Dünya üzerinde her yıl ortalama 311 milyon ton plastik üretildiği tahmin edilmektedir. 2050 yılına ulaştığımızda denizde balıktan çok plastik olacak. Belki de şu anda yediğimiz yemeğin içinde plastikler cirit atmakta ve plastikler, soyumuz tükendikten sonra bile büyük ihtimalle dünya üzerinde etkisini devam ettirecek. Plastik şişeleri üretmede kullanılan Polietilen tereftalat (PET olarak da bilinir), yıllık plastik üretiminin beşte birini oluşturuyor. PET’in sıcaklığa karşı dayanıklı olması onu ambalaj işlemi için ideal bir materyal kılıyor (Zaten bu yüzden de en çok kullanılan plastikler arasında). Fakat aynı zamanda barındırdığı özellikler doğada yok olmasını güç hale getiriyor.
Sizlere geçtiğimiz günlerde keşfedilen ve PET ile beslenen bir bakteriyi tanıtalım: Ideonella sakaiensis. Japonya’daki araştırmacılar bu bakteri türünü bir geri dönüşüm tesisinden aldıkları 250 PET kalıntısı örneğinden topladılar. Yapılan ilk tanılara göre bakterinin PET’i yavaşça ayrıştırmak için bir çift enzim kullandığı anlaşıldı.
Swinburne Üniversitesi‘nden öncü araştırmacı Enzo Palombo şu ifadeleri kullandı: “Eğer bir bakteriyi tüketebileceği tek bir besin kaynağı olduğu yere koyarsanız, zamanla bunu başarmak için duruma adapte olacaklardır. Bence burada doğanın bizi nasıl şaşırtabileceğini ve kendisini iyileştirebilme özelliğini görüyoruz.”
Araştırmacılar, Science dergisinde yayınlanan çalışmalarında bu bakterinin küçük parça düşük kaliteli bir PET’i ayrıştırmasının 6 hafta aldığını belirttiler. Bakterinin yüksek dozda kristalleştirilmiş PET’i ayrıştırmasının ise daha uzun sürdüğünü söylediler. Araştırmacılar şuan için bu bakteri türünün dünyada büyük miktarlarda bulunan plastik atıklar için kısıtlı etkisi olduğunu bildirdiler. Fakat araştırmacılara göre söz konusu bakteri türünün keşfedilmesi bu alanda önemli bir adım. Enzimler kullanarak PET’i ayrıştırma yöntemleri bu buluştan önce mantarların bir kaç türleriyle kısıtlanmıştı. Daha ileri araştırmalarla beraber araştırmacılar plastik atıkları azaltmada daha çevre dostu bir alternatif geliştirmeyi umuyorlar.
Şimdilik yapılması gereken ise daha elle tutulur gözle görülür cinsten. İnsanlar PET’i geri dönüştürmek için daha fazla çaba sarf etmeli. Özellikle geri dönüştürmesi daha kolay ve daha ucuz olan (pdf) PET şişelerini dönüştürmek için çaba harcamalılar. Dünya Ekonomi Forumu‘na göre dünyadaki PET’lerin neredeyse yarısı geri dönüşüm için toplanmamakla beraber şişelerin sadece %7’si tekrar kullanılmak üzere işlemden geçirilmektedir.
Hazırlayan: Agah Tuğrulhan Polat