Bilim & Teknoloji

Dünya’nın dış katmanı (üzerinde yürüdüğümüz katı kabuk), tıpkı kırılmış bir yumurta kabuğu gibi parçalardan oluşur. Bu parçalar, yani tektonik levhalar, yılda birkaç santimetre hızla gezegenin etrafında hareket eder. Bazen bu levhalar bir araya gelerek bir süperkıta oluşturur ve bu süperkıta parçalanmadan birkaç yüz milyon yıl boyunca varlığını sürdürür. Ardından levhalar tekrar dağılır ve birbirlerinden uzaklaşır. Ta ki 400–600 milyon yıl …

Dünya, yaklaşık 233 milyon yıl önce şiddetli ve uzun soluklu bir iklim olayına tanıklık etti. Zira gezegenimiz, yüz binlerce yıl boyunca neredeyse kesintisiz bir yağmurun etkisi altına girdi. Bilim insanlarının “Karniyen Yağmur Dönemi” adını verdiği süreç, yaşamın evrimsel seyri üzerinde yarattığı devrimle de dikkat çekiciydi. Örneğin, bugün bildiğimiz pek çok canlı grubunun ortaya çıkışı ve yayılışı bu dönemin ardından gerçekleşti. …

Evrenin derinliklerinden gelen bir yolcuyla tanışın. Adı 3I/ATLAS. Saatte yaklaşık 210.000 kilometre hızla hareket ediyor ve astronomların ilgisini üstüne çekmiş durumda. 3I/ATLAS, yolu Güneş Sistemi’ne uğrayan üçüncü yıldızlararası cisim olarak kayıtlara geçti. 1 Temmuz 2025’te ATLAS (Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System) adlı gökyüzü tarama ağı tarafından keşfedildi. Hawaii, Şili ve Güney Afrika’daki teleskoplardan oluşan bir ağ bu ve Dünya’ya yaklaşan …

İnsanlığın evrendeki yerini ve yaşamın kökenini anlama çabası, tarih boyunca hem felsefenin hem de bilimin temel meselelerinden biri olageldi. Bugün ulaşmayı başardığımız bilimsel veriler, Dünya üzerindeki yaşamın abiyogenez ve evrimsel süreçler aracılığıyla geliştiğini gösteriyor. Ancak bazı bilim insanları ve düşünürler, söz konusu sürecin yalnızca Dünya’ya özgü olmayabileceğini, yaşamın kozmik bir kökene dayandırılabileceğini ileri sürüyor. Bu fikirlerden biri de yönlendirilmiş panspermia. …

Yapay zekâ terimi, tarihsel olarak hem bir araştırma alanını hem de spekülatif bir gelecek tahayyülünü ifade etmek için kullanılmıştır. Yıllardır bilimkurgu anlatılarında ve akademik literatürde kendine yer bulan terim, uzun süre niş bir uzman çevresiyle sınırlı kalmış, geniş kamuoyu nezdinde ise çoğunlukla mecazi ya da karikatürize imgelerle var olmuştur. Ancak 2022 sonunda OpenAI’ın ChatGPT’yi kullanıma sunmasıyla birlikte yapay zekâ kavramı …

Bilimkurgu yazarları yapay zekâdan yardım alacak mı? Üç Cisim Problemi‘nin yazarı Cixin Liu, bu soruya temkinli yaklaşıyor: “Şimdilik hayır, ancak gelecekte olacaklardan emin değilim.” Liu, Aralık ayında Pekin’de düzenlenen bir bilimkurgu forumunda video aracılığıyla, “En azından şimdilik, çalışmalarıma yapay zekâ çıktılarını dâhil etmeyi düşünmüyorum,” demişti. “Ancak, mevcut gelişme hızı göz önüne alındığında, YZ beş ila on yıl içinde güçlü bir …

Çoğu insan söyleyecek başka bir şey bulamadığında hava durumundan bahsetmeye eğilimlidir, genellikle sıradan ve sıkıcı bir konu olarak görülür. Oysa Güneş Sistemi’nde atmosferi olan bir gezegen ya da uydu bulmak en ilginç keşiflerden biri. Sistemde sekiz gezegen, beş cüce gezegen ve yüzlerce bilinen uydu bulunmasına rağmen, hava durumuna gerçekten sahip olan yalnızca iki gökcismi var: Dünya ve Titan. Satürn’ün uydusu …

2030 yılında yapay zekâ hayatlarımızı ne ölçüde etkileyecek? İş yapış biçimlerimizi değiştirecek mi? Yetenekleri bugünküne benzer mi olacak, yoksa büyük bir bilişsel sıçrama mı gerçekleştirecek? YZ’nın yetenekleri bugün bile oldukça etkileyici. Yine de bu yetenekleri eleştirel gözle incelediğimizde mükemmellikten uzak olduğunu fark ediyoruz. YZ’nın yeteneklerini geliştirmek için daha güçlü donanımlara, daha fazla veriye, daha etkili öğrenme yöntemlerine ihtiyaç var. Donanım …

Antarktika, dondurucu soğukları, eşsiz manzaraları, penguenleri ve onları avlayan yırtıcılarıyla ünlü. Yüzeyden bakıldığında yalnızca buzla kaplı, donmuş bir kıta gibi görünüyor; oysa buzun altında gizemli organizmalar ve sıra dışı ortamlar saklı. Kıta, kayalık bir zemin üzerinde yer alıyor ve bu zemin, ortalama kalınlığı 2 kilometreyi bulan dev bir buz tabakasıyla kaplı. Söz konusu tabaka bazı bölgelerde çok daha kalın. Antarktika’nın …

Yeni araştırmalar, ilkel kara deliklerin günümüz evreninde hâlâ var olabileceğini ve karanlık madde olgusundan sorumlu tutulabileceğini gösteriyor. Evrenin çok erken dönemlerinde, ilkel kara delikler “karanlık bir yük” ediniyor. Bu yük, onlara olağanüstü uzun bir yaşam süresi kazandırıyor. Araştırmacılar, bu özelliğin ilkel kara delikleri karanlık madde için ilginç, hatta sıra dışı bir aday hâline getirdiğini düşünüyor. 1970’lerde Stephen Hawking, kara deliklerin …