Türk Siyasetinde Bir Propaganda Unsuru Olarak Bilimkurgu

14 Mayıs 2023 tarihinde ülkemiz yeniden bir genel seçime gidiyor. Milletimizin cumhurbaşkanı ve kendisini temsil edecek milletvekillerini seçeceği bu seçimde de partiler yine hummalı bir propaganda çalışması içinde. Gelişen teknoloji ve sosyal medya başta olmak üzere artan imkânlar sayesinde seçim bütçeleri çok düşük olan ve mecliste temsil edilmediği için devlet desteğinden yararlanamayan partiler bile seslerini duyurabiliyor. Yakın geçmişe kadar kentlerin tüm direklerinde parti bayrakları dalgalanır, ilan panolarında parti afişleri asılı olurdu. Seçim otobüslerinden propaganda şarkıları çalar, parti genel başkanları mitingler için il il gezerdi. TV propagandaları bağlamında ise devlet televizyonu olan TRT, her partiye belli bir süre ayırarak parti temsilcilerinin propaganda konuşması yapmasını sağlardı. Elbette açık oturum tarzındaki tartışma programları da partilerin kendilerini tanıtmaları ve vaatlerini millete aktarmaları için önemli unsurlardı.

Günümüzde bunların hemen hepsi devam etse de artık eski önemlerinde olmadıkları kesin. Siyasi partiler artık tanıtım bütçelerinin önemli bir kısmını sosyal medya ve video paylaşım sitelerinde sergilenecek tanıtım filmleri için harcıyor. Elbette mitingler ve TV programları hâlâ en önemli propaganda aracı, ancak bizim siyasilerimiz yakın geçmişte sosyal medyanın gücünü ve önemini de keşfetti. 2013 yılının Mayıs – Haziran döneminde gerçekleşen Gezi Parkı protestoları ve özellikle de protestocuların Twitter başta olmak üzere sosyal medyada örgütlenmesi, YouTube gibi video paylaşım ortamlarında cep telefonları ile çekilen görüntüleri paylaşarak tüm dünyaya seslerini duyurması, hem iktidar hem de muhalefet partilerinin sosyal medyanın önemini keşfetmesini sağladı. O tarihten sonra partiler, sosyal medyada  seslerini duyuracak kadrolar örgütlemeye girişti.

O günden bugüne geçen zamanda akıllı telefonların daha da yaygınlaşması, video izleme ve sosyal medyada zaman geçirme ortamının bilgisayardan cep telefonlarına kaymasıyla birlikte partiler, seçmeni olan ya da olmayan her vatandaşa telefonla ulaşma şansını yakaladı. Herkesi telefonla arayıp propaganda yaparcasına kitlelere videolarını izletti ve sesini duyurdu. Partiler, özellikle de genç kitleleri yakalamak için giderek daha nitelikli videolar çekmeye başladı. Seçim şarkılarının, video kliplerinin kalitesi neredeyse dönemin popüler şarkılarıyla yarışır düzeye geldi. Propaganda filmleriyse yalnızca siyasi liderlerin kamera karşısına geçip “bize oy verirseniz şunları şunları yapacağız” tarzından uzaklaştı ve dramatik kısa filmlere ve belgesellere dönüşmeye başladı. Bu çekilen kısa filmler içerisinde bazıları da elbette bilimkurgu tadında oldu. Kimi zaman dönemin popüler yapımlarına atıfta bulunan, kimi zamansa üzerinde düşünülerek özgün senaryolarla üretilmiş kısa filmler seçmenin önüne getirildi.

Ülkemizde yirmi yılı aşkın zamandır iktidarda bulunan Adalet ve Kalkınma Partisi, yakın geçmişte iki bilimkurgu animasyonuyla adından çok söz ettirdi.  “2071 Yılında Geleceğin Türkiye’si“ adlı animasyon filmi, Türklerin Anadolu’ya yerleşik olarak girişinin ilk adımı kabul edilen ve 1071 yılında gerçekleşen Malazgirt Savaşı’nın tam da bininci yılında nasıl bir Türkiye olacağını anlatıyor. Partinin “tarihten edindiklerimizi geleceğe aktarıyoruz” şeklindeki anlayışına uygun olarak adlandırılan animasyonda, Türkiye’nin kendi iktidarlarında yaptığı teknoloji hamleleri ile ne kadar geliştiği gösteriliyor. Film, partililer tarafından çok sevildi ancak muhalif çevrelerce hem abartılı hem de gülünç bulundu. Bir diğer animasyon olan “Yalan Üretim Merkezi“ ise ciddi anlamda sert tepkiler aldı ve sonunda parti de bu filmi tüm resmi hesaplarından silmek zorunda kaldı. Partinin icraatlarını anlatıp vaatlerini aktarmak yerine açıkça saldırgan bir üslubun benimsendiği bu animasyonda, Cumhuriyet Halk Partisi hedef alınıyordu. CHP genel merkezinde, sözde bir profesör tarafından yapay zekâ ile çalışan bir yalan üretim makinesi geliştirilmişti. İktidara yönelik o dönemdeki ithamların, muhalefet tarafından uydurulup basına ve sosyal medyaya servis edildiğini iddia ediyordu. Ancak animasyonun saldırgan üslubu çok çirkin bulundu ve sonunda iktidar partisinin resmi hesaplarından kaldırıldı. İktidar partisinin mevcut seçim için hazırladığı bilimkurgu temalı bir de “Respect” adında video klip vardı. Jung Kook’un ‘Dreamers‘ şarkısı eşliğinde Türkiye’nin teknoloji ve şehircilik hamleleri ile geleceğe güvenle ilerlediği vurgusu yapılıyordu.

Ana muhalefet partisi olan Cumhuriyet Halk Partisi, tanıtım ve propaganda filmlerinde ağırlıklı olarak kendi olası iktidarlarında Türkiye’yi aydınlık ve mutlu bir geleceğin beklediğini anlatıyor. Doğrudan bilimkurgu filmi olmasalar da, “geleceğin mutlu Türkiye’si” içeriğinde filmler oldukları için yine de bilimkurgunun sınırlarında değerlendirmek mümkün. Muhalif partilerden İYİ Parti de sosyal medyayı etkili kullanan partiler arasında yer alıyor. Seçim dönemi olsa da olmasa da sıklıkla çekip sosyal medyada yayımladığı kısa filmleri ve video klipleriyle hem propagandasını yapıyor hem de iktidarı eleştiriyor. “10 Maaşlı Danışmanlar” adlı kısa filminde klonlama göndermesi yapılırken aynı zamanda filmin sonundaki ‘bu düzen değişecek‘ kısmıyla Thanos’un parmak şıklatmasına göndermede bulunuyor. Yine yakın geçmişteki “Dinozorlar” filmiyle, yapımı bir fiyaskoya dönüşen ve 800 milyon dolara malolan AnkaPark yerine hangi bilimsel ve teknolojik atılımlar yapılabilirdi konusu işleniyor. Filmde elbette SpaceX kurucusu Elon Musk’ın da adı bol bol anılıyor. Partinin distopik göndermeli “Daha Yeni Başlıyorum” gibi müzik klipleri de dikkat çeken filmler arasında.

İyi Parti bünyesinden doğan Zafer Partisi, ülkemiz siyasetinin en genç partilerinden. Ayrıca sosyal medyayı en yoğun ve en etkili şekilde kullanan partiler arasında yer alıyor. Siyasi söylemini önemli ölçüde ülkemizin uzun zamandır kanayan yaralarından biri olan geçici sığınmacılar sorununa odaklayan partinin propaganda filmleri de bu yönde. Özellikle de çok ses getiren “Sessiz İstila” film serisi dikkat çekici. Sığınmacı sorununun iç güvenlik sorunlarına, karmaşaya ve hatta iç savaşa yol açacağını anlatan bu filmler, distopik ve hatta post-apokaliptik bir Türkiye konusunda insanları uyararak partinin propagandasını yapıyor. Saadet Partisi de sosyal medya ekibinin başarısıyla bilinen partiler arasında. Başarılı filmlerle adından söz ettiren parti, “Erdoğan Bugün Genç Olsaydı” adlı kısa filminde Recep Tayyip Erdoğan’ı üniversiteden yeni mezun olmuş bir genç olarak resmederek alternatif bir evren sunuyor. Ali Babacan’ın genel başkanı olduğu Deva Partisi de Deep Fake teknolojisini anlattığı “Belki de Nebati Hiç Olmamıştır” adlı videosunda, Maliye Bakanı Nebati’yi tiye alıyor ve kendisinin aslında yapay zekâyla oluşturulmuş bir görüntü olduğunu ileri sürüyor.

Sonuç itibariyle hangi partili olursak olalım, biz bilimkurguseverleri gülümsetecek filmler zaman zaman siyaset sahnemizde yer alıyor. Bu vesileyle 14 Mayıs 2023 seçimlerinin ülkemiz ve milletimiz adına hayırlara vesile olmasını diliyor, sizleri de oyunuzu kullanmaya davet ediyoruz.