Bilimkurgu Kulübü Bu Sitede Gelecek Var!
Bir bilim insanının evrensel bilime katkısı ve uluslararası yayın sıralamasındaki yerinin belirlenmesi amacıyla belirli yıl aralıklarında ve kümülatif olarak ülke karşılaştırması, bilim dalları karşılaştırması, dünya bilimine katkı oranı vb. gibi çeşitli alanlarda bilgiler elde edilmelidir. SSCJ, SCI-Exp, AHCI indeksli dergilerde yer alan yayınların sayısı ve yayınlara yapılan atıf sayısı; dünya bilimine katkı oranını belirleyen en önemli parametrelerdir. Doğal olarak, bu parametrelerin anlamlandırılması noktasında, yayınlara ait sayılar; web servislerin veri tabanlarında indekslenmesi gerekmektedir. Akademik camiada en çok bilinen web servislerine bakarsak, bunların Web of Science (WOS), Scopus ve Google Scholar olduğunu anlarız.
Türk bilim insanlarımızın dünyadaki yerini daha iyi anlayabilmek için dünyanın, ülkemizin ve bilim insanlarımızın yayın ve atıf sayılarının oranları incelenmelidir.
Dünyada Evrensel Bilime Katkı
2010-2015 yılları arasında Dünya’da toplam 13.624.437 adet yayına 64.858.577 atıf yapılmış ve 4,76’lik bir etki değeri gerçekleşmiştir. Bu dönemde makale/inceleme belge türü yayınların toplam yayın sayısına oranı %66,07’dir (Detaylı bilgiye bu belgeden ulaşabilirsiniz). En çok yayın üretimi Tıbbi Bilimler (4.957.401), daha sonra Temel Bilimler (4.131.504), Mühendislik Bilimleri (3.633.653) ve Sosyal Bilimler (2.567.950) şeklinde gerçekleşmiştir.
2010-2015 döneminde en çok yayın üreten ülkelerin ABD (3.660.831), Çin (1.678.221) ve İngiltere (904.456) olduğu görülmektedir. Türkiye bu dönemde 204.216 yayınla 18. sırada yer almakta ve 3,30 etki değeri ile Dünya yayın toplamına %1.50 oranında katkıda bulunmuştur. Ülkelerin Bilimsel Yayın Sayısı verilerinin daha güncel durumuna, bu etkileşimli haritadan ulaşabilirsiniz.
Bilime olan katkıları bakımından Dünya’daki üniversiteler sıralandığında, 2017 yılının Ocak ayında güncellenen verilere göre zirvede olan ABD; listeye alınan 3281 adet üniversitesinden ilk 100’e 61, ilk 200’e 92, ilk 500’e 167 ve ilk 1000’e 274 adet üniversitesini sokmuştur. Ülkemize bakacak olursak, 34. sırada yer bulan Türkiye; listeye alınan 169 adet üniversitesinden ilk 100’e ve ilk 200’e herhangi bir üniversitesini sokamamışken, ilk 500’e 1 ve ilk 1000’e 11 adet üniversitesini sokmuştur (Detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz).
Türkiye’de Evrensel Bilime Katkı
2010-2015 yılları arasında, ABD Dünya yayın toplamının % 27’sini gerçekleştirmiştir. Etki değerine göre bakıldığında ABD 16. (6,89), Çin 35. (4,8) ve İngiltere 15. (7,02) sırada yer almaktadır. Yayınlarının atıf alma yüzdesi yönünden bakıldığında İsviçre, İsveç, Danimarka ve Finlandiya % 66’lık bir yüzdeye sahip olmakla birlikte Türkiye için bu oran %51,34’tür. Türkiye bu dönemde toplam 204.216 yayının 36.007 adetini (% 17,63) uluslararası işbirliği ile yazmıştır: Türkiye en çok işbirliğini ABD (13.819), Almanya (5.892) ve Birleşik Krallık (5.586) ile gerçekleştirmiştir. Türkiye adresli yayınların sayısına yıllar itibarıyla baktığımızda; WOS Türkiye adresli verilerde 2017 yılında 38.513 adet olan yayın sayısının, bir önceki yıla göre düştüğü görülmektedir. 2017 yılına SCOPUS Türkiye adresli verilere de baktığımızda; 42.481 adet olan yayın sayısının, yine bir önceki yıla göre azaldığı anlaşılacaktır.
Bilim insanlarının yaptığı araştırmalara yapılan atıfların, h-endeksi olarak adlandırıldığı Google Scholar’da indekslenen yayınlar ve profiller (bilim insanları); Türk bilim insanlarının h-endeksine göre sıralandığı bir çalışmayı, Turkishtime dergisi Şubat 2017 tarihinde yapmış ve derginin Mayıs sayısı ekinde, “Bilime Yön Veren 100 Türk” kitabı olarak okuyucusuna ulaştırmıştır. Çalışma incelendiğinde, listede yer alan bilim insanları; araştırmacı olduğu yer (üniversite, enstitü vb.) ve h-endeksi en yüksek olanı baz alınarak sıralanmıştır. Aşağıda, kitapta yer alan ilk 10 sıradaki bilim insanları görülmektedir:
- İlhan (Ian) F. Akyıldız, Georgia Institute of Technology, h=103
- Niyazi Serdar Sarçiftci, Johannes Kepler University Linz, h=103
- Metin Arık, Boğaziçi Üniversitesi, h=102
- Aziz Sancar, University of North Carolina h=93
- Mehmet Toner, Harvard University, h=92
- Cezmi Akdiş, Swiss Institute of Allergy and Asthma Research (SIAF), h=88
- Gökhan Hotamışligil, Harvard University, h=85
- İbrahim Dinçer, University of Ontario Institute of Technology, h=84
- Mustafa Soylak, Erciyes Üniversitesi, h=83
- Miral Dizdaroğlu, National Institute of Standards and Technology, h=81
Rakamlar ve sıralama; günümüz tarihine ve/veya diğer indeksleme yapan web servislerine göre mutlaka değişiklik gösterecektir. Gerçek şu ki; çok değerli bilim insanlarımız var ve değerleri ile sayıları gün geçtikçe artıyor. Ülke geneline baktığımızda, aynı şeyleri söylemeyi diliyoruz fakat bir önceki yıla göre düşen yayın sayımız, üniversitelerimizin Dünya genelindeki sıralaması ve ülke olarak ilk 100’e hiç üniversite sokamayışımız, alınması gereken önlemlerin ivediliğini apaçık göstermektedir.
Hazırlayan: Taner Güler
Kaynak:
