Etiket Arşivleri: Dil

Saluton! Hikâye, 19. yüzyılın sonlarında başlıyor: 1859 doğumlu Ludwik Lejzer Zamenhof, Çarlık Rusya’sındaki Bialystok şehrinde yaşamaktadır. Bu şehirde birçok farklı millet bulunmaktadır ve halklar arasında ciddi bir dil engeli vardır. Bu durumdan çok rahatsız olan genç Zamenhof, insanları birbirinden ayıran dil duvarını yıkmayı kafaya koymuştur. İnsanların kolayca öğreneceği ve hızlıca kullanmaya başlayabileceği bir dil yaratmak en büyük hayalidir. Dünyayı kasıp …

Hep, “evrenin bir köşesinde bizim gibi zeki varlıklar var mıdır?” diye merak etmişizdir. Evrenin büyüklüğü düşünülecek olursa muhtemelen var. Lakin onları bulsak bile temasa geçemeden büyük ihtimalle ya onlar ya da biz yok olacağız. Yüz milyon ışık yılı uzaklıkta bir medeniyet bulduğumuzu düşünün. Elde edeceğimiz tek sonuç evrende hâlâ yalnız olduğumuzdur… Çünkü onlarla iletişim kurmak bile anlamsız bir çaba. Bulduğumuz …

Dilin yok olduğu bir geleceği düşünmemek elde değil. Organların birer asalak olduğunu düşünürsek, dil çok daha tehlikeli bir parazittir. Organlarımızdan kurtulabileceğiz belki. Onların bulunduğu bir vücut yerine, daha etkili bir vücut yaratabiliriz kendimize. Dil ise türümüzün en büyük avantajı. Neredeyse dil sayesinde hayal kuruyor, dil sayesinde düşünüyoruz. Fakat ya gelecekte? Gelecekteki bir medeniyetin uzaya yayılacağını düşünürsek insanlar arasında oluşacak mesafenin …

Kanadalı yönetmen Denis Villeneuve’ün Türkiye’de Geliş adıyla gösterime giren filmi Arrival, geleneksel olanın dışına çıkarak dilbilimci bir karakter üzerinden dil ve düşünce ilişkisini inceleyen belki de ilk ve tek film. Filmin başlangıcında baş karakter dilbilimci Dr. Louise Banks aniden dünyanın 12 noktasında beliren dünya dışı gemilerdeki yaratıkların dilini çözmek için göreve çağrılır. Louise’den istenen gemide bulunan ve dünyalıların “yedi ayaklı” …

Birçok insanın matematiği ürkütücü bulmasının nedeni onun özel bir dil kullanmasıdır. Bu özel sembolik dil, çok basit olmasına rağmen insanları ürkütmektedir. Oysa bir çok insan doğal matematikçidir ama bunun farkında değildir. Alışveriş yapmak için dışarı çıkmayı düşünen bir ev kadını, uğrayacağı yerleri ve bu amaçla gideceği optimal yolu kafasından hızla geçirirken aslında bir matematikçi gibi davranmaktadır. Matematiğin en ünlü problemlerinde …

Türkçenin başka dillerde olmayan birçok özelliği vardır. Bunlardan biri de Türkçenin çok zengin bir “devrik cümle” olanağına sahip olmasıdır. Cümlenin ögelerini cümle içinde istediğiniz yere koyabilirsiniz. Oluşan yeni cümle yine anlamlı olmaya devam edecektir. Üstelik cümle yeni anlamlar ve nüanslar kazanacaktır. Çok az dilde vardır bu esneklik. Örnek vermek istiyorum: Son zamanlarda sık sık duyduğumuz bir cümleden seçtim örneğimi: Gerçek …

“Arzlı insan çamur ve kırmızı tozdu. Athsheli insan ise dal ve köktü…” Ursula K. Le Guin, Amerikan edebiyatının yetiştirdiği en önemli yazarlardan biri. Gerek bilimkurguya gerekse fantastiğe hâkimiyetiyle geniş bir okur kitlesi edinen yazar, iki türün de hakkını ziyadesiyle veriyor. Yer yer politik ve sosyolojik mesajlarını aktarabilmek için kurgusunu yazınsal bir dekor olarak kullanan Le Guin, çağımızın ötesinden yankılanan berrak …

“Romulan dilini biliyor musun Cadet?” “Hem de üç lehçesini birden, efendim.” –Lt. Uhura Star Trek evreninin Beta Çeyreğinde Romulus adında bir gezegen bulunur. Dünya’dan birazcık büyük olan bu gezegende yaklaşık 18 milyar kişi yaşar ve sadece üç büyük lehçe vardır. Oysa Romulus’tan üç kat daha az nüfusa sahip Dünya’da yaklaşık 7.105 dil ve on binlerce lehçe konuşulmaktadır. Açıkcası bilimkurgu eserlerine bakacak olursanız, koskoca …

İlk önce filmin bir lirik bilimkurgu, The Martian gibi hardcore science fiction olmadığını belirtelim.  Film başlarken Dr.Banks’ın felsefik eleştirileri ile hoş bir şekilde dürtülüyoruz. Diğer Dünya dışı canlı (Extraterrestrial life) filmlerinden farklı olarak “iletişim” konusu harika bir şekilde işleniyor. Carl Sagan‘ın yazdığı Contact romanının beyazperdeye uyarlamasından sonra iletişim konusunda en başarılı yapım olduğu kanaatindeyim. Dil Heptapodlar, insan türü aksine iki dile sahip. …

Çevresinin farkındalığına sahip, bu çevre içindeki yerine ilişkin merak besleyen her canlı, çevresinde olup bitenlere o anki bilgi, birikim ve donanımı oranında bir açıklama getirme gereksinimi güder. Bu gereksinimin altında yatan ise, hayatta kalma dürtüsüdür. Çünkü çevresinde olup bitenleri anlamaktan ve kavramaktan uzak bir canlı, hiçbir şeye de anlam yükleyemez. Bu çevre farkındalığı, insanda oldukça gelişmiş bir düzeyde iken, hayvanlarda …