyor. Bu da ne demek şimdi? Artık televizyonlarımız interaktif bir hâle geliyor belki de. Aslında interaktif televizyonculuk başlı başına ayrı bir yazının konusu olabilir. Bizim bu yazıda ele alacağımız şey, Bandersnatch’ın o dillere destan senaryosu. Bu bölüm baştan söylediğimiz gibi interaktif. Yani yetmişler ya da seksenlerde okuduğunuz o interaktif kitaplar gibi, gidişata sizin karar verdiğiniz bir çalışma. Gelgelelim, zaten Netflix’ten böyle bir proje geleceği sır değildi. Ta Ekim’den beri böylesi interaktif bir çalışmanın dedikoduları mevcuttu. Yine de Netflix, hikâye örgüsü ve projenin içeriği hakkında son derece ketumdu.
Netflix yüksek profilli reklam kampanyaları ve Roma gibi ödüllü filmleriyle meşgul gibi görünse de, hiçbir ön duyuruda bulunmadan Tau ve ya The Cloverfield Paradox gibi filmleri de gösterime çıkarıyor. Amaçları belli ki takipçilerinin reklam vesaire olmadan neyi izleyeceğini test etmek. İşte televizyonlarda aniden beliren bu Black Mirror bölümü, Reddit’teki bir dedektif ve kod çözücü ordusunu teyakkuza geçirdi. Arkadaşlar şimdiden söz gelimi interaktif filmin bitebileceği tüm muhtemel sonları açığa çıkartmış gibi görünüyor. Reddit’te bu tarz mevzular sıradan bir hâl zaten.
Aslında Reddit’in dedektifleri de kabarık bir maziye sahip. İnternette gizemli ya da beyin gıdıklayan bir şey mi belirdi? Redditçiler hemen orada… Adamlar bir podcast serisiyle bağlantılı cinayet mevzusundan tutun, kurgusal bilmecelere; mesela Jon Snow’un Game of Thrones’da sahip olduğu paya kadar pek çok şeyi çözmekle uğraşmış. Benzer tüm eğlence-pazarlama programları artık bu ‘eğlence dedektifleri’ (işgüzarları) göz önünde bulunarak tasarlanıyor. Misal HBO’nun Westworld’ü. Westworld’ün ikinci sezonu, göz kamaştırıcı tuhaflıkta birtakım ‘yapbozlarla’ gündeme gelmişti. İkili ve on altılı kodlar. Belki hatırlayan çıkacaktır. İşte televizyonculuğun geleceği burada. Çocukluğunda oynamış olduğu oyunlarda ‘Easter Egg’ arayan kitle, gelecek televizyon programlarında da aynısını yapacak.
Fakat Bandersnatch biraz farklı. Yani bir bilmece çözmeye benzemiyor senaryosunu incelemek. Her şey zaten ortada. Yine de Redditçi dedektifleri hatırı sayılır bir süre meşgul tutmayı başarmış türden bir yapım bu. Bölüm, 1984’de geçiyor. Stefan isimli bir programcı, interaktif bir oyun yapmakla uğraşıyor. Yani hikayemiz başta bahsettiğimiz o ‘Kendi Maceranı Seç’ kitapları gibi dallanıp budaklanıyor ve izleyicilerin devam etmek için bir seçeneği tıklamasını istiyor. Bu seçeneklerden bazıları (mesela kahvaltıda hangi kornfleksi yersin gibi) tamamen anlamsız görünüyor. Bazıları da yeni seçenekler açıyor ya da kapatıyor. Tıpkı bir yerlerde kaydetme noktası olan oyunlar gibi ya da eski interaktif kitaplar gibi. Hikaye bir yerden sonra kendini tekrara bile gidebiliyor.
Dolayısıyla Bandersnatch, izleyicilerini bir seçenek karmaşasına sokuyor bazen. “Acaba şunu seçseydim ne olurdu, önemli bir şey kaçırdım mı?” derken insan strese giriyor. Neyse ki Redditçiler sizler kendinizi böyle harap etmeyesiniz diye tüm cevapları çözmüş. Şu başlık altında muhtemel sonları ve oraya nasıl geleceğiniz anlatılıyor. Bir diğer başlıkta da öbür Black Mirror bölümlerine yapılan göndermeler, Bandersnatch’deki Easter Eggler falan inceleniyor. Bir de şema çıkartmışlar. Bu şema Netflix’in öbür interaktif çalışmalarındaki hikaye şeritleriyle benzerlik taşıyor. Aynı zamanda bir oyunun kurgusunu anlatan şemalara da benziyor.
Zaten daha önce yapılmış diğer interaktif film çalışmalarında olduğu gibi Bandersnatch de oyunlarda kullanılan hikayenin dallanıp budaklandığı metodolojilerden ödünç alıyor biçimini. Bazı seçenekler tamamen anlamsız, bazıları izleyiciyi kurgusal ekonomiyi korumak amacıyla hikayenin ana hattına döndürüyor, bazıları da ani sonlara götürüyor. Yani Redditçilerin bu haritası kolektif bir oyun turu gibi. İnteraktif yayıncılık meselesi ilerlerse, Twitch’de ya da YouTube’da oyun videosu çeker gibi video çekilecek. Televiyonlar da ancak bu şekilde hayatımıza tutunabilir zaten. Aksi hâlde hep olduğu o ‘yayın yapan kutu’ olarak kalırsa yeni gelişen eğlence teknolojilerine karşı silinip gider… Bandersnatch bize televizyonculuğun geleceği ile alakalı pek çok fikir veriyor. İnsanları bu kadar eğlendirmiş olmasına rağmen, belki de gelecekte ortaya çıkması muhtemel interaktif filmlere nazaran ilkel bile kalabilir. Belki de filmin içinde hâlâ kimsenin çözemediği ya da bulamadığı Easter Eggler, gizemler ve benzeri şeyler bulunuyordur. Yine de internette “acep başka neler varmış?” diye gezip daha da derinlere gidebilir ya da dene-yanıl yöntemiyle kendi kendinize takılabilirsiniz. Her halükârda sizler için Türkçeleştirdiğimiz aşağıdaki grafik çok işinize yarayacak. Şimdiden iyi seyirler…
