Etiket Arşivleri: Mantık

Isaac Asimov‘un Robot serisi, yalnızca bilimkurgu türünün değil, aynı zamanda insan-makine ilişkisinin ve bu ilişkinin toplumsal, hukuki ve etik boyutlarının da derinlemesine bir araştırması. Bu yazıda, Asimov’un önemli hikâyelerinden Reason’ı (Mantık) ve onun başkahramanı Cutie’yi ele alacağız. Mantık, akıllı makineler yaratmanın beraberinde getirdiği etik ikilemleri, toplumsal etkileri ve felsefi temelleri sorgulayan çığır açıcı bir öykü. Asimov’un ünlü Robotik Yasaları, Cutie’nin …

Isaac Asimov’un bilimkurgularında din, dramanın yaratılması, karakterlerin tanımlanması ve hikâyenin ilerlemesine yardımcı olan araçlardan biriydi. Isaac Asimov (1920-1992) neredeyse üç kuşaktır bilimkurgu türüne hükmediyor. “Robotik” kelimesini icat eden de odur. Ünlü robotik yasaları o kadar akıllıca tasarlanmıştı ki bugün bile yapay zekâ (AI) ile uğraşanlar tarafından tartışılıyor. Rus Yahudisi olarak doğan Asimov, Amerikan bilimkurgusunun en önemli yazarlarından biri, aynı zamanda …

Albert Einstein, 1921 yılında Berlin’de Prusya Bilimler Akademisi’nde sunduğu “Geometri ve Deneyim” başlıklı dersinde, matematiğin gerçeklikle ilişkisine dair şu ünlü cümleyi sarf etmişti: “Matematik kanunları gerçeği yansıttıkları sürece kesin değildirler. Kesin olduklarında ise gerçeği yansıtmazlar.” (1) Einstein bu sözü söylediğinde, henüz Werner Heisenberg’in, belirsizliğin bir kuantum durumu olarak doğada içsel olduğunu öne sürmesine 6 yıl vardı. (2) Einstein’ın dile getirdiği …

“Martin herkese (sadece matematikçilere değil) hayal gücü için yaratıcı bir sığınak sunuyor. Bu kitaptaki bulmacalar sadece bulmaca değiller. Çoğu dünyada nasıl işe yarayabileceği henüz tam kavranmamış derin matematiksel ilkeleri işliyor. Bu “oyunlar”, “gerçek” matematikten çok daha önemsiz değiller. Hatta gayet önemli çıkabilir ve bir sonraki köşede bekleyenin bugüne düşen gölgeleri olabilirler.”  – Isaac Asimov Martin Gardner, 1914’te jeolog bir babanın …

Geekyapar sitesinin hazırlamış olduğu bu Post-hakikat hakkındaki yazı, şu an içinde bulunduğumuz ve ilerlediğimiz çağı ince detayları ile anlatıyor. Son derece kolay ulaşılabilir olan ”bilgi”, yanında fazlası ile ‘‘bilgi kirliği’‘ de getiriyor. Önce bu kavranması zor tabiri tanımlayalım biraz. Bilmeyenleriniz için, Oxford English Dictionary’ye göre 2016’nın kelimesiydi post-truth. Bir şeylerin başına “post” takısı gelmesine ülkecek alışık olduğumuz için, “truth” kelimesini de bir çeviri …

Soyut matematik, bilimkurgu yazarlarına ara sıra konu olmuştur. Topoloji ve geometrinin yüksek boyutları birçok maceraya sahne oldu. Bilimkurgu yazarları arasında matematikçilerin sayısı hiç de az değildir. Bunlar arasında Lewis Carroll, Arthur C. Clarke, Paul Davies, A. K. Dewdney, Ralph Milne Farley, Martin Gardner, Norman Kagan, Johannes Kepler, Donald Kigsburry, Homer Nearing, Larry Niven, Esther Rochon, Rudy Rucker, Bertrand Russell, Ian Stewart, …

“Bildiğim tek şey hiçbir şey bilmediğimdir.” -Sokrates Paradokslar “görünüşte doğru olan bir ifade veya ifadeler topluluğunun bir çelişki oluşturması veya sezgiye karşı bir sonuç yaratması” şeklinde sıkıcı bir tanımı olan eğlenceli şeylerdir. Bilimde, bilimkurguda, matematikte ve mantıkta (bazen de gazetelerin “Biraz da eğlenelim” köşelerinde) karşımıza çıkan paradoksları gerçek ve yalancı paradokslar olarak ikiye ayırabiliriz. Gerçek paradokslar çözülmesi imkansız olan önermelerdir. …

Yapılan araştırmalar göstermektedir ki, çağımızda 5000 farklı dil konuşulmaktadır. Biyolojik evrendeki bu en güçlü iletişim aracı, birbirlerinden kültürel bir takım engellerle ayrılan pek çok dünyayı yaratıp biçimlendirir. Bu kültürlerin her birisinin kendine has bir mitolojisi, geleneği-göreneği, ahlaki değerleri, tarihi ve ortak bir bilinci vardır. René Descartes’in yarattığı “önermesel dil” kavramı, “değişik sözcükleri düzenleyerek konuşma ya da söylem üretme yetisi” anlamına …

“Önünde durulamaz bir güç, yerinden oynatılamaz bir engelle karşılaşsaydı ne olurdu?” tarzında sorularla sıkça karşılaşmışsınızdır. Bu, üzerinden milyonlarca tartışmanın geçip gittiği klasik bir muammadır. Bununla birlikte, çözümümüzü vermeden önce birkaç şeyi açıklayalım. Evreni akılcı yöntemlerle keşfetme oyunu, diğer herhangi bir oyun gibi kurallara göre oynanmalıdır. Eğer iki insanın birbirleriyle anlaşmaya niyetleri varsa, öncelikle kullanacakları simgelerin (sözcüklerin veya araçların) anlamları konusunda …

Ya da yapay zekâ nedir? Bize nasıl bir gelecek vaat ediyor? Yapay zekâ insanın yerini alabilir mi? Bilgisayarlar birgün bilinç kazanacaklar mı? Bu ve bunun gibi soruları yanıtlamak, “Evrende Yalnız mıyız?”, “Yaşam nasıl başladı?”, “Herkes renkleri aynı şekilde mi gürür?” ya da “Tanrı var mı?” türünden, henüz tam olarak yanıtlanamamış sorulara birer örnek teşkil eder. Ancak bu sorularla karşılaştığımızda, “Söyleyecek hiçbir şeyimiz …