Edebiyat Üzerine

Bilimkurgu, köklerini geçmişin kadim birikiminden alırken dallarını henüz keşfedilmemiş bir geleceğin sonsuz olasılıklarına uzatan, zamanın ötesinde bir tür. Edebiyattan sinemaya, oyun dünyasından dizilere kadar uzanan bu devasa evren, ülkemizde de her geçen gün daha fazla hayalperesti bünyesine katmaya devam ediyor. Yeni hikâyelerin peşinde koşarken, bazı klasiklerin ve ustalıkla kaleme alınmış kısa öykülerin zihnimizde bıraktığı o sarsıcı etki ise hiç eskimiyor. …

Ray Bradbury’nin Türkçeye “Bozkır” (The Veldt) adıyla çevrilen kısa öyküsü, 1950 yılında yayımlanmış olmasına rağmen ele aldığı temalarla bugün yaşadığımız dünyaya şaşırtıcı biçimde yaklaşıyor. Özellikle teknolojinin insan psikolojisi üzerindeki etkisi ve değişimi algılama biçimimiz, öyküyü neredeyse güncel bir metin hâline getiriyor. Bozkır, George ve Lydia Hadley adlı bir çiftin ses yalıtımlı Happylife evinde geçiyor. Dış dünyaya dair ayrıntılı bilgiler verilmiyor; …

Bilimkurgu, insanlığın başlangıcına doğru yani tarih öncesine değinerek bilinmeyen fenomenleri, türleri ve olguları ortaya çıkarmış olsaydı günümüzde türe yönelik anlayış nasıl bir hâle gelirdi? Özellikle bu soruyu sorarak ele aldığımız yazımızda, bilimkurgunun uyarıcı ve kuramsal bir tür olduğunu, tek bilincin hiçbir işe yaramadığını bir yazarla göstermiş olacağız. Belçika doğumlu, kendini bilime ve bilmeye adamış frankofon yazarlardan olan J.-H. Rosny Aîné …

Bilimkurgunun en güçlü yönlerinden biri de geleceğe dair sorular sormak kadar bugünü sorgulatabilmesidir. Isaac Asimov’un 1950 tarihli Ben, Robot kitabı, işte bu yeteneğin somut bir örneğidir. İnsansı robotlara dair gelişimin salt teknolojik bir mesele olmadığını, bunun yanında ahlaki bir muhakemeyi de zorunlu kıldığını ilk fark eden yazarlardan biri Asimov’dur. Yazar, Ben, Robot başlığı altında birleştirilmiş dokuz öyküsünde insanın kendi yarattığı varlıkla …

Ursula K. Le Guin’in oğlu ve edebi vasisi Theo Downes-Le Guin, Mülksüzler’in ardındaki sanatsal süreç ve romanın yankılarının hâlâ sürmesinin sebepleri üzerine düşüncelerini dile getiriyor. Daha önce Le Guin okumamış biri bana nereden başlayacağını sorduğunda, ona nadiren Mülksüzler‘i tavsiye ederim. Yüzmeye yeni başlayacak birini direkt suyun en derin yerine atlamaya teşvik etmezdim. Roman, gönül meselelerini nazikçe ele alsa da, hem …

“İnsanlar bir zamanlar düşünme yeteneklerini makinelere bırakarak özgürleşeceklerini umdu. Ancak bu durum, makineleri olan insanların diğerlerini köleleştirmesine yol açtı.” ― Frank Herbert, Dune Eskiden bilgisayarlar, bugünün modern standartlarıyla kıyaslandığında oldukça ilkel sayılırdı. Saniyede yalnızca yüz binlerce işlem yapabiliyorlardı, hafızaları çok küçüktü ve birbirleriyle bağlantılı değillerdi. Günümüzde ise aynı makineler, saniyede milyarlarca işlem gerçekleştirebiliyor ve neredeyse tümü birbirine bağlı bir ağın …

Petroviçi, Smolensk bölgesinin Şumyaç ilçesine bağlı küçük bir köy… Bu küçük köyü önemli yapan şey ise efsanevi bilimkurgu yazarı Isaac Asimov’un doğduğu yer olması. Bugün bir “Amerikalı” olarak anılsa da Asimov’un öyküsü işte bu küçük Rus köyünde başladı. Günümüzde Petroviçi’ye giderken yol kenarlarında sıkça 2. Dünya Savaşı anıtlarıyla karşılaşmak mümkün. Zira savaş bölgede derin yaralar açmış, tarih boyunca canlı bir …

“Dünyadaki diğer yaşam alanlarının toplamından daha büyük, dev bir siyah boşluk… Burada yaşam var, ama bildiğimiz gibi değil.” -David Attenborough Klasik Uzay Yolu’nun “Karanlıktaki Şeytan” (“The Devil in the Dark”, 1967) bölümünde Atılgan mürettebatı, Janus VI isimli madencilik kolonisindeki gizemli ölümleri araştırmak üzere gezegene iner. Uzun süren kafa karışıklığı ve araştırma sonucunda “katilin” Horta adında silisyum temelli bir yaratık olduğunu …

Edebi türlerin hangi noktada ortaya çıktıklarını, kuramsal anlamda bir tanımlarının olmadığı kendi tarih öncesi dönemlerinde nasıl ilerlediklerini görmek için geçmişe göz atmamız gerekir. Yazarlar katkı sağladıkları türlerin tanımlaması yapılmadan önce de bir amaç, fikir veya farkındalık için kurgularını örüp hikâyelerini anlattılar. Örneğin, E.A. Poe Dupin öykülerini yazarken tanımlanmış veya hâkim bir polisiye türünden söz etmek mümkün değildir. Benzer bir örneği …

Kore bilimkurgu edebiyatı, okuyucu kitlesini genişleterek âdeta altın çağına koşuyor. Daha önce ağırlıklı olarak erkek okuyuculara hitap eden tür, Kim Cho-yeop ve Cheon Seon-ran gibi kadın yazarların sahneye çıkmasıyla birlikte kadın okuyucuların da ilgisini çekmeye başladı. Aynı zamanda, görsel olarak dikkat çekici bilimkurgu eserlerinin tiyatro, sinema ve dizi gibi mecralara uyarlanması da bu ilginin artmasında etkili. Verilen eserler, yeni okuyucuların …