Paranın Geleceği

Özellikle de pandemi döneminde, günlük kullanımlarda giderek daha çok insan nakit paradansa elektronik ödeme yöntemlerini tercih etmeye başladı.

Kripto paraların yükselişi ve küresel finans sistemlerinin sürekli daha karmaşık hâle gelmesi de eklenince, paranın geleceğini merak etmemek elde değil.

Kâğıt Paranın Geleceği

Sonda söyleyeceğimizi baştan söyleyelim: Kâğıt paraların en azından yakın gelecekte tamamen ortadan kalkması söz konusu değil. Elektronik ödeme sistemlerinin son yıllarda çok daha yaygın hâle geldiği malum, bu trendin devam etmemesi için de görünürde hiçbir sebep yok. Hatta nakitle yapılan alışverişlerin çok ender görüldüğü bir gün bile gelebilir (bazıları için bu gün çoktan geldi).

Böyle bir durumda işler tersine dönebilir ve tıpkı bir zamanlar banknotların altın karşılığı olduğu gibi, kâğıt paralar da elektronik paraların karşılığı işlevi görebilir. Yine de tarih boyunca kâğıt paraya atfedilen değer düşünülünce, bu senaryoyu bile hayal etmek güç.

Paranın Değeri

Para konsepti neredeyse tarih öncesi çağlara kadar uzanıyor. Bunun nedenini de anlamak zor değil; para alışverişi, mal ve hizmet karşılığında takas yapmaktan çok daha kolay ve etkili bir yöntem. Tüm mal varlığınızı küçükbaş hayvan cinsinden sakladığınızı hayal edebiliyor musunuz?

Tabii mal ve hizmetlerin aksine, paranın kendisine ait bir değeri yok. İşin aslı, günümüzde para dediğimiz şey özel bir kâğıt parçasından veya bir hesap defterindeki sayılardan başka bir şey değil. Çok uzun süre boyunca, para basımı altın gibi kendiliğinden değerli madenler karşılığında yapılabilmiş olsa da, günümüzde sistem üzerinde anlaşılan bir değerler bütününden ibaret. Kısaca günümüzde para dediğimiz şeyin değeri, toplumun onun değerli olduğuna inanmış olmasından geliyor. Bu nedenle para kısıtlı arza sahip ve sürekli talebi olan bir mal gibi düşünülebilir, zira herkes daha fazla para kazanmak ister. Para kazanmak isteriz, çünkü diğer insanların da para kazanmak istediğini biliriz, ki onlara istedikleri parayı verip karşılığında mal ve hizmet satın alabilelim. Bu sistem, istisnasız herkesin olmasa da insanların çok büyük bir kısmının paranın değerinin süreceğine inanması sayesinde çalışmaya devam ediyor.

Paranın Geleceği

O hâlde, eğer paranın sırf ona bir değer atfediliyor diye değerli sayıldığı bu gelecekte yaşıyorsak, bizi tamamen dijital bir para sistemine geçmekten alıkoyan nedir? Cevap, ‘çoğunlukla devletler yüzünden’ olacaktır. Bitcoin gibi, yakın geçmişte ortaya çıkan ve hâlâ da evrilmeye devam eden pek çok dijital ve kripto para biriminin yükselişine ve düşüşüne şahit olduk. Bu yüzden euro, dolar, lira gibi geleneksel para birimlerine ne gerek var diye düşünülebilir. Öte yandan bu dijital para birimlerinin değerinin muhafaza edilmesi gibi sorunlar bir yana, tamamen dolar gibi ulusal para birimlerinin yerini alabilmesi çok da mümkün değil. Devletler vergi topladıkça, bu vergilerin ödeneceği para birimi üzerinde tam kontrolleri olsun isteyecektir.

Evrensel bir para birimi konsepti ise hâlâ gerçekleşmekten çok uzak. Buna rağmen dijital para birimlerine göre daha olası bir ihtimal. Dünya küreselleştikçe, çeşitli para birimlerinin yükselip düşmesiyle birlikte bu gelecek gerçekleşebilir. Kanadalı bir petrol şirketinin Birleşik Arap Emirlikleri ile yaptığı anlaşmada Kanada Doları yerine Amerikan Doları veya Euro ile ödeme tercih etmesi gibi gerçekleşmiş örnekler de mevcut. Yani Dünya’da ortak kullanılan sadece dört veya beş para birimi kalması, diğerlerinin tedavülden kalkması gibi bir duruma gelecekte şahit olabiliriz. Böylesi bir senaryoda, tek derdimiz çeşitli birimler arasındaki standartların kararlaştırılması olacaktır.

Sonuç

Kısacası, yakın gelecekte insanların daha az masraflı ve daha kolay oldukları için daha çok elektronik ödeme yöntemlerini kullanacaklarını öngörebiliriz. Yeni ödeme sistemleri ve araçları ortaya çıktıkça, daha rahat ve daha masrafsız ödeme yöntemlerinin tercih edilmesi de kaçınılmaz olacaktır.

Tabii bu noktada dikkate alınması gereken en önemli şey, her ne kadar etkili olmasa da, kâğıt paranın hâlâ en masrafsız alışveriş yöntemi olması, zira nakitle alışveriş yapmak bedava!

Kaynak