robot android siborg

Bilimkurguda Robotlar, Androidler ve Siborglar #3

George Lucas‘ın 1977 yılında yönettiği Star Wars (Yıldız Savaşları) filminde yer alan iki robot seyircinin çok ilgisini çeker. Bunlardan C3PO adında olanı altın renginde metalik hatları belirgin ve insan formunda kibar bir protokol robotu olup, sayısız yabancı dili rahatlıkla konuşabilmektedir. Yanında bulunan öbür arkadaşı R2D2 ise benzin varili tipinde olup, bir tamirat robotudur. Uzayan kolları vardır. Uzay gemilerinin tamirinde ve kullanılmasında astronotlara çok yardımcı olmaktadır. George Lucas, her iki sevimli tipi çocukluğunda okuduğu bilimkurgu romanlarından esinlenerek tasarladığını söylemektedir. Gerçekten de bu iki robot bilimkurgudaki robot kavramının nasıl algılanması gerektiğini çok iyi olarak ortaya koymaktadır.

Bilimkurgu yazını ve sineması android adı verilen kavramı da sık sık kullanmakta ve bize benzer yaratıklar sunmaktadır. Bunların da ortaya çıkış hikayesine bir göz atmak istersek, Orta Çağ’a uzanıp o zamanlar altın yaratmaya çalışan alşimistlere bakmamız gerekecektir. Farkında olmadan bugünkü modern kimyanın temelini atan alşimiştler, “Homunkulus” adlı bir eserde sözü edilen bir yaratığın benzerini yapmak istemişlerdir. Bu nedenle ortaya çıkması ve insana benzemesi düşünülen bu yaratığa android adını vermeyi uygun görmüşlerdir. Nitekim 1913 yılında yayımlanan Webster Sözlük’üne bakacak olursak, android kelimesi için “insan formunda otomat” tanımının kullanıldığı görülmektedir.

Bilimkurgu yazınında android kelimesinden söz eden ilk eser William Douglas O’Connor‘un The Brazen Android’idirDaha sonraki yıllarda buna benzer birçok yapıt gelmiş ve benzer temalar hep işlenmiştir. Bunlardan bazıları arasında Edmond Hamilton‘un romanlarında yer alan Kaptan Future‘ın android yardımcıları, Alfred Elton Van Vogt‘un romanı All the Loving Androids sayılabilir. Philip K. Dick ise ünlü bir Amerikalı bilimkurgu yazarı olup 1953 yılında yazdığı Imposter ve 1969 yılında yayınlanan We Can Build You (Sizi İnşa Edebiliriz) adlı eserleriyle kavrama yeni bakış açıları getirmiştir. Özellikle Sizi İnşa Edebiliriz romanında Abraham Lincoln’un benzerinin yapılmasından söz eder. Philip K. Dick’in bir başka eseri ise 1968 yılında yayınlanan Do Androids Dream of Electric Sheep? (Androidler Elektrikli Koyumn Düşler mi?) adlı romanıdır. Bu romanda ise uzay araştırmaları için üretilen 6 adet androidin insanlar arasına karışıp olay çıkarmaları ve onları arayan bir dedektifin öyküsü anlatılmaktadır. Nitekim bu çok önemli bilimkurgu klasiği filme de alınmış ve 1982 yılında Ridley Scott tarafından Blade Runner adıyla piyasaya sunulmuştur. Birçok ünlü oyuncunun rol aldığı bu film, 2017 yılında Blade Runner 2049 ile devam ettirilmiştir.

Bir başka bilimkurgu filmi ise yine kendisi de bilimkurgu yazarı olan Michael Crichton tarafından 1974 yılında çekilen Westworld filmidir. Dizisiyle günümüzde fırtınalar estiren bu filmde de eğlence amacıyla kurulan Delos tatil köyüne giden insanlar Vahşi Batıyı karşılarında görmekte, sokaklarda silahşor androidlerle düello edebilmekte, barlarda seks için programlanmış bar kızları ile eğlenebilmektedirler. Ama bir gün silahşor androidlerden biri program dışına çıkar ve eğlenmeye gelen bir misafiri öldürür. Tabii bundan sonra olaylar karışır ve sonunda Delos tatil köyü kapatılır. Filmin iş yapmasının ardından bir yenisi 1976 yılında Futureworld adı ile çevrilmiş ve gösterilmiştir. Bu filmde ise Delos tatil köyü daha da büyümüş ve gelişmiştir. Artık batı kasabasının yanı sıra uzay kenti, Orta Çağ imkanları, Mars’ta kayak, Roma Çağı gibi bölümler de ilave edilmiş ve birçok android bu tatil köyünde görev almıştır. Bu kez yine bir aksaklık çıkar. Tatil köyünü idare eden çılgın bilim adamı artık yalnızca emri altındaki androidlerle ilgilenmeyip oraya gelen ünlü kişilerin klonlarını yapmaktadır.

Android’lerin de bilimkurgu film ve yazınında epey örnekleri olunca ortaya 1970’li yıllarda yeni bir terim daha çıkmıştır: “Siborg“. Günümüz bilimsel ve teknolojik düzeyin varmış olduğu noktada, bazen ağır kazalara uğramış kişilere yapılan mucizevi operasyonlara şahit oluyoruz. Bu örnekler, insanın ne ölçüde ileri gidebileceğinin bir göstergesi olup, bilimkurgu yazarlarını bu yönde güzel yapıtlar vermeye zorlamaktadır. Nitekim bu nedenle Siborg’un kelime anlamının nasıl tanımlandığına bakmak gerekir. Webster’s New World sözlüğü bize şu tanımı vermektedir: “Dünya dışı ortamlarda yaşamı sürdürebilmek için suni organ ve diğer vücut parçaları ile teçhiz edilmiş insan”. Bu da robotlarda göremediğimiz daha başka birçok üstünlüğü ihtiva eden bir güç anlamına gelmektedir. Aynı zamanda duyguları ve sinir sistemi nedeniyle bazı konularda hataya düşen insanın bu eksikliğini de ortadan kaldırmak için tasarlanmışlardır.

Siborglar ile ilgili örneklere bakacak olursak, karşımıza ROBOCOP çıkıyor. 1987 yılında Paul Verhoeven‘in bu filminde kaçakçıları takip ederken vurulup ölme aşamasına gelen bir polis memuruna suni ilaveler yapılıp yaşatılması ve geçmişini hatırlayamayan bu siborgun gittikçe zorlaşan bir şehir güvenliği için ne derece önemli oluşunu sergiliyor. Filmde Robocop gelişmiş bir güvenlik robotu ile de karşı karşıya geliyor ve üstünlüğü neticesinde bu olaydan sağlam kurtulabiliyor. Bu film tutulunca hemen benzerleri dünyanın dört bir yanında yine benzer adlarla yapılmıştır.

Bir başka ünlü bilimkurgu TV dizisi ise 1970’li yıllarda oynayan The Six Million Dollar Man (Altı Milyon Dolarlık Adam) idi. Bu filmde de bir uçak kazası sonucunda ölüm raddesine varan pilot Steve Austin gelişmiş bir siborg haline gelir ve üstün özellikleri ile birlikte çalıştıkları Oscar Goldman’a yardımcı olur. Bu dizi de çok tutulduğu için hemen bir benzeri “Biyonik Kadın” olarak dizi haline getirilmiştir. Bilimkurgudaki temaların en bilinenlerinden olan bu bölümde sözü geçen robotlar bugün sanayide kullanılanlara öncülük etmekle birlikte, günümüz bilimi ve teknolojisi gelişkin robotları imal edecek düzeye henüz ulaşamamıştır.

Yine de bilimkurgu’nun bilime katkısı bu örnekte iyice belirgin olup, bugün ülkemiz de dahil birçok üniversitede robotik adı altında bölümler açılmış ve robot kollarının sanayide kullanımıyla ilgili çalışmalar yapılmış, bilgisayar yazılımları geliştirilmiştir. Bazı sektörlerde ise artık robot işçiler insanın yerini alarak ortaya birtakım güç sorular da çıkarmaktadır. Ama günümüzdeki robot teknolojisinin insanın ilerlemesine ve gelişmesine sağlayacağı yararlar umulandan ötedir. Nitekim bugünlerde insana zararlı bazı yerlerde robotların kullanılır olması iyi bir örnek olarak önümüzde durmaktadır.

Yararlanılan Kaynaklar:

  • The Visual Encyclopedia of Science Fiction, Pan Books 1977.
  • Science Fiction Filme, Cinema’Yay. 1991.
  • ÖNCÜ bilimkurgu dergileri 1989 yılı.
  • Çağdaş Fantazya, Unsal Oskay, 1982.

Önceki

Yazar: Bülent Akkoç

Bu hesap, artık hayatta olmayan bir yazara aittir. (1958-2021) Yarım asırdır bilimkurgunun peşinden koşan bir âdemoğlu...

İlginizi Çekebilir

pedram turkoglu sunum

Pedram Türkoğlu’nun Sunumuyla Zenoloji: Kurgusal Türlerin Bilimi

Özgen Berkol Doğan Bilimkurgu Kütüphanesi’nin 2024-2025 sezonundaki ilk Perşembe Söyleşisi’ne kulübümüzün editörlerinden Pedram Türkoğlu konuk …

Bir Cevap Yazın

Bilimkurgu Kulübü sitesinden daha fazla şey keşfedin

Okumaya devam etmek ve tüm arşive erişim kazanmak için hemen abone olun.

Okumaya Devam Edin