Bilim & Teknoloji

Mars ve Dünya arasındaki mesafe yaklaşık on ışık dakikasıdır. Yani eğer insanlık Mars’ta koloni kurarsa oradan gönderilen bir mesaj Dünya’ya en az on dakikada ulaşır. Daha uzak mesafeden gönderilen bir mesajın Dünya’ya ulaşması için gerekecek süre en son Passengers filminde gördüğümüz gibi ciddi sorunlara sebep olabilir. Gelişen Kuantum teknolojisi, bu tarz sorunlara çözüm getirebilmesiyle geleceğin teknolojisi olmaya adaydır. Günümüzde geliştirilen …

Demir pasa, plastik toza, veriler sessizliğe dönüşüyor. Bunun sorumlusu ise elbette zaman. Hayal edin, bundan bin yıl sonra biri kürek salladığında neyle karşılaşacak? Gömülü birkaç kırık ekran, belki bir kulaklık kablosu… Kazan kişi bir insan da olabilir, yapay zekâya entegre edilmiş özerk bir araştırma aygıtı da. Ancak soru değişmiyor: “Burada bir zamanlar kim, nasıl yaşıyordu?” Geçmişi anlamanın yolları genellikle tesadüflerle …

Çok eskiden atalarımız, gökyüzündeki parlak noktaların adeta kendi fikirleri varmış gibi hareket ettiğini düşünürdü. Bu gezegenlerin (gezegen oldukları sonradan anlaşılmıştır) Ay ve Güneş ile birlikte sayısı 7 idi. Bu 7’li eski insanlar için önemliydi ve bunlara tanrıların isimleri verildi. Bu gezegenlerden birine, parlak ve ağır hareket edenine Babilliler Marduk, İskandinavlar Odin, Yunanlar Zeus ve Romalılar Jüpiter; yani hepsi de tanrılar …

Birçok bilim insanı yaşamı tanımlamaya çalışmıştır. Ne var ki okullarda bize öğretilen basit tanımlar hep hatalı olmuştur. Zira evrende canlı–cansız ayrımı yoktur! Bu ayrımı sınıflamada kolaylık olması açısından biz yaratıyoruz. Günümüzde karşılaştığımız yaşam formları, en eski canlı formlarından çok farklı özellikler sergilemektedir. Yaşam tarihi, evrim diye tanımladığımız çok kapsamlı ve halen süregiden bir değişim sürecinden oluşur. Özellikler, yaşamın evrimsel tarihindeki birçok …

Günümüzde Dünya’nın düz olduğunu iddia eden insanlar var. Peki, buna neden şaşırmamalıyız? Isaac Asimov’un dâhice kaleme aldığı 1989 tarihli aşağıdaki makalede bunun çok güzel bir açıklaması yapılmış. Asimov, eski toplumların bilimsel teorilerini hiç bir zaman “yanlış” diye çöpe atmadığımızı, onları “daha doğru” teorilerle değiştirdiğimizi söylüyor. Çünkü eskilerin düşünce biçimi kendi çağlarının çerçevesi içinde ana hatlarıyla doğruydu. Bu teorileri “yanlıştan” çok …

İnsan beyni belki de evrendeki en karmaşık nesne. Ancak ironik biçimde, en temel işlevlerinden biri olan “hatırlama”yı çoğu zaman küçümsüyoruz. Hafızayı bir not defteri gibi sanıyoruz: Boş sayfalar dolunca yeni bir şey eklenemez. Dijital dünyaya öylesine alıştık ki, beynimizi de USB belleğe benzetiyoruz: kapasitesi sınırlı, sıkça dolan, zamanla yavaşlayan bir aygıt. Oysa gerçekte durum sanılandan çok farklı. Bir dijital fotoğraf …

Gezegenimizin nüfusu hızla artarken yaşayacak alan ve kaynaklar için rekabet sorunu bazı insanları Dünya’nın ötesine bakmaya yöneltti. SpaceX adlı uzay turizmi şirketinin girişimcisi Elon Musk, “Herhangi bir felaket halinde insanlığın varlığını korumak için birçok gezegende yaşam olanağının araştırılması gerektiğine” inanıyor. Bu vizyon size inandırıcı gelmese de insanın keşfedilmemiş olanı keşfetme içgüdüsünü görmezlikten gelmek zor. İşte bu güdü, insanları gezegenimizin güvenli sınırlarının …

Bildiğiniz gibi fizikte kütle çekiminin çeşitli tanımları vardır. En basitinden Newton‘ın tanımına göre kütlesi olan her maddenin birbirine doğru hareket ettiği doğa olayıdır. Peki ne tür bir düşmandır bu? Çeşitli bilimkurgu yapımları, insanlığın uzak bir yıldız sistemine göçünü konu alır. Hatta önemli bazı bilim insanları da insan türünün uzaya açılması gerektiğini dile getirir. Aksi takdirde neslimiz sonunda yok olacaktır. Evet, …

Bilim hiç kimsenin tekelinde değildir, olamaz da. Ne akademinin, ne devletin, ne de seçilmiş bir azınlığın malıdır bilim. Bilim tarihi boyunca amatörlerin çok büyük katkıları olmuştur. Örneğin astronomi amatörlerin çalışmalarıyla ilerlemiştir. Hatta diyebiliriz ki astronomi biliminin profesyonelleşmesi son 50 yılda olan bir şeydir, ondan önce amatörlerin çalışmaları daha önemliydi. Biliminin dili olan matematiği ya da araştırmaların inceliklerini anlamayabiliriz ama sezgisel …

Gelişen teknolojimizle birlikte hayatlarımız değiştiği gibi, doğadaki pek çok canlının da hayatında değişimlere yol açıyoruz. Royal Society Open Science dergisinde yayımlanan bir makaleye göre, her yıl kara yollarımızda otomobillerce ezilerek ya da çarpılarak ölen kuşların sayısı yüz milyonları buluyor. Ancak ölen kuşlar üzerinde yapılan bir araştırma, çok daha ilginç bir gerçeği ortaya koymuş gibi görünüyor. Paris Saclay Üniversitesi’nden Anders Pape Møller …