Tesla Bot’un Düşündürdükleri

Elon Musk, insanların yapmaktan nefret ettiği, tekrarlayan ve sıkıcı işlere yardımcı olmak için tasarlanmış bir insansı robotu duyurdu. Musk, bu robotun insanlar için markete gidebileceğini söyledi, ancak muhtemelen kas gücü gerektiren herhangi başka bir görevi de yerine getirebilecek. Tahmin edilebileceği gibi sosyal medya, söz konusu duyurunun ardından her şeyin korkunç şekilde yanlış gittiği robotlarla ilgili bir sürü distopik bilimkurgu filmine referansla doldu. “Ben, Robot”, “Terminator” gibi filmlerde anlatılan robotik gelecekler ne kadar rahatsız edici olsa da, asıl endişe kaynağı olması gereken şey gerçek insansı robotların altında yatan teknolojiler ve bunların arkasındaki niyet. Musk’ın robotu Tesla tarafından geliştiriliyor. Şirket, araba işinden başka bir yöne kayıyor gibi görünebilir, ancak Tesla’nın tipik bir otomotiv üreticisi olmadığını hatırlamakta fayda var. “Tesla Bot“, gideceği yerleri planlayabilmek, takip edebilmek ve trafikte gezinmek için Tesla’nın otomotiv yapay zekâsı ile otopilot teknolojisini birleştiren 125 poundluk (56 kilogram) insan benzeri bir robot konsepti. Bu kez trafikte bir araç yerine bir yaya olacak.

Distopik bilimkurgu imaları bir yana, plan Musk’ın iş stratejisi açısından da mantıklı. Çünkü mevcut çevre düzeni insanlar tarafından, insanlar için yapılmıştır. Musk’ın Tesla Bot’un duyurusunda da anlattığı gibi, başarılı ileri teknolojiler, insanların yaptığına benzer şekilde çevreyi öğrenmek zorunda. Tesla’nın arabaları ve robotları, ileri düzeyde biyoloji ve teknolojiyi harmanlayıp insanları özgürleştirmeyi amaçlayan çok daha geniş bir planın yalnızca görünen ürünleri. Yine de gelişmekte olan teknolojilerin etik ve sosyal boyutunu inceleyen araştırmacılar, birtakım endişeleri gündeme getirmekten geri durmuyor.

Büyük Planları Olan Bir Adam

Kendi kendine giden arabalar, gezegenler arası roketler ve beyin-makine arayüzleri, Musk’ın tasavvur ettiği geleceğe yönelik adımlardan sadece birkaçı. Bu gelecekte enerji ucuz, bol ve sürdürülebilir olacak; insanlar akıllı makinelerle uyum içinde çalışacak, hatta onlarla birleşecek ve nihayetinde çok gezegenli bir türe evrilecek… Musk’ın çeşitli çabalarına bakılırsa, gelecek sensörler, aktüatörler, enerji ve veri altyapıları, sistem entegrasyonu ve bilgisayar gücündeki önemli ilerlemeleri içeren birbirine bağlı bir dizi temel teknoloji üzerine inşa edilecek. Zaten bunların hepsi bir araya geldiğinde, ileri teknoloji için muhteşem bir alet kutusu ortaya çıkıyor.

Musk insanların, insan ötesi veya “süper insan” teknolojileri aracılığıyla evrimsel mirasını aşabileceğini hayal ediyor. Ancak teknolojinin insanüstü olabilmesi için önce insan olması ya da en azından insan tarafından tasarlanmış bir dünyada gelişmek için var edilmesi gerekiyor. Teknolojiyi daha insancıl yapma yaklaşımı Tesla’nın arabalarındaki teknolojinin de temelini oluşturuyor.

Söylemek Yapmaktan Daha Kolay

Tesla’nın “Autopilot” adını verdiği kendi kendine sürüş teknolojisi, Tesla Bot geliştiricileri için de bir başlangıç noktası. Bu teknoloji ne kadar etkileyici olsa da, tamamen güvenilir olmadığı da açık. Tesla’nın “Autopilot” moduyla ilişkili kazalar ve ölümler – en sonuncusu park hâlindeki bir acil durum aracını fark edememesiyle ilgili- bu teknolojiyi bu kadar kısa sürede vahşi doğaya bırakmanın bilgeliğini de sorgulatıyor.

Bu sicil, aynı teknolojiye dayanan insansı robotlar için iyiye işaret değil. Bu sadece teknolojiyi doğru kullanma durumu olmaktan da uzak. Zaten Tesla’nın “Autopilot” hataları, insan davranışlarıyla daha da kötüleşiyor. Örneğin bazı Tesla sürücüleri, teknolojik olarak geliştirilmiş arabalarına tamamen otonom araçlarmış gibi davrandı ve sürüşe yeterince dikkat etmedi. Tesla Bot ile de benzer bir şey olabilir mi?

Tesla Bot’un Gözden Kaçan Riskleri

Sosyal açıdan faydalı teknolojik yeniliklerde ölçülmesi zor ve gözden kaçırılması kolay olan bazı riskler vardır. Arizona Eyalet Üniversitesi Orin Edson Girişimcilik ve Yenilik Enstitüsü ile Küresel Vadeli İşlemler Laboratuvarı’nın bir girişimi olan “Risk Yenilik Bağlantısı” aracılığıyla bu tür zorlukların üstesinden gelmek için girişimciler ve araştırmacılar birlikte çalışıyor. Tesla Bot büyük bir “gözden kaçabilecek risk” faktörüyle birlikte gelecek. Bot, potansiyel olarak hassas bilgileri toplayıp paylaştığı ve bu bilgiler üzerinden hareket ettiği için mahremiyet ve özerkliğe yönelik olası tehditler de içeriyor. İnsanların insansı robotlar hakkında nasıl düşünecekleri ve bunlara nasıl tepki verecekleri ile ilgili zorlukların yanı sıra, etik veya ideolojik perspektifler arasındaki olası uyumsuzluklar da ciddi sonuçlara yol açabilir.

Tesla Bot ticari açıdan başarılı olduğu kadar toplumsal açıdan faydalı da olacaksa, öncelikle geliştiricilerin, yatırımcıların ve gelecekteki tüketicilerin Bot’un olası riskleri konusunda zorlu sorular sorması gerekiyor. Ayrıca bu risklerle nasıl başa çıkılabileceği de şimdiden belirlenmeye başlanmalı. Bu tehditlerin en belirgini, riskleri düşünmeden yetkisiz değişiklikler yapan insanlar olacaktır. Robotun performansını artıran (örneğin tasarımcılarının amaçladığından daha hızlı hareket etmesini sağlayan) veya bu yeni teknolojiyi silahlandıranlar ortaya çıkabilir. Ayrıca, insansı bir robotun iş güvenliğini nasıl tehdit edebileceği veya içerdiği gelişmiş gözetim sistemleriyle mahremiyeti nasıl baltalayabileceği de üzerinde düşünülmesi gereken diğer konular. Yine bir süredir yapay zekâ dünyasını rahatsız eden, özellikle de ayrımcılığa dayalı öğrenilmiş davranışlara yol açan sorunlar söz konusu. Örneğin bazı AI algoritmaları, gözümüzün önünde cinsiyetçi ve ırkçı profillere dönüştü.

Sadece Yapabiliyoruz Diye Yapmalı mıyız?

Tesla Bot, Musk’ın insanüstü teknolojiler vizyonuna doğru küçük bir adım gibi görünebilir ve kibirli şovmenlikten biraz daha fazlası olarak algılanabilir. Ancak bunu destekleyen cüretkar planlar ciddi gibi görünüyor ve aynı derecede ciddi soruları da beraberinde getiriyor. Örneğin, Musk’ın vizyonu ne kadar sorumlu? Gelecek, Musk’ın insanlık için en iyisini yaratmaya çalıştığı bir yerden mi ibaret olmalı? Ve eğer işler ters giderse bunun sonuçlarını kim üstlenecek? Bunlar, eylemlerimizin geleceği nasıl etkilediği konusuna kafa yoranlar için Tesla Bot’un ortaya çıkardığı derin endişeler. Elbette tüm bu endişe ve riskler, Tesla Bot’un iyi bir fikir olmadığı veya Elon Musk’ın geleceği inşa etmeye çalışmaması gerektiği anlamına gelmiyor. Doğru şekilde kullanıldığında, bunlar milyarlarca insan için umut dolu bir geleceğin kapılarını da açabilecek dönüştürücü fikir ve teknolojiler.

Ancak tüketiciler, yatırımcılar ve diğerleri, yeni teknolojinin parıltısıyla körleşir veya heyecana kapılıp büyük resmi göremezse, toplum kendi geleceğini ve vizyon anlayışını maddi açıdan zengin yenilikçilere teslim etme riskiyle karşı karşıya kalacaktır. Onların gelecekle ilgili vizyonları çoğu insanın arzuladıklarıyla uyumlu değilse, adil ve eşitlikçi olmayan bir geleceğin ortaya çıkması da kaçınılmaz hâle gelir. Belki de Tesla Bot’u hayalden gerçeğe dönüştüren insanların, distopik bilimkurgulardan alması gereken önemli dersler ve çıkarımlar var. Çünkü bilimkurgunun en önemli işlevlerinden biri de yaklaşan teknolojik tehditlere karşı toplumu uyarmak ve önlem alınmasına zemin hazırlamaktır…

Kaynak