Türkiye’de Bilimkurgu Dergiciliği

Bilimkurgunun ülkemizdeki macerasına geçmeden önce, türün okurlar arasında sevilme ve tutulmasına ilişkin elimizde bulunan iki ankete de bir göz atmakta fayda var. Elimizdeki ilk sonuç, A.B.D.deki bilimkurgu dergilerinden Analog‘un 1960’lı yıllarda okurları arasında düzenlediği bir anketten geliyor. Buna göre ortalama bilimkurgu okuru 35 yaş civarında olup, %98,7’si resmi bir öğretim kurumundan mezun. Bunların da %14,7’si yüksek okul, %45,6’sı kolej, %38,4’ü de diğer eğitim kurumlarından çıkışlı. Okurların %79.1’i bilimsel ve teknik bir işte çalışmakta. Bunların da kendi aralarında %17,6’sı mühendis, %15.2’si yönetici, % 9,4’ü öğretmen, %10.4’ü elektroniğin çeşitli dallarında uzman, %8.2’si araştırmacı, % 3,2’si ise fizikçi. Bütün bu kişilerin aylık kazançları ortalama bir A.B.D. vatandaşından iki kat fazla ve türle ilgilenenlerin %92’si de erkek.

Elimizde 1966 yılında S.S.C.B.’de yapılmış bir anket daha var. Buna göre üniversite öğrencilerinin % 70,6’sı, işçilerin %57,4’ü, Kolhoz’da çalışanların ise % 27,6’sı bilimkurguya ilgi duymakta ve okumakta. Batı’daki bilimkurgu dergiciliğinin tarihine buradan ulaşabilirsiniz deyip, isterseniz ülkemizde bu alanda neler yapıldığına geçelim.

Bilimkurgunun batı ülkelerinde yaşanan altın çağlar diye adlandırılan zaman dilimlerinde ne yazık ki ülkemizde bir faaliyet olmamıştır. Ancak zaman zaman bazı yayınevleri bilimkurgu dizileri çıkarmış, bunda da maddi kazanç ve hızlı basım, özensiz çeviri gibi nedenlerden ötürü başarılı olamamışlardır. Bazı yayınevleri ise yayınladıkları eserlerin bilimkurgu olduğunu bilmeden başka türlerin arasında yayımlamıştır. Yine de bugüne dek yüzerce bilimkurgu kitabı yayımlanmıştır. Ülkemizde yalnız bilimkurguya değil, tüm yazına karşı bir ilgisizlik olduğu ve okumadığımız gerçeğini de göz önüne alırsak, niçin fazla yerli bilimkurgu yazarı olmadığını da sanırım yeterince açıklamış oluruz.

Ülkemizdeki dergi çalışmaları da ODTÜ’de öğrenci iken 1971 yılı ekim ayında 9 sayfalık bir teksir çalışması ile Sezar Erkin Ergin tarafından başlatılır. 1974’ten itibaren de ANTARES bilimkurgu dergisi düzenli olarak yayımlanmaya başlar, İtalya’da ödül alır, ama belirli bir süre sonra yayınını durdurur. Bugüne dek yayınlanan en uzun ömürlü dergi olan ve ayrıca birçok kişiye de bilimkurguyu tanıtıp sevdiren X-BİLİNMEYEN bilimkurgu dergisi ise yayın hayatına 1976 yılında bir teksir çalışması ve hemen 9 ay sonra da tüm bayilerde satılan bir dergi olarak girmiştir. Sahibi Selma Mine olan X-BİLİNMEYEN, okurları arasında yarışmalar açıyor, düzenli olarak her ay toplantılar yapılan bir fan kulübü oluyor, yurt dışındaki antolojilerde de adından söz ettiriyordu. X-BİLİNMEYEN dergisinin yayın hayatı beş yıl sürmüştür.

1980 yılında ben ‘GÖKTAŞI‘ adında üç sayılık bir fanzin (küçük teksir dergicik) çalışması yaptım. Öğrenci oluşum ve ilgi azlığı nedeniyle yayını daha fazla sürdüremedim. 1988 yılında sahibi Ekrem Kasım olan “ÇAĞDAŞ SANAT BİLİMKURGU DERGİSİ” yayın hayatına atıldı ve ancak üç sayı sürebildi. 1989 yılında ise yeniden bir dergi yayınına geçip “ÖNCÜ” adını verdiğim ve yalnızca abonelere giden bir dergiyi tek başıma 12 sayı çıkardım. Yine uzun bir aradan sonra bu kez Ocak 1996’da çizgi romanla ilgilenen Hakan Alpin ile birlikte, Atılgan dergisini çıkarmaya başladık. Dergide yerli ve yabancı öykülere ve bilimkurgu üzerine çok çeşitli makalelere yer verdik. Atılgan dergisi, 2000 yılına kadar 14 sayı çıktı. 90’lı yıllarda Beyoğlu’ndaki Atılgan adlı dükkânda çalışanlar tarafından Nostromo ismiyle bir bilimkurgu dergisi piyasaya sürüldü. İyi bir gelecek vaat eden, hatta bir bilimkurgu öykü yarışması da düzenleyen bu dergi de ancak dört sayı çıkabildi.

2000’li yıllarda hem bilimkurgu dergiciliği ve hem de kitap yayıncılığında bir artış oldu. Bu dönemde İzmirli bilimkurguseverlerin çıkardığı Albemuth adlı fanzin dikkat çekicidir. 2002-2005 yılları arasında, döneminin tek bilimkurgu dergisi olarak yayımlanan Davetsiz Misafir ise toplam 10 sayı çıkmıştır. Yine 2016-2017 döneminde SFX Türkiye 3 sayı, içinde bilimkurguya da yer veren çizgi roman dergisi Yabani ise 10 sayı sürebilmiştir. Öte yandan internet ortamında okunabilen Yerli Bilimkurgu Yükseliyor, Gölge, Hayalet, Komplike, AltZine gibi e-dergiler yayın hayatlarına devam etmektedir.

Birçok dergi girişiminin içinde bulunan bir kişi olarak şunu söyleyebilirim ki, bu çalışmalar maddi kazancı düşünmeyen gönüllü kahramanlara ihtiyaç duymuşlar ve onların dayanma güçleriyle orantılı olarak yayın yaşamlarını sürdürebilmişlerdir.

Yazar: Bülent Akkoç

Bu hesap, artık hayatta olmayan bir yazara aittir. (1958-2021) Yarım asırdır bilimkurgunun peşinden koşan bir âdemoğlu...

İlginizi Çekebilir

interstellar kapak

Interstellar’da Gördüğümüz 14 Şeye Bilimsel Bir Bakış

Interstellar (Yıldızlararası) filminin bilim danışmanı ve yapımcısı olan Kip Thorne, filmin senaryosundaki bazı noktaları açıklayan …

Bir Cevap Yazın

Bilimkurgu Kulübü sitesinden daha fazla şey keşfedin

Okumaya devam etmek ve tüm arşive erişim kazanmak için hemen abone olun.

Okumaya devam et