Araştırma

Aşağıdaki videoda istatistik yasalarına göre çalışan bir düzenek olan Galton Kutusu‘nu görüyorsunuz. Yukarıdan serbest bırakılan toplar turnikelerden geçerek aşağıdaki bölmelerin içine düşerler. Her turnikeden geçişte sağ ya da sol olmak üzere topun seçebileceği iki yol vardır. Matematik yasaları gereği topların çoğu merkezde, az bir kısmı ise kıyılarda toplanacaktır. Merkezden kenara gidildikçe bölmelere giren topların sayısı azalır. Bunun basit bir nedeni vardır. Merkeze …

Bilimkurgu denince akla ilk gelen kavramlardan biridir androidler. İnsanın tanrıcılık oynayarak yarattıkları iradeler tarafından kısıtlandığı distopik senaryoların da baş aktörüdürler. Artık kült olarak kabul edilen Terminatör ve Matrix filmleri, hatta Portal gibi oyunlar androidlerin ve yapay zekanın olası tehditlerini başarılı bir şekilde yansıtmış ve bizleri büyük oranda ikna etmiştir. Öyle ki, özellikle son yıllarda ortaya çıkan sözüm ona yapay zeka “tehditleri”ne karşı adım atılması …

8 Ekim 2016… Giovanni Scognamillo 87 yaşında aramızdan ayrıldı. Tanışalı 30 yıl olmuş. 1987 yılında üniversiteyi kazanıp İstanbul’a göç ettiğimde telefonunu bulup, evini ziyarete gitmiştim. “Dünyamızın Gizli Sahipleri” adlı kitabıyla adını duymuştum ilk. Bartın’da ortaokuldayken kitap elime geçmişti. Bir gariplik vardı: yazarın ismi Giovanni Scognamillo idi ama Türkiye ile ilgili bölümlerde hep “biz” diyordu. Çevirmen adı da yoktu. Açıkçası kitabı …

Yapay Zekâ (YZ)  terimi 1970’lerin sonundan beri enformatik bilimi ve bilimkurgu içinde giderek daha sık karşımıza çıkıyor. Bu terimi zaman zaman dilimizde AI (Artificial Intelligence) olarak da görebiliyoruz. Yapay zekâya geçmeden önce zekâ nedir sorusunu yanıtlamaya çalışalım. Zekâ sözcüğü aşağıdaki anlamlara gelebilir: Mantığı uygulama kapasitesi Anlayış İrade kullanabilme İletişim kurabilme yeteneği Kendi varlığının bilincinde olma Öğrenme yeteneği Duygusal bilgi edinebilme …

Yazı dizimizin finalinde görkemli bir kapanış yapmak istedik ve paradoksların belki de en önemlisini yani Schrödinger’in Kedisi‘ni inceledik. Ancak isterseniz önce birkaç paradoksla beyin jimnastiği yapalım. Berber Paradoksu Berber Paradoksunun ilk kez Bertrand Russel (uçan, küçük, kutsal çaydanlık dersem eminim tanırsınız) tarafından anlatıldığı bilinse de, Russel bu paradoksu başka birinden öğrendiğini söylemiştir. Bir köyde yalnızca bir erkek berberi vardır ve bu durumda, bir …

Antik Yunanistan‘ın medeniyetimize katkısı inkar edilemez. Bunun sebebi antik Yunanistan insanlarının refah ve huzur içinde yaşaması, bu sebepten de kendilerini bilime, sanata ve felsefeye vermeleridir. Kendilerini düşünmeye veren Yunanlar’ın buldukları bazı paradokslar bugün hala kafamızı kurcalıyor. Paradoksların mucidi olarak Yunanlar gösterilebilir. Felsefeci Zenon ise paradoksların babası olarak bilinir. Antik Yunanistan’daki beyin yakan yolculuğumuza Zenon’un paradoksları ile başlıyoruz. Aşil ve Kaplumbağa …

Proxima Centauri‘nin yaşama elverişli yörünge bölgesinde Dünya büyüklüğünde bir gezegenin bulunduğuna dair haberler, Dünyalıların dikkatini yeniden bu en yakın yıldıza çevirdi. Alpha Centauri Sistemi, Dünya’dan 4 ışık yılı uzaklıkta. Kozmik ölçekte düşünürsek bu mesafe, Alpha Centauri’yi bizim arka bahçemiz yapıyor. Tabii bu durum yıldız sisteminin bizden 25 trilyon mil ötede yer aldığı gerçeğini değiştirmiyor. Proxima etrafındaki ötegezegeni tespit edebilmemiz ise …

Hatırlarsanız birkaç hafta önce Rusya’da dünya dışından çok güçlü bir sinyal alındığı duyurulmuş, bunu SETI (Dünya Dışı Akıllı Yaşam Araştırması) açıklamıştı. Tabii dünya heyecanlanmış, herkesin aklına “Uzaylılarla mı karşılaşacağız? Büyük sessizlik bitiyor mu?” tarzında pek çok soru gelmişti. Astronominin iki büyük paradoksundan biri olan Fermi Paradoksu çözülüyor diye düşünmüştük. Ancak SETI başka bir açıklamayla hevesimizi kursağımızda bıraktı. SETI yeni açıklamasında …

İnsanlık Ay‘a 6 kez gitti ve orada 12 insan yürüdü. Bu kişiler, bizler adına Ay yüzeyinde 300 saatten fazla bulunmuştur. Bu misyonlardan geriye sadece astronotların ayak izleri kalmadı. Tahmin edebileceğiniz gibi insanlık gittiği her yere, ulaştığı her deliğe çöplerini bırakmaktadır. Ay da bu konuda bir istisna değildi tabii ki. Sadece Amerikalıları suçlamamalıyız. Diğer devletler de Ay’a çeşitli malzemeler gönderdiler (robotik …

Çevresinin farkındalığına sahip, bu çevre içindeki yerine ilişkin merak besleyen her canlı, çevresinde olup bitenlere o anki bilgi, birikim ve donanımı oranında bir açıklama getirme gereksinimi güder. Bu gereksinimin altında yatan ise, hayatta kalma dürtüsüdür. Çünkü çevresinde olup bitenleri anlamaktan ve kavramaktan uzak bir canlı, hiçbir şeye de anlam yükleyemez. Bu çevre farkındalığı, insanda oldukça gelişmiş bir düzeyde iken, hayvanlarda …