Etiket Arşivleri: Hukuk

Bilimkurgu Geleceği Tahmin mi Eder Yoksa Yaratır mı?

bilimkurgu edebiyat yazar kitap hayal gucu 2

“Tavuk ve yumurta“, iki şeyin birbiri ile temelden ilintili ve birinin diğerine neden olduğunu gösteren bir analoji. Dolayısıyla, hangisinin önce geldiğini söylemek paradoksal olarak imkânsız. O hâlde, bu benzetmeyi bir spekülatif hukuk senaryosu oluşturmak için bilimkurgu açısından değerlendirelim. Bilimkurgu geleceği tahmin mi eder yoksa yaratır mı?  Bu soru ve potansiyel cevabı, toplumu hukuk ve teknoloji kesişiminde nasıl etkiler? Amacımız, bu …

Devamını gör »

Avrupa Birliği “Yapay Zekâ Yasası”nı Onayladı

yapay-zeka-3

Geçtiğimiz günlerde “AB Yapay Zekâ Yasası“, Avrupa Konseyi tarafından onaylanarak nihai hâlini aldı. Dünyada bir ilk olma özelliği taşıyan yasada bilimkurgu eserlerini anımsatan çok sayıda madde bulunuyor. Yasa kapsamında yapay zekâ sistemlerinin risk seviyeleri kabul edilemez risk, yüksek risk, sınırlı risk gibi kategorilere ayrılıyor. Devletler tarafından oluşturulan sosyal puanlama sistemleri, insan haklarına aykırı bulunduğu için kabul edilemez risk seviyesinde değerlendiriliyor. …

Devamını gör »

Robotlar Daha Korkunç Savaşlara mı Yol Açacak?

savas makine robot

Robert Oppenheimer ve meslektaşlarının bile nükleer bombayı geliştirirken Dünya’nın atmosferini yok etme konusunda endişeleri vardı. Ancak günümüzde otonom silahlar böyle bir endişeye sahip değil. Korku hissetmeden öldürebilen bu silahlar, herhangi bir yasaklama olmadan serbestçe savaşlara katıldığında hiçbir şey hissetmeden öldürebilir ve hatta büyük hasarlara sebep olabilirler. Bu tür korkusuz silahların savaş alanında serbest bırakılmasının sonuçları hayal edebileceğimizden çok daha yıkıcı …

Devamını gör »

İnsan Haklarının (Bilim) Kurgusu

insan haklari ve bilimkurgu

Bilimkurgu daha geniş topluluklara nasıl hitap edebilir ve insan hakları düşüncesini ve pratiklerini nasıl daha çok zenginleştirebilir? İlk bakışta insan haklarının bilimkurguyla ne alakası olabilir ki diye düşünülebilir. Bunun yerine raporlar, kampanyalar, savaşların ve otoriteryenizmin gerçek dünyasında uğraşılan hukuki davalar, sosyal eşitsizlikler, kutuplaştırıcı teknolojiler, ekolojik çöküş ve insan haklarına etki eden diğer varoluşsal tehditler akla gelebilir. Bu yüzden kurmacalar ve …

Devamını gör »

Yüz Tanıma Teknolojisine Dair Tartışmalar Sürüyor

Uzun süre boyunca yüz tanıma, bilimkurgu filmlerindeki bir öğeden ibaretti ve fütüristik bir konseptten fazlası değildi. Ama gelecek çoktan geldi bile; üstelik insanlar tam olarak tehlikelerini anlayamamışken. Zira işin ucunda, vatandaşların mahremiyetini ihlal etme tehlikesi de var. Yüz tanıma programı, uzak geleceğin bir teknolojisi olmaktan çıkıp günümüzün gerçeğine dönüştü. New South Wales Üniversitesi’nden araştırma görevlisi Dr. David White, bunun CCTV …

Devamını gör »

Mars’a Yerleşmeden Önce Aşılması Gereken Yasal Zorluklar

marslilar

İnsanlık Mars’a yerleşmeden, hatta kızıl gezegene ilk adımını atmadan önce, mühendislerin ve bilim insanlarının çözmesi gereken birçok sorun var. Örneğin, uzay yolcularını tehlikeli radyasyondan korumak gibi. Buna benzer birçok problemin çözülmesi epey zor olacağa benziyor. Ancak Dünya dışında gerçekleştirilecek kolonileşme, yasal ve siyasi birçok sorunu da beraberinde getirecek. Aeon’da çıkan bir yazıda, bir düşünce kuruluşu başkanı ve danışman olan Marko …

Devamını gör »

Bilimkurgunun Büyük Hukukçuları

Eğer sayısız bilimkurgu eseri tek bir konuda uzlaşabilseydi, bu büyük ihtimalle geleceğin kusursuzluğu olurdu. Anlaşmazlıkların destansı bir uzay savaşıyla çözülemediği nadir durumlarda ise, avukatların kapısını çalmanın vakti gelmiş demektir. Avukatların, diğer türlerdeki temsillerine oranla bilimkurguda hak ettiği yeri bulduğu pek söylenemez. Hemen hemen her tür yapımda ortaya çıkan doktorlara kıyasla, bir avukatın sahneye çıkması için genelde çok belirgin bir sebebe …

Devamını gör »

Yıldız Savaşları’ndan Yola Çıkarak Anayasal Sistemi Nasıl Anlarız?

Yıldız Savaşları serisini oluşturan altı filme dair şöyle bir açıklama mevcut: George Lucas, serinin gösterime giren ilk filmi olan Bölüm IV: Yeni Bir Umut’u yazarken altısının da olay örgüsü ve konuların dizilişi aklındaydı. Ana karakterlerin bir baba ve ikizler olacağını, Darth Vader’ın (İngilizce sesi ne kadar da Karanlık Baba’yı andırıyor, değil mi?) Annakin Skywalker, yani Luke Skywalker’ın babası ve Luke …

Devamını gör »

Eserlerin Telif Ömrü

Eserlerden gelen telif geliri bir yazar için üretmeye devam edebilmesi adına soluduğu hava kadar önemlidir. Ama telif konusu bazı eserlerin uzun zaman boyunca, bazılarının ise sonsuza kadar ortadan kaybolmasına da neden olabilir. Yakın dönemde Türk okuru, telifin çetrefilli dünyasının tehlikeleriyle karşılaştı. Hatırlayın, birkaç yıl boyunca Isaac Asimov kitaplarını okumak isteyenler kitap bulamadı, zira Asimov’un kızı Robyn Asimov eserlerin teliflerini vakıf …

Devamını gör »

Yapay Zeka Yargılanabilir mi?

Suudi Arabistan’ın Sophia’ya vatandaşlık vermesi hadisesi gündemde bayağı uzun süre kaldı. Henüz sembolik bir adım olsa da bu olay gelecekte olabilecekler açısından oldukça düşündürücü. Vatandaşlık verilen bir robotun artık hukuki anlamda hak ehliyeti ve cezai ehliyeti var mı? Ya da kendi kararlarını verebilecek ve hatta “öğrenebilecek” bir robot, vermiş olduğu zararlar nedeniyle yargılanabilecek midir? Sorunun doğru bir cevabı yok tabii …

Devamını gör »