Özgen Berkol Doğan’ın Ailesi ile Röportaj

2007’de bir uçak kazasında kaybettiğimiz fizikçi Özgen Berkol Doğan’ın adını taşıyan Özgen Berkol Doğan Bilimkurgu Kütüphanesi, aynı zamanda önemli bir kültür merkezi. Özgen Berkol Doğan’ın babası Prof. Dr. Nevzat Doğan, “Berkol bize böyle bir görev yükledi,” diyor

Edebiyatla, bilimle, bilimkurguyla ilgilenip de Özgen Berkol Doğan Bilimkurgu Kütüphanesi’ni bilmeyen yoktur. Çünkü bu değerli kurum, çoktan kütüphane olmanın ötesine geçip bilimkurgu, fantazya, korku edebiyatı gibi alternatif edebi türlerle ve bilimle, kültürle ilgilenen herkes için vazgeçilmez bir kültür merkezi hâline geldi. Düzenlediği söyleşiler, film gösterimleri, bilim ve edebiyat sohbetleriyle pek çok insanın uğrak noktası olan Özgen Berkol Doğan Bilimkurgu Kütüphanesi, İstanbul Kadıköy’de, üç katlı ahşap bir köşkte faaliyet gösteriyor ve 2007’de fizik kongresi için Isparta’ya giderken hocaları ve fizikçi meslektaşlarıyla birlikte bir uçak kazasında hayatını kaybeden bilim insanı Özgen Berkol Doğan’ın adını taşıyor.

Özgen Berkol Doğan

Özgen Berkol Doğan, uluslararası çalışmaları ve başarıları olan genç bir fizikçi olmanın ötesinde, İthaki Yayınları’ndan çıkan Ben Efsane, Gece Kanatları ve Gezginin Buyruğu romanlarını İngilizceden Türkçeye çevirmişti. Dans, fotoğrafçılık, resim, dağcılık gibi hobileri de vardı.

Daha önce defalarca kimi zaman izleyici, kimi zaman da konuşmacı olarak gittiğim kütüphanede bu kez Özgen Berkol Doğan’ın babası Prof. Dr. Nevzat Doğan ve annesi Ecz. Ferhan Doğan’la söyleşi yapmak için bulunuyorum.

Bahçede Çok Amaçlı Mekân

Çoğu etkinliğin gerçekleştirildiği kütüphane bahçesi.

Genişçe bir bahçesi olduğunu, kütüphaneye daha önce yolu düşmüş olanlar bilirler. Bahçe içine kapalı bir söyleşi ve etkinlik mekânı bulunduğunu görmek mutlu etti beni. Nevzat Bey ve Ferhan Hanım, burada söyleşi ve atölyelerin yanı sıra dinletiler ve iki ya da üç kişilik tiyatro oyunları da sahnelenebileceğinden bahsettiler. Bu kapsamda yeni proje ve önerilere de açıklar.

Akabinde bahçeye bakan salona geçiyoruz, birlikte. Daha önce pek çok etkinliğe katıldığım salonun duvarları, oğullarının anısına düzenlenen dans festivalinin, Galip Tekin ve onun öğrencileri tarafından yapılan afişleriyle dolu.

Vakıf Odasından Kültür Merkezine

Kütüphane binası

Özgen Berkol Doğan Bilimkurgu Kütüphanesi şimdiki yerine taşınmadan önce yine Kadıköy’de, başka bir binanın ikinci katındaydı. Ancak onun da öncesi var. Nevzat Bey anlatıyor:

“İstanbul Erkek Lisesi mezunları öncülüğünde kurulan 1884 Vakfı var. Ben bu vakıfta o dönem yönetim kurulu başkanıydım. Orada boş bir oda vardı. Ferhan hanımın önerisiyle Özgen Berkol Doğan Kitaplığı o odada kuruldu. Altı ay sonra o oda yetmemeye başlayınca Kadıköy’de başka bir yer aramaya giriştik. Kütüphane açmanın ne kadar zor olduğunu o zaman anladım. Kütüphane açacağınız zaman binadaki herkesten tek tek izin almanız gerekiyor. Yazıhane ve muayenehane için böyle bir izne gerek yok, ama kütüphanede var. Sonunda Caferağa, Moda caddesi No:6’da, caminin bitişiğindeki bir binanın ikinci katına geçtik. 2012’den 2017’ye kadar oradaydık. Dar gelince yine yer aramaya başladık. Sonunda bu binayı bulduk, ama ulaşılmazdı o zaman. Berkol’un evi vardı, onu sattık.”

Aslında Ferhan Hanım, onun için taşıdığı anlamdan dolayı oğlunun evini satmak istememiş. Ancak sonunda kütüphanenin de oğulları Özgen Berkol Doğan için yapılacağını ve onun anısını yaşatacağını düşünerek satmaya karar vermişler. Başka yerlerden de para ekleyerek mevcut binayı satın almışlar. Binanın önceki sahibinin bir bilim insanı, arkeolog olması da işlerini kolaylaştırmış. Hikâyeyi Ferhan Hanım’dan dinleyelim:

“Bir emlakçı bize farklı binalar gösterdi. Emlakçıyla birlikte yakınlardan geçerken bu yapının varlığından da haberdar olduk. Biz binaya bakmak istedik, ama o emlakçı ilgilenmiyormuş burayla. Sonra ilgilenen emlakçıyı bulduk ve onunla geldik. Ben çok beğendim. Nevzat alamayacağımız fikrindeydi, ben ise bir yolunu bulacağımızı düşünüyordum. Yeni evlenecek bir çift de buraya talipti o zaman. Onlar istenen parayı da ödeyeceklerdi. Biz emlakçıya binayı kütüphane olarak kullanacağımızı, herkese faydalı bir yer hâline getireceğimizi söylediysek de sonuç alamadık. Sonunda bir şekilde evin sahibine ulaştık.”

Mimar, Arkeolog Martin Bachmann

Özgen Berkol Doğan’ın babası Prof. Dr. Nevzat Doğan ve annesi Ecz. Ferhan Doğan

Evin eski sahibi, İstanbul’daki Alman Arkeoloji Enstitüsü’nün ikinci müdürü ve Bergama kazısının başkanı vekili olan mimar ve arkeolog Martin Bachmann’ın eşiymiş. Devamını yine Ferhan Hanım’dan dinleyelim:

Martin Bachmann bu evi satın almış. Basit onarım izniyle de restore etmiş. Ancak 2016’da, 56 yaşında kalp krizi geçirip vefat edince eşi, çocuklarını da alıp dönmüş Almanya’ya. Arkeoloji camiasından tanıdıklarımız vasıtasıyla Martin Bachmann’ın eşine ulaştık. Evi bize satmayı kabul etti ve 10 bin Euro da indirim yaptı. Almancanın en büyük ansiklopedisi 30 ciltli Brockhaus’tur. Onu da kütüphaneye bağışladı.” 

Nevzat Bey, “Hep böyle ilişkilerle çözüldü bu iş. Benim hiç umudum yoktu, ama oldu,” diyor ve sözlerine şöyle devam ediyor: “Bizim kütüphane, yaşayan bir kütüphane. Moda Caddesi’ndeki binadayken de öyleydi. Söyleşiler, etkinlikler vardı.”

Peki kütüphanede bilim ve edebiyat söyleşileri düzenleme fikri nasıl ortaya çıktı? Bunun yanıtını Ferhan Hanım’dan alıyoruz:

Eski binadayken dağcı ve fotoğrafçı Nedim Sipahi, neden söyleşiler yapmadığımızı sordu. Ondan çıktı bu fikir. İlk hafta bilim, ikinci hafta edebiyat, üçüncü hafta Berkol’un hobilerinden dağcılık, fotoğrafçılık gibi konular, dördüncü hafta ise sinema konuşuluyordu. Berkol sinemayla da çok ilgiliydi. Daha sonra Perşembe söyleşilerine ek olarak Pazar sohbetleri de yapmaya başladık. Evin İlyasoğlu’yla salı akşamları müzik söyleşileri yaptık.”

Kütüphane İBB’ye Bağlı, Ama Özerk

Özgen Berkol’un kardeşi Öğr. Gör. Dr. Nazlı Bülay Doğan

Böyle bir kütüphaneyi ve kültür merkezini ayakta tutmak hiç kolay değil elbette. Nevzat Bey ve Ferhan Hanım da pek çok zorlukla karşılaşmış, ama bunları alt etmeyi başarmış. Birkaç yıl önce ise Özgen Berkol Doğan Bilimkurgu Kütüphanesi’nde yeni bir dönem başladı. Neden mi? Özgen Berkol Doğan Bilimkurgu Kütüphanesi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı bir kütüphane oldu da ondan.

Ferhan Hanım, “Evet, burası İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Özgen Berkol Doğan Bilimkurgu Kütüphanesi oldu, ama özerk yapısını koruyor ve koruyacak,” diyor.

Referans Kitaplar, 31 Dilde Harry Potter

Kütüphanedeki kitap sayısı gün geçtikçe artıyor

Özgen Berkol Doğan Kütüphanesi gün geçtikçe büyüyor ve bünyesindeki kitap sayısı artıyor. Sadece bilim ve bilimkurgu kitapları yok kütüphanede. Pek çok türde ve dilde eser var. Üstelik kütüphane kataloğunda son derece özel eserler de olduğunu da öğreniyoruz Nevzat Bey ve Ferhan Hanım’dan:

“Fikret Adil’in tüm külliyatı bizde. Bilinen birçok yazarımızın, Fikret Adil adına imzaladığı kitaplar bizde. Bunlar tarihi eser. Mesela ‘Deli Saraylı’ diye bir oyunu var. Onun ilk nüshası, daktiloyla yazılmış hâli arşivimizde. İTÜ’den bir öğretim üyesi kardeşimizin İngiltere’den getirip bize hediye ettiği H.G. Wells’in 1906 basımı bir kitabı da kütüphanede. 38 farklı dilde kitap var burada. 75 dile çevrilen Harry Potter serisini toplamaya başladık. Şu an 31 farklı dilde Harry Potter var. Bu da bizim kütüphanenin bir özelliği. 2-3-4 Aralık 2022’de, kuruluşumuzun 10. Yıldönümünde, 1. Berkol Bilimkurgu Günleri’ni gerçekleştirdik. Umarım bu etkinlik önümüzdeki yıllarda bir festivale dönüşür. Viyana’daki Villa Fantastica, Almanya Welzlar ve Ulm’daki bilimkurgu kütüphaneleriyle ortak etkinlikler yapmayı planlıyoruz.”

Havacılık Yüksek Okulu Hayali

Sohbetimizin sonunda Nevzat Bey bir hayalinden bahsediyor. Öyle bir hayal ki ortak olmamak mümkün değil:

“Nasıl ki Harward Üniversitesi, bağışla kurulmuş bir kütüphane temelleri üzerine inşa edilmişse ben de buranın bir eğitim kurumuna dönüşmesini isterim. Berkol adına bir havacılık yüksek okulu olmasını, iyi havacılar yetiştirmesini isterim. Böyle kazalar olmaması için…”

Yazar: Özlem Ertan

Ankara’da doğdu. Çocukluk ve ilk gençlik yılları memleketi İzmir’de geçti. 2005 senesinde Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi bölümünden bölüm ve fakülte birincisi olarak mezun oldu.Diyarbakır Kavuşan Höyük, İzmir Ulucak Höyük ve Van Ayanis Urartu Kalesi kazılarında çalıştı. Anadolulu tanrıça Hekate’yi tüm yönleriyle anlattığı kitabı "Hekate: Bize Ne Mesaj Veriyor?" 2023’ün haziran ayında; Hitit döneminde geçen fantastik roman serisi "Bir Hitit Masalı"nın ilk kitabı "Kanatlı Güneş" ise 2024’ün ocak ayında; Destek Yayınları’ndan çıktı."Âşık Kadınlar Denizhanesi", "Benim Güzel Ölülerim" ve "Dolunay Ayini" adlarında yayımlanmış üç fantastik romanı daha bulunan yazar, pek çok antolojide öyküleriyle yer aldı.YouTube’da arkeoloji ve mitolojiyle ilgili videolar hazırlamayı, Instagram sayfasında antik medeniyetlerle ilgili içerikler üretmeyi, farklı etkinliklerde arkeoloji ve mitoloji anlatmayı sürdürüyor. Aynı zamanda kitap editörü, kültür – sanat gazetecisi ve müzik yazarı. Çeşitli basın organlarında klasik müzik, opera, arkeoloji, mitoloji ve edebiyatla ilgili yazılar yazıyor, söyleşiler yapıyor. Hititleri tutkuyla seviyor.

İlginizi Çekebilir

nobel bilimkurgu

Nobel Ödüllü 10 Bilimkurgu Yazarı

Nobel Edebiyat Ödülü, 1901’den beri savaş zamanlarındaki istisnalar hariç her yıl verilmeye devam ediyor. 2024 …

Bir Cevap Yazın

Bilimkurgu Kulübü sitesinden daha fazla şey keşfedin

Okumaya devam etmek ve tüm arşive erişim kazanmak için hemen abone olun.

Okumaya Devam Edin