Edebiyat Üzerine

Eleştiri denen silahın ülkemizde ne denli kötüye kullanılabildiğini yaşamımın oldukça erken bir döneminde fark etmiştim… Oturup bu konu üzerine bir yazı yazdığımı bile hatırlıyorum. “Eleştirmenlik ciddiyet ve özen ister,” diye girmiştim lafa. “Başkalarının ürettikleri üzerinde üzerinde fikir yürütme iddiasındaki kişi, her şeyden önce iddiacılığının sorumluluğunu taşımak zorundadır.” O sıralarda durum gerçekten trajikomik düzeylere ulaşmıştı. Sözcük anlamıyla aslında hem pozitif, hem de …

İster grup olarak bir evren tasarımı oluşturmuş ve üzerine öyküler, romanlar inşa etmiş olun… İster bireysel olarak var ettiğiniz öykü veya romanları yayın aşamasına taşıma vakti gelmiş olsun. Ürettiğimiz şeyin “ne kadar iyi” olduğuna karar verebilmek, önümüzdeki ilk zorlayıcı duygusal engeli oluşturur. Bize kişisel olarak tatmin edici gelen, kendi çocuğumuz gibi gördüğümüz bir eseri başkalarının beğenisine sunmak genellikle en çetin …

1950’lerden önce bilimkurgu öyküleri çoğunlukla dergilerde yayımlanırdı. Sonrasında okuyucuların bilimkurgu öyküleri ile tanışma yeri daha çok antolojiler oldu. Kitaplar dergilerden daha kalıcı, kitapçılarda kalış süresi daha uzun, kütüphanelerde bulunabilen ve anne babalar tarafından benimsenen ürünlerdi. Genel olarak son yarım yüzyılda bilimkurguya duyulan saygı arttıkça dergilerin yerini kitaplar almaya başladı. İlk zamanlarda bilimkurgu öyküleri fantezi ve tuhaf-kurgu (weird-fiction) derlemelerinde yer aldı. …

Jacurutu Siyeci, Arrakis’in derin çölünde bulunan efsanevi bir siyeçti. Uzun yıllar boyunca Fremenler, Jacurutu Siyeci’nin bir mit olduğunu düşünüyor ve kökenleri hakkında çok az şey hatırlıyorlardı. Su çaldıkları için Jacurutu halkının Fremen topluluğundan atıldığı söylentileri dolaşmaktaydı. Atreides Hanedanının Arrakis’e gelmesinden çok önce, Jacurutu’da yaşayan bir grup kaçak Fremen diğer Fremen’leri vücutlarındaki su için öldürmekteydi. Diğer Fremenler, bu siyece “su böcekleri” anlamına …

İlk Asimov‘uma ilkokulu bitirmek üzereyken, sınıf kitaplığında rastlamıştım. Altın Kitaplar Yayınevi’nden, “Güneşin Tanrıları” adında bir kitaptı. Onu bir solukta okuduktan sonra, serinin devamı olduğunu fark ettim. Hepsini okudum. Ben okudukça yenileri geldi.. Asimov usta henüz hayattaydı; yazdıkça yazıyor, döktürdükçe döktürüyordu. Üniversiteyi bitirdiğimde, maestronun serisi artık yirmi bin yıllık galaksi tarihini anlatan muazzam bir evren tasarımı haline gelmişti. Dünyanın kolonileşme öncesi …

Edebiyat ve sinema, açıklamakta oldukça zorlanılan toplumsal gerçeklerin derinliğine ve enginliğine katkı sağlayabilir. Politik kelime dağarcığımız Oxford’un yılın sözcüğü seçtiği post-truth (Gerçek ötesi/Post-gerçek) haline dönüştükçe, gerçeğin dürüst temsilcileri yalnızca hayallerde karşımıza çıkabilecek gibi gözüküyor. Son 20 yıldaki siyasi koşulları izah ederken faydalanılan modern distopya türündeki patlama da bir hayli dikkat çekici. Bu durum, günümüzün rahatsız edici gerçeklerini yüzümüze vuran Kar Küreyici (Snowpiercer), …

Bilimkurgu, diğer edebi türlere nazaran cinselliği anormalliklerle harmanlamaya daha müsaittir. Robet Bloc, Ray Bradbury ve Theodore Sturgeon, yazdıkları kimi hikayelerinde cinsellik ile şiddet, kan, tiksinti ve ıstırabı iç içe geçirmiştir. Alıştığımız cinselliği zihin ve vücut birlikte uyum içinde kontrol ederken, bilimkurguda zihin ve vücut birlikteliği “tuhaf”olarak görülmüş ve zihnin tüm organizmaya hakim olması tercih edilmiştir. Diğer yandan bilimkurgu, oldukça farklı cinsel beklentileri olan ütopik …

Bilindiği üzere bilimkurgu tutucu ve daha çok erkeklere hitap eden bir tür. Cinsellik ve erotizm ise, 1960’lara kadar verilen eserlerde pek söz edilmemesine karşın tüm popüler edebi türlerde de olduğu gibi günümüzde hiç sakınılmadan sıklıkla masaya yatırılan konulardan biri. Olaya bu noktadan bakıldığında bilimkurgu, popüler önyargıların ve cinselliğe dair duyguların yıllardır gerçek bir aynasıdır. Bunu özellikle fantezi ve tabuların komplike eserlere kıyasla …

“Bu deli zırvalarını gerçekten okuyor musun?” Çok değil, 15-20 yıl önce elinde bilimkurgu kitabıyla yakalanan birine ilk sorulan bu olurdu. Ya da kaşlar kalkar, hafif alaycı bir sesle “ilginç!” denilirdi ve saygınlığınızın o anda dibe vurduğunu hissederdiniz. Çoğu kimse için bilimkurgu, entellektüel bir ayıptı. Kimileri için hala öyle. Tıpkı aynı insanlar için, erotizmin ahlakî bir ayıp olması gibi. Bu bir rastlantı mı? Bence …

“Bu dert benim başıma ilk defa 12 Temmuz 2017 tarihinde geldi.” Robert Heinlein‘ın “Puppet Masters” adlı ünlü romanının baş kişisi Sam, kitabın 62 yıl önce yayınlanan Türkçe çevirisinde anlatımına işte bu sözlerle başlıyordu. Sam’ı bilemem, ama bu dert benim başıma ilk kez 7 Eylül 1954 tarihinde geldi. O günlerde biz İstanbul çocuklarının bambaşka bir yaşamı vardı. Nüfusu milyona yeni değmiş …