Edebiyat Üzerine

Petroviçi, Smolensk bölgesinin Şumyaç ilçesine bağlı küçük bir köy… Bu küçük köyü önemli yapan şey ise efsanevi bilimkurgu yazarı Isaac Asimov’un doğduğu yer olması. Bugün bir “Amerikalı” olarak anılsa da Asimov’un öyküsü işte bu küçük Rus köyünde başladı. Günümüzde Petroviçi’ye giderken yol kenarlarında sıkça 2. Dünya Savaşı anıtlarıyla karşılaşmak mümkün. Zira savaş bölgede derin yaralar açmış, tarih boyunca canlı bir …

“Dünyadaki diğer yaşam alanlarının toplamından daha büyük, dev bir siyah boşluk… Burada yaşam var, ama bildiğimiz gibi değil.” -David Attenborough Klasik Uzay Yolu’nun “Karanlıktaki Şeytan” (“The Devil in the Dark”, 1967) bölümünde Atılgan mürettebatı, Janus VI isimli madencilik kolonisindeki gizemli ölümleri araştırmak üzere gezegene iner. Uzun süren kafa karışıklığı ve araştırma sonucunda “katilin” Horta adında silisyum temelli bir yaratık olduğunu …

Edebi türlerin hangi noktada ortaya çıktıklarını, kuramsal anlamda bir tanımlarının olmadığı kendi tarih öncesi dönemlerinde nasıl ilerlediklerini görmek için geçmişe göz atmamız gerekir. Yazarlar katkı sağladıkları türlerin tanımlaması yapılmadan önce de bir amaç, fikir veya farkındalık için kurgularını örüp hikâyelerini anlattılar. Örneğin, E.A. Poe Dupin öykülerini yazarken tanımlanmış veya hâkim bir polisiye türünden söz etmek mümkün değildir. Benzer bir örneği …

Kore bilimkurgu edebiyatı, okuyucu kitlesini genişleterek âdeta altın çağına koşuyor. Daha önce ağırlıklı olarak erkek okuyuculara hitap eden tür, Kim Cho-yeop ve Cheon Seon-ran gibi kadın yazarların sahneye çıkmasıyla birlikte kadın okuyucuların da ilgisini çekmeye başladı. Aynı zamanda, görsel olarak dikkat çekici bilimkurgu eserlerinin tiyatro, sinema ve dizi gibi mecralara uyarlanması da bu ilginin artmasında etkili. Verilen eserler, yeni okuyucuların …

Nobel Edebiyat Ödülü, 1901’den beri savaş zamanlarındaki istisnalar hariç her yıl verilmeye devam ediyor. 2024 yılı itibariyle 116 kez ve toplamda 121 kişiye layık görülen bu ödülü almış yazarlardan bilimkurgu türünde eser verenleri de var elbette. İşte bu yazıda, söz konusu yazarların kariyerlerine ve bilimkurgu türündeki eserlerine yer verecek, haklarında kısa bilgiler paylaşmaya çalışacağız. Not: Burada zikredilenlerden başka birçok Nobelli …

Bilimkurgu, köklü bir tür olarak varlığını sürdürüyor. Hemşerimiz Samsatlı (günümüzde Adıyaman’ın bir ilçesi) Loukianos’un “Gerçek Bir Öykü” adlı eseriyle temellerini attığı tür, altın çağını 20. yüzyılda yaşadı. Bu dönemde tür dönüşüm geçirdi ve özellikle ABD olmak üzere pek çok ülkede genişleyip serpildi. Bilimkurgu edebiyatına dair birçok alt tür 20. yüzyılda ortaya çıktı. Türün en iyilerini belirleyen ödüller de yine bu …

Elli küsur yıl sonra bir bilimkurgu metninin çarpıcılığını koruması sık rastlanan bir durum değil. Yazdıkları kadar kişiliğiyle de provokatif biri olan Harlan Ellison’ın nükleer kıyamet sonrası bir dünyayı anlattığı A Boy and His Dog öyküsü, o zaman için kuşkusuz çok çarpıcı, kışkırtıcı bir metindi. Bu konu sonrasında defalarca işlenmesine rağmen hâlâ da öyle. Her şeyden önce, edebi anlamda matematiği tıkır …

Türk edebiyatında bilimkurgu türünün doğuşu ve gelişimi, uzun yıllardır edebiyatçılar ve araştırmacılar tarafından araştırılan bir konudur. Cumhuriyet dönemi, genellikle Türk bilimkurgusunun altın çağı olarak kabul edilse de bu türün kökenleri daha eski dönemlere dayanır. Zühtü Bayar gibi bazı araştırmacılar, Türk edebiyatının bilimkurgu ile tanışmasının Tanzimat öncesine, hatta Evliya Çelebi’ye kadar uzandığını savunur. Bayar’a göre, Evliya Çelebi’nin Seyahatname’sinde yer alan “Viyanalı …

Bilimkurgu, geleceği hayal ederken aslında bugünü ve geçmişi yeniden değerlendirmemize olanak tanır. Feminist bilimkurgu ise bu türün en radikal damarlarından biridir; toplumsal cinsiyetin, kimliğin ve bedenin nasıl şekillendiğine dair sorular sorar, geleneksel normları altüst eder ve daha özgür bir gelecek düşler. Bu yazı, feminist bilimkurgu yazarlarının ütopyalar, distopyalar ve siborg karakterler aracılığıyla toplumsal cinsiyeti nasıl dönüştürdüğünü ele alıyor. Donna Haraway, …

“Feminizm” ve “bilimkurgu”nun tanımları, bu iki kavramla özdeşleşen bireyler kadar çeşitlidir. Aslında bu durum, her iki topluluğu da birçok insan için çekici kılan şeyin bir parçasıdır. Bilimkurgu yazarı Joanna Russ’a göre feminist bilimkurgu yazarları -politik karşıtları gibi- sanatlarını ataerkil kültürün sınırlarını göstermek ve herkes için daha eşitlikçi alternatiflerin mümkün olduğunu ifade etmek için kullanan ortak bir dizi hedefle birbirine bağlıydı. …