Bilimkurgu Kulübü Bu Sitede Gelecek Var!
Büyük Veri sayesinde geleceği tahmin edebiliriz. Birçok kişi, “E ne olmuş yani?” diye sorabilir. Ekonomide, jeopolitikte, insan sağlığında veya sadece hava tahminlerinde eğer gelecek karanlıksa bunu önceden bilmenin ne anlamı var? Tabii ki geleceği bilmeyi istemek tamamen insani bir durum. Geleceği tahmin etme yeteneği tarih boyunca insanların hep ilgisini çekti. İncil’den Nostradamus’un kehanetlerine kadar geleceği anlatan tüm renkli hikâyeler ilgi odağına dönüştü.
Bu durum, bilimkurgu ve distopik fütürist romanların bolca üretildiği 20. yüzyılda çılgınca bir hâl bile aldı. Bu kitaplarda gelecek tahminleri daha gerçekçiydi. Birçok tahmin şimdiden gerçekleşti. Jules Verne‘ün denizaltılarını, H.G. Wells‘in tanklarını ya da herkesin sürekli Büyük Birader tarafından gözleneceğini anlatan ve bugün korkunç derecede isabetli bir öngörü sayılan George Orwell‘in Bin Dokuz Yüz Seksen Dört’ünü düşünün.
Büyük bir bilimkurgu yazarı, Mensa üyesi ve biyokimya profesörü olan Isaac Asimov bir adım daha ileri gitti. Kült eseri Vakıf Serisi, gelecek konusunu farklı bir şekilde ele aldı. Asıl hilenin, geleceği bir oldu bitti olarak görmemekte yattığını gösterdi. Vakıf Serisi’nde, insanlığın geleceğini galaktik ölçekte tahmin etmek için Psikotarih olarak bilinen yeni bir matematik formu geliştirdi. Psikotarih, galaksinin geleceğini tahmin etmek için tarih ve sosyoloji gibi çeşitli çalışma alanlarından büyük miktarda bilgi toplayan ve bu bilgileri matematiksel bir formül altında birleştiren kuramsal bir disiplindi.
Kitaplarda uygulanan formül iki olası geleceği öngörüyordu. Galaktik İmparatorluk’un çöküşü sonrası ya 30.000 yıllık karanlık bir çağ yaşanacaktı ya da bu karanlık çağın sadece 1000 yıl sürmesini sağlayacak birtakım düzenlemeler yapılacaktı. Bu bilgilerin ışığında Hari Seldon ve çağın önde gelen bilim insanları, 30.000 yıllık karanlık senaryosunun önüne geçmek için bir plan oluşturdu: Vakıf… Vakıf, insanlığı tercih edilen sonuca doğru yönlendirecek ve yeni bir Galaktik İmparatorluk’un kurulmasını sağlayacaktı.
Günümüz dünyasında Büyük Veri’nin tarih bilgisini kullanarak geleceği tahmin etme potansiyeli yeni bir hikâye yazıyor. Derecelendirme kuruluşlarından yatırım fonlarına, hükümetlerden meteoroloji merkezlerine, uzay ajanslarından iş bulma kurumlarına kadar çeşitli şirket ve kuruluşlar dünyada neler olup bittiğine dair daha iyi bir resim elde edip geleceği görebilmek için geçmiş verileri çözümlüyor. Peki bu gerçekten Büyük Veri’nin en iyi kullanımı mı? Tahminler gerçekten de ihtiyacımız olan şeyler mi, yoksa sadece varsayımlar mı?
Şu anda Büyük Veri sadece sonuç odaklıymış gibi duruyor. Tahminlerin ardından gelen süreçler veya alternatif teoriler için bize çok fazla şey sunmuyor. Ancak bugün ne yapmamız gerektiği üzerinde gerçekten bir etkiye sahip olacak şey aslında tahminin kendisi değil, tahminin arkasında yatanlar. Örneğin bir siyaset bilimci, Donald Trump başkan olduktan üç yıl sonra ABD ekonomisinin çökeceğini tahmin etmek için Büyük Veri’yi kullansaydı, tahmininin doğruluğunu kanıtlamanın tek yolu çöküşün gerçekleşmesini beklemek olurdu. Ancak bu tahminin gerçekleşmesine sebep olan şeylere ve tahminin arkasındaki akıl yürütmeye ulaşılabilseydi, kullanılacak oy konusunda karar değişimleri de yaşanabilirdi…
Şirketlerin Büyük Veri’yi kullanarak yaptıkları tahminlerin arkasında ne olduğunu paylaşmamaktaki ısrarları gayet anlaşılır bir durum. Bu tahminlere ayrılan kaynak sayesinde çok büyük miktarda özel veri de toplanıyor. Neden bir şirket bunu rakipleriyle paylaşmak istesin? Peki, Büyük Veri’den türetilen bilgiler neden bu kadar değerli? Sonuçta, bankalar faiz oranlarını ve yapılarını paylaşıyor. Kamuya açık erişilebilirlik sektöre yardımcı oluyor. Diğer sektörler de doğal olarak bilgi paylaşmaktan çekinmiyor.
Büyük Veri ile yapılan varsayımların ve hatta ihtimal dâhilinde olmadığı düşünülen teorilerin ve nihai sonuçların paylaşılması sayesinde, bu tahminlerin gerçek dünyada kullanımı şimdikinden çok farklı olabilir. Vakıf’ta kullanılan bilgi galaktik düzeydeydi. Tabii Dünya’da galaksinin geleceği kadar büyük bir şeyle uğraşmıyor olabiliriz, ancak Büyük Veri faydalı bir şekilde kullanıldığında, bugünü ve geleceği şekillendirmeye yardımcı olabilir. Tabii sadece kendimiz için veri biriktirmekten uzaklaşıp dünyanın bunu kullanmasına izin verirsek. Basitçe söylemek gerekirse, geleceği tahmin edebilirsek, onu değiştirecek güce de ulaşabiliriz. Asimov’un da dediği gibi: “Tam şu anda hayatın bence en üzücü tarafı, bilimin bilgiyi biriktirme hızının toplumun bilgelik edinme hızından daha fazla olmasıdır.”
