Bilimkurgu Kulübü Bu Sitede Gelecek Var!
Oscar ödül törenlerinde bilimkurgu filmlerini istediğimiz kadar sık göremesek de, geçmiş yıllarda pek çok ödül almayı başaran örnekler de çıkmadı değil. 27 Mart 2022 Pazar günü, Sinema Sanatları ve Bilimleri Akademisi tarafından 94’üncüsü düzenlenen Akademi Ödülleri, Hollywood’un en iyi aktörlerini, yönetmenlerini, senaristlerini, editörlerini, bestecilerini, kostüm ve özel efekt tasarımcılarını ve ses teknisyenlerini ödüllendirme hedefiyle yola çıkan ve artık izlenme sayıları rahatlıkla milyonları geçen özel bir tören. Yıllardır Akademi’nin seçimleri nedeniyle eleştirilse ve bu sene de malum tokat olayıyla gölgelenmiş (veya öne çıkmış) olsa da, hâlâ heyecanla beklenen ve çok izlenen bir etkinlik.
Ödül töreninin bilimkurguyla ilişkisi başlarda oldukça soğuktu. Bilimkurgu filmleri basit, B kategorisinde görülürdü, ta ki Stanley Kubrick’in varoluşsal başyapıtı 2001: A Space Odyssey 1968’de bu önyargıları yıkana kadar. Ardından 1977’de George Lucas, Star Wars efsanesini başlattığında bilimkurgunun dikkate değer ve kârlı bir alan olduğu fikri sabitleşti. Buna rağmen, Oscar’a layık görülen bilimkurgu filmlerinin sayısı hâlâ tatmin edici değil. Yine de Oscar tarihi boyunca ödüle uzanan birçok bilimkurgu filmi ile karşılaştık. Haydi kırmızı halıda bir yolculuğa çıkalım ve Oscar tarihindeki en başarılı 12 bilimkurgu filmine bir bakalım.
12. Aliens
Gösterim Tarihi: 18 Temmuz 1986
Oyuncular: Sigourney Weaver, Michael Biehn, Carrie Henn
Yönetmen: James Cameron
Oscar adaylığı sayısı: 7
Kazandığı Oscar sayısı: 2 – En İyi Görsel Efekt, En İyi Ses Kurgusu
James Cameron, aslında hiçbir zaman Ridley Scott‘ın stil sahibi orijinal Alien filmini taklit etme çabasında olmamıştı. Onun hedefi daha çok klasik savaş filmi klişeleriyle dolu, insanı koltuğuna çivileyecek tempoda ilerleyen enerjik bir savaş filmiydi. Koloni Askerleri, yaşanabilir hâle getirmeleri için düşmancıl gezegen LV-426’ya gönderilen kolonistlerin başına gelenleri öğrenmek üzere yola koyulur. Askerler yere ayak basar basmaz böcek avı başlar ve U.S.S. Sulaco gemisinin güvertesinde korkutucu Alien Kraliçesi ile olan epik yüzleşmeye kadar heyecan bir an olsun bile durmaz.
11. Jurassic Park
Gösterim Tarihi: 11 Haziran 1993
Oyuncular: Sam Neill, Laura Dern, Jeff Goldblum
Yönetmen: Steven Spielberg
Oscar adaylığı sayısı: 3
Kazandığı Oscar sayısı: 3 – En İyi Görsel Efekt, En İyi Ses Miksajı, En İyi Ses Kurgusu
Artık milyar dolarlık boyutlara ulaşmış olan dinozor filmleri serisinin ilk filminde de görülebileceği gibi, hayat bir şekilde yolunu bulur. Michael Crichton’ın aynı adlı çok satan romanından uyarlanan ve egzotik bir adadaki eğlence parkında klonlanmış dinozorları gözler önüne seren Jurassic Park, birden fazla nesli etkilemeyi başarabilmiş nadir bilimkurgu yapıtlarından.
Spielberg’in epik bilimkurgu macera serisi hakkında en çarpıcı olan şey ise, üzerinden neredeyse 30 yıl geçmiş olmasına rağmen dinozorların günümüzde bile hâlâ çok etkileyici ve inandırıcı görünmeleri. Industrial Light and Magic görsel efekt şirketindeki ekibin ve liderleri Stan Winston’ın hakkını vermek lâzım. Dört devam filminin ardından bile (üstelik beşincisi de yapım aşamasında), serinin en iyisi hâlâ ilk film.
10. Black Panther
Gösterim Tarihi: 16 Şubat 2018
Oyuncular: Chadwick Boseman, Michael B. Jordan, Andy Serkis
Yönetmen: Ryan Cooler
Oscar adaylığı sayısı: 7
Kazandığı Oscar sayısı: 3 – En İyi Film Müziği, En İyi Prodüksiyon Tasarımı, En İyi Kostüm Tasarımı
Marvel sinematik evreninin en başarılı filmlerinden Black Panther, gizli bir tekno krallık olan Wakanda’nın ve Vibranium adı verilen egzotik metali çıkarabilmek için burayı işgal etmeye çalışan güçlere karşı Wakanda’nın karizmatik kralı T’Challa’nın yükselişini anlatıyor. Afrofütürizmi sonuna kadar hissettiğimiz Black Panther her anlamda göze hitap eden bir film; yüksek tempolu kabile müzikleri de çizgi romanın gerçeğe dönüşmüş olan dünyasına tam anlamıyla girebilmemizi sağlıyor.
Chadwick Boseman, süper kahraman Kara Panter rolünde müthiş bir performans ortaya çıkarmıştı, ünlü aktörün 2020’de zamansız ölümü belki biraz bu yüzden de hayranlarını yasa boğdu. Kasım 2022’de çıkması planlanan ve merakla beklenen devam filmi Black Panther: Wakanda Forever, Boseman olmadan çekilen ilk Black Panther filmi olacak ve başrolün yeni bir aktöre verilip verilmeyeceği merak konusu.
9. Avatar
Gösterim Tarihi: 18 Aralık 2009
Oyuncular: Sam Worthington, Sigourney Weaver, Zoe Saldana
Yönetmen: James Cameron
Oscar adaylığı sayısı: 7
Kazandığı Oscar sayısı: 3 – En İyi Sinematografi, En İyi Görsel Efekt, En İyi Prodüksiyon Tasarımı
Na’vilerin, kutsal topraklarını yıldızlararası şirketin hırslı pençelerinden korumaya çalıştıkları harikalar gezegeni Pandora’ya hoş geldiniz. Şirket, Unobtainium adı verilen nadir bir minerali çıkarmak üzere Pandora’ya gelmiştir. James Cameron’ın muhteşem güzellikteki dünya tasarımı ve yapay bir bedene girerek iki kültür arasında arabuluculuk rolüne soyunan yarı felçli Jake Sully karakterinin hikâyesi izleyicileri o kadar etkilemişti ki, film tüm zamanların en çok hasılat getiren filmleri listesinin en tepesine yerleşmişti. Dünyanın etkileyiciliğinde, Avatar’ın en teknolojik filmlerden biri olma özelliğinin katkısını da es geçmemek gerek elbette.
Bu kadar ses getirmiş olmasına rağmen filmin çok kısa bir sürede neredeyse tamamen unutulmuş olmasına yapımcıları da çok şaşırmış olacaklar ki, filmin planlanan üç devam filminden ilki bu Aralık ayında izleyicilerin karşısına çıkmaya hazırlanıyor.
8. Terminator 2: Judgement Day
Gösterim Tarihi: 3 Temmuz 1991
Oyuncular: Arnold Schwarzenegger, Linda Hamilton, Edward Furlong
Yönetmen: James Cameron
Oscar adaylığı sayısı: 6
Kazandığı Oscar sayısı: 4 – En İyi Ses Kurgusu, En İyi Ses, En İyi Görsel Efekt, En İyi Makyaj
1984 tarihli ilk Terminator’de söylediği gibi, Arnold Schwarzenegger’in T-800 suikastçı robotu geri döndü ve serinin hem hayranlar hem de eleştirmenler tarafından en çok beğenilen filmine imza attı.
Terminator bu sefer Sarah Connor ve gelecekte direnişin lideri olacak olan oğlu John’u öldürmeye çalışmak yerine, onları korumak üzere geri dönmüştür. Ne var ki Robert Patrick’in efsanevi performansıyla akıllara kazınan, T-800’ün şekil değiştirebilen üst modeli T-1000 geleceği değiştirmeye kararlıdır. Cameron’ın Aliens’taki maço xenomorph avlama görevi gibi, bu Hollywood eseri de çarpıcı aksiyon sahneleri ve insanların acıma duygusuna oynaması sayesinde kült bir üne kavuştu. Karşılığını 500 milyon doları geçen gişe hasılatıyla alan filme, bunun gazıyla dört devam filmi daha çekilmiş olsa da bu devam filmleri o kadar başarılı olamadı.
7. Inception
Gösterim Tarihi: 13 Temmuz 2010
Oyuncular: Leonard DiCaprio, Joseph Gordon-Levitt, Tom Hardy
Yönetmen: Christopher Nolan
Oscar adaylığı sayısı: 8
Kazandığı Oscar sayısı: 4 – En İyi Görsel Efekt, En İyi Sinematografi, En İyi Ses Miksajı, En İyi Ses Kurgusu
Totem hâlâ dönüyor mu? Bir rüya yerleştirme ekibinin, milyarder bir CEO’nun beynine bir fikri yerleştirmeye çalışmasını anlatan Nolan’ın bu kafa yakıcı eseri biraz karmaşık olsa da, heyecanı hiç bitmeyen bir yapımdı. Sinemanın tüm numaralarını kullanarak çok iyi kotarılmış bir konsept olan film, besteci Hans Zimmer’ın ellerinden çıkan efsanevi müzikleriyle de izleyicileri yakalamayı başarmış, Nolan ve Zimmer’ın Batman Begins ve The Dark Knight gibi başarılı ortaklıklarına bir yenisini daha eklemişti.
Filmin rüya içindeki rüyalarında biraz kaybolsanız dahi, sonunda yepyeni ve doyurucu bir deneyim yaşamış olarak uyanacaksınız.
6. E.T. the Extra-Terrestrial
Gösterim Tarihi: 11 Haziran 1982
Oyuncular: Henry Thomas, Drew Barrymore, Dee Wallace
Yönetmen: Steven Spielberg
Oscar adaylığı sayısı: 9
Kazandığı Oscar sayısı: 4 – En İyi Görsel Efekt, En İyi Film Müziği, En İyi Ses Miksajı, En İyi Ses Kurgusu
Reese’s Pieces şekerlerini ölümsüzleştiren ve ilk başta adı Bir Çocuğun Yaşamı şeklinde planlanan film, önceleri çok daha karanlık tonlara sahip bir yetişkinliğe geçiş filmi olacaktı. Yolu bir şekilde Dünya’ya düşen ve burada mahsur kalan bir uzaylıyı, küçük bir oğlan çocuğu bulur ve onu arkadaş edinerek Kaliforniya banliyölerindeki evine götürür. Ne var ki kötücül hükümet ajanları E.T.’nin izini bulmuştur. Küçük uzaylının yeni dostları onu korumaya ve türdeşlerine bir sinyal göndererek kendi gezegenine göndermeye çabalar.
Özel efekt uzmanı Carlo Rambaldi ve ekibi, yapımına 1.5 milyon dolar harcanan E.T. kuklasını izleyicilere gerçekmiş gibi yansıtmayı başarabilmişti. Bu neredeyse sihirli film, Haziran ayında 40. yaşını kutlayacak.
5. Mad Max: Fury Road
Gösterim Tarihi: 15 Mayıs 2015
Oyuncular: Tom Hardy, Charlize Theron, Nicholas Hoult
Yönetmen: George Miller
Oscar adaylığı sayısı: 10
Kazandığı Oscar sayısı: 6 – En İyi Kostüm Tasarımı, En İyi Ses Miksajı, En İyi Prodüksiyon Tasarımı, En İyi Makyaj, En İyi Film Kurgusu, En İyi Ses Kurgusu
Dünyanın post-apokaliptik çorak toprakları hiç bu kadar havalı görünmemişti. Eski polis memurunun vahşi ucubeler, anti-kahraman kurtarıcılar, trajik kötüler ve acayip şekilli savaş arabalarıyla dolu evrendeki hayatta kalma mücadelesi gerçekten de nefesleri kesiyordu. Max Rockatansky rolünde Tom Hardy ve İmparatoriçe Furiosa rolünde Charlize Theron’un kötü Ölümsüz Joe’ya karşı mücadelelerindeki uyumu filmi bambaşka bir noktaya taşıyordu.
Mad Max yüksek oktanlı, yüksek adrenalinli soluksuz bir maceraydı, alevli gitarlar ve Junkie XL imzalı tekno müzikleri de cabası.
4. Dune
Gösterim Tarihi: 22 Ekim 2021
Oyuncular: Timothée Chalamet, Zendaya, Rebecca Ferguson, Oscar Isaac
Yönetmen: Denis Villeneuve
Oscar adaylığı sayısı: 10
Kazandığı Oscar sayısı: 6 – En İyi Orijinal Film Müziği, En İyi Sinematografi, En İyi Kurgu, En İyi Prodüksiyon Tasarımı, En İyi Ses, En İyi Görsel Efekt
Frank Herbert’ün aynı adla epik serisinden uyarlanan yapım, son yılların en çok beklenen ve merak edilen filmlerinden biriydi. Filmi Denis Villeneuve’ün yöneteceği açıklandığında serinin hayranları oldukça heyecanlanmıştı, ki sonunda bu heyecanın boşa çıkmadığını da söyleyebiliriz.
Çok ileri bir gelecekte geçen Dune, Dük Leto Atreides’in evrendeki en değerli madde olarak bilinen baharın çıkarıldığı yegane gezegen Arrakis’in yönetimini devralmasıyla başlar. Seri çok geniş bir zaman dilimini kapsadığından kitaplardaki başroller sıklıkla değişir. İlk kitabın ilk yarısından uyarlanacağı duyurulan filmde ise, Atreides hanedanlığının varisi Paul Atreides’in başından geçenlerin bir kısmı anlatılıyor. Yüzyıllardır geleceği kehanet edilen mesihvari bir figür olan genç Paul, bir yandan bu yeni çöl gezegenine ve onun yerli halkına alışmaya çalışırken, bir yandan da yeni kavuştuğu gücün ve siyasi konumun getirdiği dertlerle uğraşmak zorunda kalır.
3. Gravity
Gösterim Tarihi: 4 Ekim 2013
Oyuncular: George Clooney, Sandra Bullock, Ed Harris
Yönetmen: Alfonso Cuaron
Oscar adaylığı sayısı: 10
Kazandığı Oscar sayısı: 7 – En İyi Orijinal Film Müziği, En İyi Yönetmen, En İyi Görsel Efekt, En İyi Sinematografi, En İyi Ses Miksajı, En İyi Film Kurgusu, En İyi Ses
Sürükleyici dış uzay görüntüleri, astronotların hayatta kalma mücadelesiyle birleşmiş ve Gravity‘yi 2013’ün mutlaka izlenmesi gereken filmleri arasına sokmuştu; Akademi Ödülleri’nde de bu durum bolca ödülle taçlandı. Sandra Bullock ve George Clooney, bir enkazın isabet ettiği uzay araçları parçaladıktan sonra zekâlarını ve eğitimlerini kullanarak içine düştükleri durumdan kurtulmaya ve Dünya’ya dönmeye çalışan astronotları canlandırıyorlardı.
Düzülen övgüler sonradan biraz abartı bulunsa da, görüntü yönetmeni Emmanuel Lubezki’nin izleyeni hayran bırakan güzellikteki görselleri filmi rahatlıkla taşıyordu. Detaylı senaryosu, dış uzayın soğuk ve hata affetmez bir yer olduğunu gözümüze sokuyordu.
2. Star Wars: A New Hope
Gösterim Tarihi: 25 Mayıs 1977
Oyuncular: Mark Hamill, Carrie Fisher, Harrison Ford
Yönetmen: George Lucas
Oscar adaylığı sayısı: 10
Kazandığı Oscar sayısı: 7 – En İyi Orijinal Film Müziği, En İyi Görsel Efekt, En İyi Ses Miksajı, En İyi Prodüksiyon Tasarımı, En İyi Kostüm Tasarımı, En İyi Film Kurgusu, Ses Efekti Kurgusu Dalında Özel Başarı Ödülü
1978 Oscar ödüllerini kasıp kavuran ve 70 milyar dolarlık dev bir imparatorluğa giden yolun kapılarını açan bu ilk Star Wars filmi, droidlerin, uzay gemilerinin, blasterlerin ve ışın kılıçlarının ses efektlerini tasarlayan ses mühendisi Ben Burtt’e verilen nadir Özel Başarı Ödülü nedeniyle de geceye damgasını vurmuştu.
Tatooine gezegeninden gelen hevesli bir çocuğun ve ustası Obi-Wan Kenobi’nin, Prenses Leia’yı Darth Vader’ın önderlik ettiği İmparatorluk güçlerinden kurtarma macerasını anlatan bu epik destanı artık duymayan kalmamıştır sanıyoruz. Yolda yakışıklı bir kaçakçının ve onun “yürüyen halısı” Wookie’nin de yardımını alırlar. Star Wars, Mayıs ayında 45. yıl dönümünü kutlayacak olmasına rağmen bugün bile tazeliğini koruyan gerçek bir bilimkurgu ikonu.
1. Everything Everywhere All At Once
Gösterim Tarihi: 25 Mart 2022
Oyuncular: Michelle Yeoh, Stephanie Hsu, Ke Huy Quan, Jenny Slate, Harry Shum Jr., James Hong, Jamie Lee Curtis
Yönetmen: Daniel Kwan ve Daniel Scheinert
Oscar adaylığı sayısı: 11
Kazandığı Oscar sayısı: 7 – En İyi Film, En İyi Kadın Oyuncu, En İyi Yönetmen, En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu, En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu, En İyi Özgün Senaryo, En İyi Film Kurgusu
2023 Oscar törenine damgasını vuran Everything Everywhere All at Once ya da kısaltmasıyla EEAAO, Hollywood sinemasının alternatif açılımlarından biri olarak öne çıkıyor. Bir ailenin yıkımını sergileyen film, paralel evren teorisiyle ilgili yaklaşımını küçük bir hikâyenin devasa yansımalarını göstererek anlatıyor. İltica ettikleri ülkede güç bela geçinen orta yaşlı bir çiftin bireysel çıkmazları, bu vesileyle bir anda kozmolojik bir anomalinin anlatım alanına dönüşüyor. Kısacası film, absürt mizah anlayışı, başarılı oyunculukları ve özgün yapısıyla öne çıkan işlerden.
İkisi de on dalda Oscar’a aday gösterilen ve yedişer ödül toplayabilen Star Wars ve Gravity filmlerinin önüne geçerek on bir dalda aday gösterilen ve toplamda yedi ödül kazanan yapım, En İyi Film ödülünü kazanan ilk bilimkurgu filmi olarak da tarihe geçti.
