Şempanzelerde Dinsel Davranışlar Gözlemlenmiş Olabilir

Olağan dışı davranışları, şempanzelerin dini ritüeller sergilediklerini gösteriyor olabilir mi? Pek çok medeniyetin binlerce yıldır dini ritüel olarak anıt dikmesine benzer davranışlar sergileyen şempanzeler, bir çeşit inanç sisteminin ilk evrelerini yaşıyor gibi görünüyor. Batı Afrika’daki şempanzelerin düzenli olarak ağaçların içindeki boşluğa taş fırlattığı gözlemlendi. Yığın halinde biriken bu taşlar işlevsel görünmüyor, ancak bir inanç sisteminin ilk safhalarındaki ibadetlerin bir örneği olabilir. Araştırmacılar, şempanzelerdeki söz konusu “gizemli” davranışların incelenmesiyle, beşeri dinlerin ve ayinlerin kökeni konusunda ip uçları elde edilebileceğini düşünüyor.

Bir kamera düzeneğiyle gözlem yapan bilim insanları, şempanzelerin taşları bir araya yığarak insanlık tarihinde de bolca karşılaştığımız anıt taş yığınlarının benzerlerini oluşturduklarını gözlemlediler. Şempanzelerin ve diğer primatların taşları ve diğer materyalleri araç gibi kullandıkları uzun süredir biliniyordu; özellikle sert kabuklu yiyecekleri soymada alet kullanmaları şaşırtıcı değil. Ama bu yeni davranış herhangi bir amaca hizmet ediyor gibi görünmüyor.

Araştırmacılar makalenin özetinde “İlk kez şempanzelerin ağaçları ve taş aletleri yiyecek aramak dışında bir amaç için kullandığını gördük.” diyor. “Bu ritüelleşmiş davranışların ve taş yığınlarının incelenmesiyle elde edilecek sonuçlar, insan medeniyetlerinden kalma arkeolojik taş birikintileri ve dini buluntular hakkında çıkarımlar sunabilir.”

İnsanlık tarihinde taşlar, mezar veya tapınak olarak kullanılmalarının yanı sıra başka amaçlarla da bir araya yığılmıştır. Bunların örneklerini genellikle inanç sistemlerinin ilk evrelerinde görüyoruz. Buradan şempanze davranışlarının benzer bir içgüdüyle ortaya çıktığı çıkarımı yapılabilir. Batı Afrika ve başka bölgelerdeki yerlilerinin de benzer davranışlar sergilediği biliniyor ve araştırmacılardan biri bu konuda “İlginç bir şekilde bizim buradaki keşfimize benziyor.” diyor.

“Daha önce böyle bir şey görülmedi, tüylerimi ürpertiyor” diyen Almanya’nın Humboldt Üniversitesi araştırmacılarından Laura Kehoe, bu buluşun insanlığın dini törenlerinin başlangıcına dair ipucu verebileceğini belirterek şunları söyledi:

“Patikaları ve sınırları taş yığınlarıyla işaretlemek insanlık tarihinde önemli bir adım olmuştur. Taş atılan bölgelerle şempanzelerin yaşam alanları arasındaki mesafeyi incelemek, meselenin dini törenle alakalı olup olmadığı hakkında bilgi verebilir.”

Hazırlayan: İsmail Karafakıoğlu

Kaynak: Independent