1930 Şanghay doğumlu James Graham Ballard, teknolojik gelişmelerin değil; psikoloji, politika ve toplum bilimin önce çıktığı yeni dalga bilimkurgu’nun en önemli temsilcisidir. Cambridge’de psikiyatri eğitimi görür ve yazarlık kariyerine kısa öykülerle başlar. İlk öyküsü Prima Belladona 1956’da Science Fantasy dergisinde ve ilk romanı The Drowned World 1962’de yayınlanır.
En çok Güneş İmparatorluğu ve Çarpışma romanları ile tanınır. 1984’te yayımlanan yarı-otobiyografik romanı Güneş İmparatorluğu’nda savaş deneyimlerini kurgulamıştır ve eser 1987’de Steven Spielberg tarafından sinemaya aktarılmıştır. Çarpışma’da ise cinsel arzular ve hayatın vazgeçilmez ögeleri haline gelen arabaları aynı noktada buluşturur. Eser 1996’da başka bir önemli yönetmen olan David Cronenberg tarafından beyaz perdeye uyarlanmış, Cannes Film Festivali’nde jüri özel ödülünü kazanmıştır.
Eleştirmen Susan Sontag tarafından “çağdaş edebiyatın en önemli ve parlak kalemlerinden biri” sözleriyle tanımlanmıştır. Ayrıca Anthony Burgess tarafından en yaratıcı yazarlar arasında gösterilmiş, Burgess’in hazırladığı “1939-1984 arasında İngilizce yayımlanan en iyi 99 eser” listesinde Sınırsız Rüyalar Diyarı adlı eseri ile yer almıştır. Müzik dünyasını geniş çaplı etkileyen Ballard, İngiliz diline kendini tanımlayan bir sıfat kazandırmıştır; Ballardian sözcüğü “J. G. Ballard’ın roman ve kısa öykülerini andıran, özellikle distopik modernite, iç karartıcı insan yapımı manzaralar ve teknolojik, sosyal ya da çevresel değişimlerin yol açtığı psikolojik sorunlarla ilgilenen” anlamına gelir.
Ballard yalnızca müzik dünyasını etkilemekle kalmamış, mimariden mühendisliğe; plastik sanatlardan bağımsız yönetmenlere kadar birçok sanat dalına ve sanatçıya, fikirleri ve eserleri ile tesir etmiştir. Etkisinin en yoğun ve geniş olduğu müzik alanında ancak H. P. Lovecraft ve William S. Burroughs ile kıyaslanabilir. Fakat onların tesirinin enginliği Ballard’ınki kadar değildir. Diğer bilimkurgu yazarlarının aksine çocukluğunda hiç bilimkurgu okumadığını söylediği gibi tüm bunlara rağmen müziğe de ilgili değildir. Hatta bir keresinde, insanların bir şeyler yaparken müzik dinlemek ve iki işi bir arada yapmak istemesine anlam veremediğini söyler. İlginç şekilde, birçok işi bir arada yapmaya çalışıp hiçbir işe tam anlamıyla odaklanamamak günümüzün problemidir.
Buggles, David Bowie, Madonna, Suede, Brian Eno, Daft Punk, Yes, John Foxx, Joy Division, Depeche Mode, Radiohead ve Thom Yorke Amerika’dan Arap Yarımadası’na; Avrupa’dan Japonya’ya kadar geniş bir çoğrafyayı etkileyen Ballard’ın etkisinde kalan en popüler ve kayda değer sanatçılardan bazılarıdır. Müzik türlerinin çeşitliliği bile sizi düşündürmek için yeterli olur sanıyorum: Art rock, progressive rock, space rock, synthpop, new wave,indie rock, ambient, post-punk, electronic, grindcore, psychedelic rock, thrash metal, alternative rock, pop, glam rock, hard rock, punk rock, hip hop, metalcore, industrial rock, avant-garde rock, cyberpunk, dubstep, gothic rock, krautrock, horror punk, experimental rock, post-hardcore…
Ballard’ın en büyük hayranı kuşkusuz John Foxx. Solo kariyeri haricinde Ultravox grubu, Louis Gordon ve Gary Numan ile olan çalışmalarında da bu etki görülür. Metamatic albümü ve My Sex, Burning Car, Crash Course, Underpass, No One Driving parçaları önemli örneklerdendir. En meşhurlarından biri Madonna’nın Drowned World’ü diyebiliriz; bu parçanın bulunduğu albüm Grammy Ödülü kazanmıştır. Gary Numan da özellikle Sacrife albümünde Ballard’ın çalışmalarının etkisindedir. Diğer önemli hayran Trevor Horn, Buggles ve Art of Noise gruplarının kurucusu; Yes, David Bowie, Genesis ve Paul McCartney gibi isimlerin prodüktörüdür. Ballard etkisi özellikle Buggles grubunda görülür. MTV’de yayınlanan ilk video klipli parça olan Video Killed The Radio Star, The Sound-Sweep öyküsünün etkisiyle yazılmıştır. Aynı şekilde Vermillion Sands isimli parçaları da aynı isimli öykü kitabından gelir. Living in the Plastic Age ve I am a Camera parçalarında da bu etki görülür.
Kimi müzik grupları isimlerini Ballard’ın eserlerinden alırken, kimileri albümlerine ve şarkılarına bu isimleri vermiştir. Bazıları şarkı sözlerini kitaplardan alırken kimi sanatçı da sadece fikri olarak etkilenmiştir ondan. David Bowie’nin Low albümünde Çarpışma ve Beton Ada eserlerinin tesiri fark edilir. Bowie’nin Diamond Dogs albümü ve High Rise benzer konulardan bahseder; bu da Ballard’la kafalarının aynı çalıştığının bir göstergesidir. Radiohead’in ise OK Computer albümünde Ballard’ın fikri mirası seçilir; albümdeki Airbag ve Lucky parçalarının sözleri Çarpışma romanından gelir. Nine Inch Nails’in Year Zero albümünde açıkça görülür The Drowned World’ün etkisi. Hawkwind’in PXR5 albümünde High Rise haricinde Asimov ve Zelazny için yazılan parçalar vardır. The Comsat Angels isimli post-punk grubu ismini bir Ballard öyküsünden alır. Empire of the Sun isimli grup ise aynı isimli romandan edinmiştir ismini. İsmini Vahşet Sergisi’nden alan İngiliz grindcore grubu The Atrocity Exhibit de farklı bir örnek. James Graham, başta Çarpışma, Vahşet Sergisi, Al Kumsallar, Gökdelen, Yakın Geleceğin Mitosları, Beton Ada ve Öteki Dünya olmak üzere daha birçok romanı ve öyküsüyle onlarca sanatçıya ilham kaynağı olmuş ve olmaya devam ediyor.
J. G. Ballard etkisinde şekillenen albümleri ve parçaları bir araya toplamaya çalıştım, ortaya şöyle bir liste çıktı:
Exodus | The Atrocity Exhibition… Exhibit A (albüm) |
Exodus | The Atrocity Exhibition |
Exodus | Iconoclasm |
Brian Eno | Ambient 1: Music For Airports (albüm) |
Joy Division | The Atrocity Exhibition |
Hawkwind | High Rise |
Ladytron | High Rise |
Gary Numan | Sacrifice (albüm) |
Gary Numan | Down In The Park |
Gary Numan | Crash |
Gary Numan | Love and Napalm |
Gary Numan | A Question of Faith |
Nine Inch Nails | The Beginning of The End |
Radiohead | Airbag |
Radiohead | Lucky |
Thom Yorke | Analyse |
Sonic Youth | In The Kingdom #19 |
Black Box Recorder | The English Motorway System |
Mao Morta | Pesadelo em Peluche (albüm) |
Botch | We are the Romans (albüm) |
Samhain | Kiss of Steel |
Blur | He Thought of Car |
John Foxx | Metamatic (albüm) |
John Foxx & Louis Gordon | My Sex |
John Foxx | Underpass |
John Foxx | Crash Course |
John Foxx | Burning Car |
John Foxx | No One Driving |
Burial | Archangel |
Cabaret Voltaire | Automotivation |
Buggles | Age of Plastic (albüm) |
Buggles | Adventures in Modern Recording (albüm) |
Buggles | Video Killed the Radio Star |
Buggles | Living in the Plastic Age |
Buggles | Vermillion Sands |
Buggles | I am a Camera |
Yes | Into the Lens (I am a Camera’nın bir başka versiyonu) |
Klaxons | Myths of the Near Future (albüm) |
Klaxons | Golden Skans |
Tubeway Army | Cars |
Depeche Mode | Behind the Wheel |
Suede | The Asphalt World |
Manic Street Preachers | Mausoleum |
Clock DVA | Pool of Shades |
David Bowie | Low (albüm) |
David Bowie | Always Crashing in the Same Car |
Yacht | Terminal Beach |
Anarchist Republic of Bzzz | Neural Highways |
Volcano Suns | The Bright Orange Years (albüm) |
Vermillion Sands | The Cloud-Sculptors of Coral D |
The Normal | Warm Leatherette |
Madonna | Drowned World |
The Sound of Animals Fighting | The Heraldic Beak of the Manufacturer's Medallion |
The Church | Chrome Injury |
The Creatures | Miss The Girl |
Eat Lights Become Lights | Test Drive |
Empire of the Sun | Walking on a Dream |
In Trance 95 | The Lesser Water Snake |
Kode 9 & The Spaceape | Sine |
Comsat Angels | I Come From The Sun |
New Order | The Him |
The Human League | Overkill Disaster Crash (v.1) |
The Sisters of Mercy | Body Electric |
The Units | High Pressure Days |
Tuxedomoon | The Cage |
James Place | High Rise |
Future Sound of London | Dead Cities (albüm) |
Siouxsie and the Banshees | A Kiss in the Dreamhouse (albüm) |
Hazırlayan: Canberk İleri