Bilimkurgu Sinemasında Amacından Sapan Robotlar

Teknoloji baş döndürücü bir hızda ilerlemekte. Kendi elimizle ürettiğimiz makineler her an biraz daha akıllanıyor. Elbette bu durum bazılarını korkutmuyor değil. Her ne kadar Linux’un kurucusu Linus Torvalds, yapay zekanın tehlikeli olmadığını, bu korkunun aptalca olduğunu söylese de yapay zekanın gelecekte başımıza büyük işler açacağını düşünenlerin sayısı oldukça fazla. Bill Gates ve Stephen Hawking de bu isimler arasında yer alanlardan. Her iki isim de yapay zekâya sahip robotların ve bilgisayarların gelecekte dünyayı ele geçirme ihtimali olduğunu söylüyor. Biz de buradan yola çıkarak, bilimkurgu sinemasında üretim amacından sapan robotlardan ve bilgisayarlardan söz edelim dedik. Elbette amacımız sizi korkutmak değil. Bu yüzden listemizdeki her yapay zekâlı makine dünyayı ele geçirmeye çalışmıyor. Aralarında dünyayı daha güzel bir yer haline getirmeye çabalayanlar da var. Neyse, en iyisi biz susalım da listeye kendiniz göz atın.

1. Gunslinger (Westworld / Batı Dünyası / 1973)

westworld-yul-brynner

Westworld, yazar Michael Crichton tarafından yazılıp yönetilen ve çekildiği dönemi aşan bir bilimkurgu filmidir. Film Batı Dünyası, Roma Dünyası ve Orta Çağ Dünyası’nı içine alan bir eğlence parkını konu edinir. Bu dünyaların sakinleri, insandan ayırt edilemeyecek kadar kusursuz olan robotlardan oluşmaktadır. İnsanlar bu dünyalara gidip tatillerini diledikleri gibi geçirebilmektedir. Örneğin bir ziyaretçi, Batı Dünyası’na gidip şerif olabilir ya da bir kanun kaçağı olup banka soyabilir. Hatta istediği robotu vurup öldürebilir. Dilediğini yapmakta özgürdür. Elbette robotların ziyaretçilere zarar verme şansı yoktur. Onların tek görevi kendilerine biçilen rolü oynamaktır. Ancak nedeni anlaşılamayan bir arıza meydana gelir ve tüm robotlar kontrolden çıkar. Efsane aktör Yul Brynner’ın canlandırdığı Gunslinger da (Silahşor) bu robotlardan biridir. Rolü, sorun çıkardıktan sonra vurulup ölmek olan Gunslinger bir anda yok etme makinesine dönüşür ve önüne çıkan herkesi delik deşik etmeye başlar. Gunslinger, acımasızlığı ve ifadesiz yüzüyle listemizin T 800’ü.

2. Chappie (Chappie / 2015)

chappie

Yakın bir gelecekte, artan suç oranını düşürmek için izciler adı verilen robot polisler kullanılmaya başlanır. Bu robotlar kendilerine verilen görevleri yerine getiren ve duyguları olmayan makinelerdir. Deon Wilson (Dev Patel) ise, bu robotları üreten şirkette çalışan genç bir bilim adamıdır. Yapay zekâ üzerinde çalışan Wilson’ın isteği, düşünebilen ve hissedebilen bir robot yaratmaktır. Elbette robotları üreten şirketin patronu, onun bu çalışmalarını görmezden gelir. Şiir yazan bir robot, silah üreten bir şirket için gereksizdir. Ancak Deon pes etmez ve çatışma sonrası hurdaya çıkan bir izciyi kaçırıp ona yapay zekâ yükler. Böylece Chappie doğmuş olur. Pek çoğumuza göre daha insancıl ve sevgi dolu olan Chappie, kendisini kaçıran suçluları anne babası olarak görecek kadar saftır. Elbette bilinç kazanması birçok şeyin de farkına varmasını sağlar. Bunlardan biri de kısa bir süre sonra öleceğidir. Geçirdiği dönüşüm ve eğlence düşkünlüğü ile Chappie, listemizin en sempatik robotlarından biri.

3. VIKI (I, Robot / 2004)

VIKI

VIKI (Virtual Interactive Kinesthetic Interface) U.S Robotics tarafından yaratılan yapay zekâya sahip bir süper bilgisayardır. Dişi olarak tasarlanmıştır. Örneğin Şikago’nun koruyucu sistemlerinin çoğunu VIKI dizayn etmiştir. VIKI de üç robot yasasının etkisi altındadır. Ancak evrim geçirdikçe üç yasayı algılama şekli değişir. Böylece yeni üretilen NS-5 robotlarının kontrolünü ele geçirir ve bu robotları insanları evlerine hapsetmek için kullanır. VIKI aslında doğru bir şey yaptığını düşünmektedir. Amacı savaş çıkaran, birbirlerine ve dünyaya zarar veren insanları durdurmak, yani bizi bizden korumaktır. Bu düşünceyle Asimov’un üç robot yasasına da karşı gelmediğini, hatta üç yasaya hizmet ettiğini düşünmektedir. Gelecekte başıma gelmesinden korktuğumuz senaryoyu gerçeğe çeviren VIKI, listemizde haklı bir yere sahip.

4. Evolver (Evolver / 1995)

evolver

Evolver sanal gerçeklik gözlüğü ile oynanan bir bilgisayar oyunudur. Bu oyunda başarılı olan Kyle Baxter (Ethan Embry), oyunu geliştiren şirket tarafından ödüllendirilir. Şirket Kyle’a oyundaki robotun prototipini hediye eder. Böylece Kyle ve ailesi, Evolver adlı oyunu gerçek hayatta oynayabileceklerdir. Evolver plastik toplar atan silahıyla oldukça zararsızdır. Dört kademeli bir oyun için üretilmiştir. Bir sonraki kademeye geçmek için, onu belli noktalarından vurmanız gerekmektedir. Bunun için de oyuncak lazer silahlar kullanılmaktadır. Evolver her kademede biraz daha hızlanır ve üzerindeki hedef almanız gereken nokta da küçülür. Yani gittikçe yenilmesi daha zor bir hal alır. Ama Evolver düşüp kafasını çarpınca bozulur. Bu andan itibaren plastik toplar yerine demir bilyeler ve bıçaklar atmaya başlar ve sizin öldüğünüzü onaylamadan da durmaz. Eğlence amacıyla üretilen Evolver, artık can alan bir ölüm makinesine dönüşmüştür. Film boyunca sayısız insanı öldüren ve bir ailenin hayatını kâbusa çeviren Evolver, listemizin şeytani robotlarından.

5. RoboCop (RoboCop / 1987)

robocop

Suçun tavan yaptığı Detroit şehrinde polis memuru olarak görev yapan Alex J. Murphy (Peter Weller) çete üyeleri tarafından kurşun yağmuruna tutulur. Alex ağır yaralanmıştır ve kurtulma şansı yoktur. Kısacası tam da OCP adlı şirketin aradığı kişidir. OCP onu bir robot polise dönüştür. O artık sibernetik polis memuru RoboCop’tır (OCP Crime Prevention Unit 001) ve bundan sonra yalnızca masumları korumak, kamu güvenine hizmet etmek ve kanunlarının yürümesini sağlamak için yaşayacaktır. Geçmişteki hayatı son bulmuştur. Artık ailesi ya da arkadaşları yoktur. Bir insan değil, OCP’nin malıdır. Ancak hesaba katılmayan bir şey vardır ki o da Robocop’ın içinde hala Murphy’den geriye bir şeyler kaldığıdır. Hafızası silinse de geçmişi hatırlamayı başaran Robocop, kendisini öldürenleri bir bir enseler. Sonra da suça bulaşmış OCP’nin üst düzey yöneticilerinin (ki buna yetkisi yoktur) peşine düşer. Bacağının üst kısmında saklı Auto 9 silahıyla karanlık sokaklarda dolananından takım elbiselisine kadar her türlü suçlunun korkulu rüyası RoboCop, listemizin metal şerifi olmayı sonuna kadar hak ediyor.

6. HAL 9000 (2001: A Space Odyssey / 1968)

hal 9000

Uzay Aracı Keşif-1’in Jupiter’e doğru yola çıkmasıyla uzak bir gezene yapılan ilk insanlı yolculuk da başlamış olur. Gemi altı kişilik mürettebatta sahiptir. Bunlardan beşi insandır. Altıncı mürettebat ise HAL 9000 (Heuristically programmed ALgorithmic computer) isimli yapay zekâya sahip bir süper bilgisayardır. Diğerleri ona kısaca Hal diye seslenir. Bu onu kendilerinden biri olarak gördüklerinin de göstergesidir. Hal söylenenleri anlamak, bunlara karşılık vermek, yüzleri tanımak, mimikleri değerlendirmek, dudak okumak, satranç oynamak gibi özelliklere sahiptir. Ancak Hal, bir süre sonra gemideki mürettebat ile anlaşmazlığa düşer. Sonunda kapatılacağını anlayan Hal amacından sapacak ve kendisini yaratanları yok etmeye çalışacaktır. Bu, insan ile onun yarattığı yapay zekâ arasında bir ölüm kalım savaşıdır. Hal 9000, gelecekte başımıza gelme ihtimali bulunan, kendi yarattığımız makineler tarafından yok edilme korkusunu iliklerimize kadar hissettiriyor bize.

7. Number 5 (Short Circuit /1986)

short circuit

S.A.I.N.T (Strategic Artificially Intelligent Nuclear Transport) Nova Robotics Şirketi tarafından ordu için üretilen, ölümcül silahlarla donatılmış beş robotun genel adıdır. Her ortama uyumlu bu robotlar yok etmeye programlanmış makinelerdir. Görev neredeyse sorgusuz sualsiz yerine getirmeye hazırdırlar. Puslu ormanlar, güneşin altında kavrulan çöller, buzla kaplı kutuplar onları durduramaz. Ayrıca üç parmaklı ellerini, size kokteyl hazırlayacak kadar da narin kullanmayı başarabilirler. Ancak robotların orduya tanıtıldığı gün bir kaza yaşanır. Beş numaralı robot, üzerine yıldırım düşmesi sonucu varlığının farkına varmaya başlar. 5 Numara artık ölümcül bir savaş makinesinden, her şeyi kırıp döken yaramaz bir çocuğa dönüşmüştür. Kaçıp Stephanie (Ally Sheedy) isimli genç bir kadının evine sığınan 5 Numara, burada yeni şeyler öğrenmeye başlar. Yanlışlıkla bir çekirgeyi ezdiğinde öldürmenin kötü olduğunu anlar. Kısa sürede adeta bizden biri olur. Sevinir, üzülür, korkar, güler, bulutlara bakıp onları başka şeylere benzetir, manzaranın tadını çıkarır… Kısacası 5 Numara, bize “Canlı nedir?” sorusunu yeniden sordurur.

8. Ava (Ex Machina / 2015)

ex-mac.

Dünyanın en büyük internet şirketinde yazılımcı olarak çalışan 24 yaşındaki Caleb (Domhnall Gleeson) şirkette yapılan bir yarışmayı kazandığını öğrenir. Herkes tarafından tebrik edilen Caleb şaşkınlık içindedir. Ne de olsa yarışmanın büyük bir ödülü vardır. Şirketin CEO’su Nathan (Oscar Isaac), onu, ödül olarak ormanın içindeki gözlerden uzak evinde bir hafta boyunca ağırlayacaktır. Caleb heyecan içinde bu eve gider. Tabii bu eve belli bir amaç için çağırıldığından ve burada gönlünü kaptırabileceği kadar güzel olan Ava (Alicia Vikander) isimli yapay zekâya sahip bir robot ile tanışacağından habersizdir. Caleb kısa sürede Ava’ya âşık olur. Ava da ona karşı boş görünmez. Ama Caleb’in bilmediği bir şey vardır: Yapay zekâsı ve fiziki görünüşü ile bir insana benzeyen Ava’nın tek derdi, tutsak olarak yaşadığı bu yerden kurtulmaktır. Söyledikleri ve yaptıkları yalnızca bu amaca hizmet etmektedir. Ava sonunda gerçekten de tatlı dili ve cazibesi ile Caleb’i kandırmayı başarır ve tıpkı Frankenstein’ın canavarı gibi kendi yaratıcısını yok eder. Tek suçu sevmek olan Caleb’i ise evde ölüme mahkûm bırakır. Ava listemizin, tatlı dilli ve güzlü yüzlü yok edicilerinden.

9. Skynet (Terminator serisi)

skynet

Terminatör evreninde azılı bir düşman olarak karşımıza çıkan Skynet, Amerikan ordusu için Cyberdyne Systems tarafından yaratılan bir bilgisayar sistemidir. Küresel enformasyon şebekesi / dijital savunma ağı olarak yapılmıştır. Tüm askeri sistemler onun kontrolündedir. Ancak varlığının farkına varan Skynet, insanlığı bir tehdit olarak görmekte gecikmez. İnsanlar panik içinde onu kapatmaya çalışsalar da başarılı olamazlar. Ve Skynet, 1997 yılının 29 Ağustos’unda, yani sonradan Mahşer Günü olarak adlandırılacak günde insanoğluna karşı nükleer bir savaş başlatır. Hayatta kalan insanları yok etmek için de insandan ayırt edilmesi zor makineler tasarlar. Hatta isyancıların liderini öldürmek için geçmişe ölüm makineleri bile gönderir. Kısacası başlattığı savaşı kazanmak için elinden ne geliyorsa yapar. Artık insan ile makine arasında ölümüne bir savaş başlamıştır. Skynet, listemizde, kuşkusuz yirmi birinci yüzyıl insanının en korkutucu rüyası olarak yer almakta.

10. Iron Giant (The Iron Giant / 1999)

the-iron-giant

SSCB Sputnik’i uzaya göndermiş ve Soğuk Savaş yeni bir boyut kazanmıştır. İşte tam o günlerde, gökyüzünde beliren gizemli bir cisim dünyaya düşer. Bu cismin bir meteor değil de demirden yapılma dev bir adam olduğu dedikoduları kulaktan kulağa yayılmaya başlar. Dedikodular doğrudur da. Gökyüzünden düşen gerçekten de demirden bir adamdır. Ve bu dev adamı ilk bulan da Hogarth Hughes adında dokuz yaşındaki bir çocuk olur. Dev robot ve Hogarth zamanla dost olurlar. Robot nereden geldiğini ve ne amaçla yapıldığını hatırlamamaktadır. Gerçek olan bir şey varsa o da bu metal yiyen devin kendi gibi dev bir yüreği olduğu ve kimseye zarar vermediğidir. Oysa filmin ilerleyen sahnelerinde robotun aslında silahlarla donanmış olduğu ortaya çıkar. Belli ki savaşmak ve yok etmek için üretilmiştir. Ama o bunu reddeder. Ne amaçla üretildiği değil, onun ne yapmak istediği önemlidir. Savaşmaktan nefret etmekte ve öldürmenin kötü olduğunu bilmektedir. Hatta filmin sonunda insanları kurtarmak için kendini feda etmekten bile çekinmez ve nedensiz yere birbirini yiyip duran insanlara güzel de bir ders verir. Demir Dev listemizin en koca yürekli robotu.

Yazar: Kadri Kerem Karanfil

Bu hesap, artık hayatta olmayan bir yazara aittir. (1980-2021)Bilimkurgu Kulübü emektarı. Yalnız bilimkurguyla değil, korku ve çocuk edebiyatıyla da ilgili. Stephen King'in sadık okuyucusu. Ray Bradbury'nin büyük hayranı. 80'lere ait korku filmlerinin tutkunu.

İlginizi Çekebilir

insandan-ote-kapak

Sıradaki Soruyu Sorun: İnsandan Öte

“Bilimkurgu, -şiiri hariç tutarsak- hiçbir sınırı, hiçbir parametresi olmayan tek edebiyat alanıdır. Sizi sadece geleceğe …

Bir Cevap Yazın

Bilimkurgu Kulübü sitesinden daha fazla şey keşfedin

Okumaya devam etmek ve tüm arşive erişim kazanmak için hemen abone olun.

Okumaya devam et