Etiket Arşivleri: Kapitalizm

21. yüzyılın ilk yarısının yarısı, ülkelerin çok büyük bölümünün gayri safi milli hasılalarının birkaç katı piyasa değeri büyüklüğüne erişen teknoloji şirketlerinin egemenliğiyle tamamlanıyor. Görünen o ki Avrupa Birliği ve ABD dâhil ülkelerin yasal sistemleri teknolojinin şiddetli çekme ve dönüştürme gücü karşısında çok zayıf kalıyor. Teknokapitalist güç odakları yüz milyonlarca hatta milyarlarca insana tek tek ulaşabiliyor. Bu platformlar âdeta dijital bir …

Tekillik (singularity), teorik fizikçilerin ve bazı fütürologların sıkça kullandığı bir kavram. Kökeni 18. yüzyılın sonlarına uzanıyor. Pierre-Simon Laplace, o dönemde yerçekimi yoğunluğuna bağlı olarak bazı dev gök cisimlerinin kendi ışıklarını yutup kararabileceği konusunda spekülasyon yapıyor ve böylece kara delik kavramını ilk kez ortaya atıyor. Ancak bu isimsiz kavram, teorik fizik alanındaki gelişmelerin hız kazanacağı 20. yüzyıla kadar unutuluyor. 1950’lerde John …

Bilimkurgu, yalnızca uzay gemileri, robotlar ve zaman yolculuğundan ibaret değildir. Derinlemesine bakıldığında, her zaman toplumsal hayal gücümüzün bir yansıması olmuş, içinde yaşadığımız sistemleri eleştiren ve geleceğe dair alternatifler sunan bir edebi tür olarak varlığını sürdürmüştür. Peki, bu noktada Marksizm nerede devreye giriyor? Istvan Csicsery-Ronay Jr.’ın Marksist Kuram ve Bilimkurgu başlıklı makalesi, tam da bu soruya yanıt arıyor. 20. yüzyılın sonlarından …

Bilimkurgu, uzun zamandır neoliberal hegemonyayı İngilizce konuşan halkın bilincine yerleştirmek için bir araç olarak kullanılmıştır. Ancak bunun böyle olması gerekmiyordu. Tanımlı bir tür olarak doğuşundan itibaren bilimkurgu, radikal siyasetle açıkça bağlantılı olmuştur. Avrupa’da önemli kültürel ve toplumsal değişimlerin yaşandığı bir dönemde, birçok yazar yeni teknolojiler hayal etmekten ziyade toplumun nasıl organize edilebileceğine dair yeni yollar tasarlamaya başlamıştır. Hızla sanayileşen bir …

1811-1816 yılları arasında, kendilerine “Ludistler” adını veren gizli bir topluluk İngiltere’deki fabrikalarda tekstil makinelerini parçalamıştı. Bugün, “Ludist” kelimesi çağ dışı kalmış, teknoloji karşıtı gericileri ifade etmek için aşağılayıcı bir terim olarak kullanılıyor (Türkçede Ludistlerin karşılığı olarak “makine kırıcılar” tabirinin kullanılmasının bir gerekçesi de bu denilebilir – ç.n.). Ve bu kullanım tercihi, tarihin gerçekten de kazananlar tarafından yazıldığını kanıtlayan başka bir …

Apollo’nun fırlatılmasından bu yana pazarlamacılar da uzayı bir reklam sahasına dönüştürme hevesine kapıldı, ancak henüz bunu yapabilen kimse olmadı. Şimdilerde yeni bir çalışma, 50 uydudan oluşacak yapay bir reklam setinin uzaya gönderilme maliyetini 65 milyon dolar olarak hesapladı. Reklamlardan gelecek para düşünüldüğünde bu büyük bir maliyet sayılmayabilir belki. Yine de yatırımcıların, “Çok iyi fikirmiş, hemen deneyelim,” demeden önce hesaba katması gereken …

“Hayvan, hışımla çeker alır kırbacı efendisinin elinden ve kendi kendisinin efendisi olmak için kendi kendisini kırbaçlar, bilmez ki bu, efendisinin kırbacına atılmış yeni düğümün yol açtığı bir hayalden başka bir şey değildir.” –Franz Kafka / Aforizmalar Gerektiğinden uzun sürmüş bir toplantıda, toplantının maksadına, iş arkadaşlarınıza, hatta kendinize dahi yabancılaşıp, “Benim burada ne işim var?” diye sorduğunuz oldu mu? “Ben burada …

Bilimkurgudan ilham alan Elon Musk, şirketlerini çok özel bir gelecek vizyonu etrafında şekillendirdi. Tesla ve SpaceX CEO’su, ürünlere ve araçlara bilimkurgudan isimler vererek ve hatta bilimkurguyu gerçeğe dönüştürmek istediğini ilan ederek türe olan sevgisini düzenli olarak dile getiriyor. Bununla birlikte ilham kaynakları, Musk’ın bazı eylemleriyle aynı fikirde olmayabilir. Harvard Üniversitesi’nde tarih profesörü olan Jill Lepore, bir podcast’te Musk’ın yeni bir …

Günümüzde “iklim-kurgu” adıyla anılan alt türün ortaya çıkmasından bir asır önce, pek çok erken dönem bilimkurgu yazarı iklim kaosu tarafından şekillendirilen rahatsız edici dünyalar hayal etti. Örneğin 80 Günde Devri Alem ve Denizler Altında 20.000 Fersah gibi popüler macera hikayeleriyle tanınan Fransız yazar Jules Verne, 1890’da kaleme aldığı Kuzey Yolcuları romanında kapitalistlerin kömür rezervlerini çıkarmak için kutupları kasıtlı olarak ısıtmalarından …

“Bu dünyanın sırları herkese açık değil, sadece onları arayanlara ve bulmasını bilenlere açıktır.” – Ayn Rand Ayn Rand (1907-1982), edebi yetkinliğinden ziyade eserlerini temellendirdiği felsefi yaklaşımıyla ya da diğer bir deyişle serbest piyasa destekçisi ve bireyci tavrıyla tanınır. İkinci Kızıl Tehlike döneminde (1947-1957) senatör Joseph McCartyh‘nin öncülüğünü yaptığı anti-komünist soruşturmalarda yer almış, dönemin tartışmalı figürlerinden biri olmuştur. Rivayete göre, Komünizmle …