Dünyalaştırma #2: Venüs’te Yaşam

Dünyamıza en yakın uzaklıktaki (yaklaşık 261 ila 38 milyon kilometre arası değişmektedir), güneş sistemimiz içinde bize en yakın boyut (12,092 çapında) ve kütledeki (dünyamızın yaklaşık %90’ı kütlesinde) gezegen olan Venüs, bu özelliklerinden dolayı Dünya’nın “İkiz” veya “Kardeş” gezegeni olarak adlandırılmaktadır. İşin daha da ilginci, Venüs’ün oldukça yoğun bir atmosferi vardır. Öyle ki, atmosferi Dünya atmosferinden 93 kat daha yoğundur. Atmosfer basıncı ise gezegenimizden 92 kat daha fazladır.

Dünya ile arasında bunca benzerlik varken, acaba Venüs yüzeyi yaşanabilir midir? Ne yazık ki biz insanlar ve bildiğimiz canlı formları için değil. Bunun da en büyük sebebi, gezegenin Dünya’dan 2 kat fazla Güneş ışınlarına maruz kalması ile kendi ekseni etrafında çok yavaş bir şekilde, tamı tamına 243 günde dönmesidir. (Bu, güneş sistemimizdeki gezegenler içindeki en yavaş döngü olmakla beraber Venüs, diğer gezegenlerin aksine ters yönde dönmektedir.) Bu yavaş döngü yüzünden Venüs’ün yüzeyi oldukça sıcaktır; hatta Güneş sistemindeki en sıcak gezegendir. Buna rağmen Venüs’te yaşam imkansızdır diyemeyiz.

VENÜS’Ü YAŞANABİLİR HALE GETİRMEDE AVANTAJLARIMIZ

• Yukarıda da bahsettiğimiz gibi Venüs’ün büyüklüğü ve kütlesi Dünya’ya büyük ölçüde benzemektedir. Bu sayede insanlar ve diğer yeryüzü canlıları Ay ve Mars gibi düşük kütle çekimi bulunan yüzeylerdeki kemik ve kas erimesi gibi semptomları yaşamak zorunda kalmazlar.
• Yüzey yapısı taşlıktır. Yüzeyinde ağırlıklı olarak volkanik kalıntılar vardır.
• Atmosferi vardır. Hatta Güneş Sistemi’nde en yoğun atmosfere sahip gezegendir.
• Dünya’daki gibi gezegenin kendi çekirdeğinden oluşan bir manyetik alan koruması olamasa da Venüs’ün yoğun atmosferindeki iyonosfer tabakasının bir manyetik alanı vardır. Bu manyetik alan Dünya’nın manyetik alanı kadar güçlü değildir.

VENÜS’Ü YAŞANABİLİR HALE GETİRMEDE DEZAVANTAJLARIMIZ

• Venüs yüzeyi çok sıcaktır: Yaklaşık olarak 463 °C. Bu sıcaklık, Güneş’e en yakın gezegen olan Merkür’den bile fazladır. Sırf bu bile Venüs yüzeyinde bildiğimiz ölçülerde yaşamı olanaksız kılmaktadır. Daha da kötüsü, Venüs yüzeyinde araştırma yapmak da bu yüzden çok güçtür.
• Atmosferini %96.4 Karbondioksit, %3.5’unu Nitrojen, kalanınıysa Sülfür Dioksit ağırlıklı diğer gazlar oluşturmaktadır. Sülfür Dioksit de Venüs’te asit yapmurlarına sebep olmaktadır. Bu da sadece canlılar için değil, gönderilecek olası keşif araçları ve robotlar için bile son derece ölümcüldür.
• Aşırı yoğun atmosfer basıncı.
• Yüzeyinde su yoktur, zaten gezegenin mevcut sıcaklığı içinde su sıvı halde de bulunamaz. Ama gezegen atmosferinde gaz galde % 0,002 ila 0,004 oranında su buharı vardır.

VENÜS’Ü YAŞANABİLİR HALE GETİRMEK İÇİN NELER YAPILABİLİR

Venüs sadece yavaş döndüğü için değil, aynı zamanda atmosferindeki yoğun karbondioksit ve diğer gazların yarattığı sera etkisi dediğimiz küresel bir ısınmanın da etkisindedir. Düşünün ki karbondioksit Dünya atmosferinin %1’ini bile oluşturmazken günümüzdeki aşırı karbon salınımı gezegenimizin ısınmasını önemli ölçüde etkilemektedir. Şimdi de Venüs’ü düşünün, atmosfer yoğunluğu gezegenimizden 93 kat fazla ve bunun %96-97’sini sera etkisi yapabilecek gazlardan oluşuyor.

Ünlü bilim insanı ve düşünür Carl Sagan, uzun süre Venüs’ün Güneş sisteminin en kolay yaşanabilir hale getirilebilecek gezegeni olduğunu savunmuştur. Dünyamızda fotosentez yapabilen bakterilerin genetiğiyle oynanarak Venüs’e yollanıp, buradaki karbondioksit oranının zamanla azaltılabileceğini öne sürmüştür. Bu hala tartışılan ve düşünülen bir yöntemdir. Fakat atmosferdeki hidrojen eksikliği ve gezegen sıcaklığı yüzünden ortaya çıkabilecek oksijen, kısa sürede gezegende bolca bulunan karbonlarla etkileşime geçerek yeniden karbondioksit oluşturabilecektir. Bu yüzden gezegene hidrojen takviyesi de yapılmalıdır. Ama Venüs’ün düşük manyetik alanı, atmosferinde hidrojenin korunmasını güçleştirmektedir. Ayrıca zaman içinde araştırmalarla ortaya çıkmıştır ki Venüs atmosferinde bulunan sülfür dioksit ve asit yağmurları herhangi bir canlının yaşamasını, hatta bir mekaniğin bile zara görmeden varlığını sürdürmesini olanaksız kılmaktadır. Bu yüzden gezegen soğutulmalı ve atmosferi daha yaşanabilir hale gitirilmelidir.

Eğer gezegen daha hızlı dönerse yüzey sıcaklığı dağılıp Venüs’ü daha soğuk hale getirebilecektir. Bunun için de Venüs yüzeyine doğru açıyla buz meteorları çarptırmak bir çözüm olabilir. Yollanan meteorların buz taşıması da yüzeyinde su olmayan gezegen için önemlidir (Aslında yoğun sıcaklık yüzünden su, sıvı formda kalamayacağı için buz meteorlar yerine normal meteorlar da kullanılabileceği önerilmektedir). Fakat bu meteorların yoğun Venüs atmosferine dayanabilecek ölçülerde olması gerekmektedir.

Bir meteorun yönünü değiştirip hedeflenen bir noktaya çarptırmak daha önce denenmemiş teorik bir çözüm olmakla beraber, bu bile tek başına Venüs’ü soğutmaya yetmemektedir: Gezegendeki karbondioksit ve sülfür dioksit oranları azaltılmalıdır. Bunun için yine Carl Sagan, astrofizikçi James B. Pollack ile 1994’te Mass Drive adı verilen, kütle ve elektromanyetik alan değişkenliği yaratabilecek teorik cihazlarla Venüs atmosferini tamamen yok etmeyi önermiştir. Böylece yaşam için faydalı gazlar sonradan eklenebilecektir. Fakat Venüs, Dünya’nın aksine manyetik korumasını çekirdeğinden değil de atmosferindeki iyonosfer tabakasından sağladığından, sonradan eklenecek gazları gezegende tutabilmek için yapay manyetik alan oluşturulmalıdır. Günümüzde bu iki teknoloji de teorik aşamada olduğundan bu fikirler henüz gerçekleştirilememektedir.

SONUÇ: VENÜS’TE YAŞAM

Tüm saydığımız bu olumsuzluklara rağmen Venüs’te yaşam olasıdır. Hatta şu anda Venüs’te çok küçük yaşam formları bile olabilir. Nasıl mı?

Venüs yüzeyi sıcaklığıyla, volkanik tepkimeleriyle, asit yağmurlarıyla her ne kadar korkutucu olsa da gezegenin kalın atmosfer tabakası ise bir o kadar büyüleyicidir. Yüzeyden 50 km yukarıda (karbondioksit ve sülfür dioksiti geride bıraktığımızda), Venüs atmosferinin üst katmanlarının gezegenin aksine son derece hızlı hareket ettiği görülmekte ve yaşam için son derece elverişli olabileceği tahmin edilmektedir. Buradaki sıcaklık ortalama 75 °C olup, Dünya’daki en sıcak noktadan yaklaşık olarak sadece 30 °C fazladır ve günümüz teknolojisiyle bile bu sıcaklığa ayak uydurabilecek uzay gemileri yapılabilmektedir.

Ayrıca bu mesafedeki atmosfer yoğunluğu ve basıncı da Dünya ile hemen hemen aynıdır. Bunun için yakın gelecekte Nasa’nın Venüs atmosferinde uçan şehir/uçan koloni kurma fikirleri bulunmaktadır. Yine Venüs atmosferinin bu bölümünde mikroskobik boyutlarda yaşam olabileceği de tartışılmaktadır. Bunun için de çok kapsamlı bir araştırma yapılmalıdır. Belki de Dünya dışı yaşam tahmin ettiğimizden de yakın; bize en yakın gezegendedir. Kim bilir?

Önceki Sonraki