Bilimkurgu Kulübü Bu Sitede Gelecek Var!
Dünya’nın kozmik çevresi, sayısız taş ve metal yığınlarının, buz kütlelerinin ve toz bulutlarının karmaşık bir döngüsünü barındırıyor. Dolayısıyla Dünya’nın yörüngesini kesebilecek göktaşları, gezegen ölçeğinde bir felaket potansiyeli de taşıyor. Binlerce yıldır yeryüzü, bu tür çarpışmaların sessiz tanıklığıyla dolu. Ancak modern bilgi ve teknoloji çağında, bu doğal tehdit kaderin insafına bırakılamayacak kadar önemli bir mesele hâline geliyor. Bugün bilim dünyası, göktaşlarının Dünya’ya çarpmasını engelleyebilecek yöntemler üzerine odaklanıyor.
Bir göktaşı tehdidinin yönetilmesi, büyük ölçüde olayın tespit edilme süresine bağlı. Eğer yaklaşmakta olan nesne yıllar öncesinden fark edilirse, yönünü değiştirmek için düşük kuvvetli ama uzun süreli müdahaleler etkili olabilir. Buna karşın, tespit kısa süre kala yapılırsa, daha radikal ve hızlı önlemler şart.
Bu noktada henüz tam anlamıyla olgunlaşmamış çeşitli teknolojik çözümler üzerinde düşünülüyor. Yörüngesini hafifçe değiştirmek için büyük kütleli bir uzay aracıyla göktaşına çarpma fikri, en çok konuşulan stratejilerden biri. Burada amaç, çarpışmanın yarattığı kinetik enerjiyi kullanarak göktaşının rotasını milimetrik de olsa değiştirmek. Uzay boşluğundaki bu küçük sapma, Dünya ile çarpışma ihtimalini ortadan kaldırmak için yeterli olabilir.
Bir diğer yaklaşım, göktaşının yörüngesine dev bir uzay aracı yerleştirmek. Bu aracın kütleçekimi, zamanla göktaşının rotasında değişim yaratabilir. Yöntem, göktaşını patlatmak yerine uzun vadede yavaşça itmeyi öngörüyor. Avantajı, yıkıcı parçalanma riskini ortadan kaldırması; zira büyük kütleli nesneler parçalandığında onlarca küçük tehlikeli cisim ortaya çıkabilir ve risk daha da artabilir.
Teknolojinin diğer ufku ise lazer sistemlerinde yatıyor. Göktaşının yüzeyine yönlendirilen yoğun lazer ışınları ile yüzeyden mikroskobik parçalar kopararak tepkime kuvveti yaratmayı amaçlıyor. Söz konusu tepkimenin cismi hafifçe itmeye başlayacağı varsayılıyor. Yıllar alacak bu süreç sayesinde göktaşının rotası binlerce kilometre oynatılabilir. Ancak burada da devasa enerji gereksinimi ve lazer sistemlerinin Dünya yörüngesine yerleştirilmesi gibi ciddi mühendislik sorunları var
Bütün bu seçenekler, özünde zamana karşı bir yarış. Çünkü uzay araçlarının fırlatılması, hedefe ulaşması ve rotayı değiştirecek kadar etkiyi yaratması için yıllar gerekebilir. Dolayısıyla gezegen savunma sistemlerinin en kritik parçası, göktaşlarını önceden fark edebilecek hassas gözlem ağları. Dünya yörüngesindeki teleskoplar ve yer tabanlı dev gözlemevleri her gün gökyüzünü tarıyor. Ama bu dev kozmik satrançta gözden kaçan küçük bir taş bile büyük bir tehdide dönüşebilir.
Öte yandan gezegen savunması, yalnızca teknik bir problem değil. Uluslararası hukuk, güvenlik ve jeopolitik gerilimler de bu konunun ayrılmaz parçalarından. Çünkü Dünya yörüngesine yerleştirilecek dev bir lazer sistemi ya da patlayıcı yüklü araçlar, teoride başka amaçlar için de kullanılabilir. Hangi ülkenin hangi teknolojiyi geliştireceği, maliyetin ne oranda paylaşılacağı ve olası başarısızlıklarda kimin sorumluluk üstleneceği gibi konular, söz konusu çabayı karmaşık bir uluslararası müzakereye dönüştürebilecek cinsten.
Ayrıca göktaşları, insanlık tarihinde nadiren gerçekleşen bir felaket türü. Bu da tehdidin bazen gereksiz yere abartıldığı eleştirilerine yol açıyor. Ancak tsunami, deprem veya kasırga gibi felaketlerin aksine, göktaşı çarpması önlenebilir bir felaket. Yani konunun ahlaki bir boyutu da var: “Önlenebilecek bir felaketi önlemek, insanlığın ortak sorumluluğu değil midir?” Sonuç olarak insanlık, eğer bugün kendi gezegenini koruma iradesi gösterebilirse belki gelecekteki belirsiz diğer tehditlere karşı da ortak bir refleks geliştirebilir.
