Bavullarınız hazır, odalarınız tutulmuş, tatil için her şey tamam; ama bir sorun var: Devlet, biletinizi iptal etmiş. 2014 yılında Çin, Black Mirror dizisinden fırlamış gibi duran Sosyal Kredi Sistemi (SKS) konseptini hayata geçirmeye başladı. Toplum için iyi olduğuna kanaat getirilen vatandaş davranışlarının ayrıcalıklarla ödüllendirildiği, kötü davranışlar sonucunda ise düşük puanlar verilerek vatandaşların ayrıcalıklarının elinden alındığı bir sistem bu. Bir nevi “vatandaşlık puanı” demek de mümkün. Çin, bu yeni toplum kontrol yöntemini sürekli geliştiriyor ve vatandaşlarını da yavaşça sisteme dahil ediyor.
Associated Press’in edindiği yeni bir rapora göre, 2018 senesinde SKS yüzünden milyonlarca yolcunun planı iptal oldu. Geçen sene ödenmemiş vergiler ve cezalar nedeniyle sosyal kredi sistemine takılıp iptal edilen bilet sayısı 17.5 milyon. Yine 5.5 milyon biletin alımına da engel olunmuş durumda. Ayrıca sistem kapsamında 138 vatandaşın yurt dışına çıkışına yasak getirildi.
Çin hükümeti, 2020’ye dek SKS’yi tamamen kurup tüm vatandaşları sisteme dahil etmeyi planlıyor. Ancak birçok soru da cevap bekliyor: Sistem nasıl devam ettirilecek? SKS tam olarak neyi cezalandıracak? Düşük sosyal kredisi olan vatandaşlara ne tür cezalar verilecek? Seyahat kısıtlamalarının dışında, SKS’nin cezalandırdığı şirketler şu tehlikelerle de karşı karşıya: Devlet sözleşmelerini, banka kredilerini kaybedebilir ve hatta ülkeye ürün ithalatı yapmaktan men edilebilir. Örneğin geçen sene 290.000 kez çalışanların şirketleri temsil etmeleri veya üst düzey mevkilere erişmeleri engellendi.
SKS, Xi Jinping hükümetinin vatandaşlarını gözetlemek ve kontrol etmek için teknolojiyi ve bilgi sistemlerini kullanma planının sadece bir parçası. Altın Zırh Projesi olarak bilinen on yıllık plan kapsamında yeni gözetim sistemleri geliştiriliyor ve uygulanıyor; kolluk kuvvetleri için yüz tanıma özelliği olan gözlükler, yürüyüş tanıma yazılımı gibi yeni teknolojiler sisteme dahil ediliyor. Öte yandan Çin hükümeti, sistemin vatandaşları yasal zorunlulukları yerine getirme noktasında teşvik ettiğini ve ideal bir toplum yaratılmasının önünü açtığını savunuyor. Sistem işe yarasın ya da yaramasın, The Orville’ın “Majority Rule” adlı bölümünde de gördüğümüz üzere böylesi bir yapı Çin toplumu için ayrımcı sonuçlara sebep olabilir. Çin devlet medyası ise şunu söylüyor: “Güveni bir kez kaybettiniz mi, her yerde engellemelerle karşılaşırsınız.”
Hazırlayan: Ruhşen Doğan Nar | Kaynak