hal 9000

Canavar mı Robottan, Robot mu Canavardan?

Bilim insanlarıyla medya arasındaki ortak dil kullanamamaktan ya da ticari kaygılarından kaynaklanan anlaşmazlıklara her gün şahit oluyoruz. Her iki alanın da hedef kitlesi olarak bizler ise biraz da RoboCop, HAL 9000, Skynet gibi canavar örnekleri içeren eserlerle büyüdüğümüzden olsa gerek, teknoloji korkusunu körükleyen sansasyonel manşetlere ilgi duyma eğilimindeyiz.

Teknoloji ya da daha dar kapsamda yapay zeka, insanlığa nasıl bir gelecek vaat ediyor? Dünya çapında çeşitli kaynaklardan duyduğumuz fikirlerin senaryoları, bize hizmet ederek insanlığı refaha kavuşturan robot ütopyalarından, kontrolden çıkıp yaratıcılarını hedef alan yapay zeka distopyalarına kadar geniş bir yelpazede seyrediyor. Ancak biraz da korku pornosunun cazibesinden olsa gerek, medyada distopyalara daha sık yer verildiğini görüyoruz.

Boğaziçi Üniversitesi’nin haber portalında, yapay zeka üzerine çalışmalar yürüten öğretim üyeleri Prof. Dr. Levent Akın, Prof. Dr. Ethem Alpaydın ve Prof. Dr. Cem Say’a robotlar ve gelecek üzerine sorular yöneltilmiş. Alınan cevaplarsa medyanın pompaladığı korku pornosundan uzak oluşu ve güncel tartışmalara yerli bakış açıları önermesi bakımından önemli.

Cem Say Ethem Alpaydin Levent Akin
Prof. Dr. Levent Akın, Prof. Dr. Ethem Alpaydın ve Prof. Dr. Cem Say

Söyleşinin içeriği hakkında fikir vermesi için seçilmiş birkaç çarpıcı cümleyi burada bulabilirsiniz, ancak kaynağından metnin tamamını okumanızı öneririm.

Facebook’un yapay zekası kendi dilini yaratınca fişi çekildi” manşeti örnek alınarak medyanın teknoloji korkusu yaratma eğilimi üzerine:

Levent Akın:…Yapay zekanın kendi başına tehlikesi yoktur. Tehlike, bence her araçta olduğu gibi kötü amaçla kullanılması durumunda söz konusu olur. Bunu denetlemenin bir yolu yapay zeka sistemlerine bir etik üst sistem yerleştirerek kendi kararlarını değerlendirmelerini sağlamaktır.

Levent Bey’in işaret ettiği etik sistem, Isaac Asimov hayranlarının ezbere bildiği 3 Robot Yasası değil mi?

Cem Say:…İnsanların işlerini ellerinden alma gibi ekonomik sonuçlarla karşılaştırıldığında, yapay zekanın yakın zamanda varoluşsal bir tehdit oluşturma riskini ihmal edilebilir derecede küçük görüyorum.

yapay zeka

Elon Musk ve Mark Zuckerberg arasında geçen, yapay zekanın medeniyetimiz için varoluşsal bir risk oluşturma ihtimali tartışması üzerine:

Levent Akın:Geliştirilen her teknolojinin getirilerinin yanında her zaman az ya da çok zararlı etkileri de olabilir. Burada önemli olan, bunların tartılıp bu teknolojiyi kullanmaya değip değmeyeceğine karar verilmesidir…

…Bugünkü teknolojimizle mümkün olan en kötü durum bence geliştirilen yapay zeka araçlarının yaygın bir işsizliğe yol açmasıdır. Ancak düzgün bir planlama ile bunun önüne geçmek mümkündür.

Ethem Alpaydın:Her biri milyarlarca dolar eden ve borsada sürekli işlem gören şirketlerin yöneticilerinin tartışmaları bilimsel olarak her zaman çok değerli olmayabilir; bence ikisi de konuyu kendi şirketinin bakış açısına göre değerlendiriyor…

musk zuckerberg

Yapay zekanın hukuki denetim altına alınması için şirketler ve hükumetler arasında oluşturulan konsensüs ortamı üzerine:

Levent Akın:…birtakım denetim mekanizmaları oluşturulursa yapay zeka denetçiliği diye yeni bir meslek ortaya çıkabilir.

Levent Bey’in bu fikri, bazı mesleklerin ortadan kalkma tehlikesine karşı yeni mesleklerin ortaya çıkabileceğine işaret etmesi bakımından önemli.

Kendilerine yöneltilen sorular dışında eklemek istedikleri de var elbette ve Cem Bey noktayı koyarken Ethem Bey teknolojinin yerelleştirilmesinden yana:

Cem Say:Korkunun ecele faydası yok!

Ethem Alpaydın:…Japonya gibi doğum oranının görece düşük olduğu bir ülkede kollu ve bacaklı, insanın yerini doldurabilecek robotlar yapmak iyi bir fikir olabilir. Ama Türkiye gibi işsizliğin zaten yüksek olduğu ve nüfusun hep arttığı bir ülkede yapay zekayı insanın yerini almak için değil iş gücünün kalifikasyonunu artırmak için kullanmaya çalışmak bence daha iyi bir fikir olacaktır…

blade runner

Bir adım geri atıp resmi geniş kadrajdan görmeye çalışırsak, hemen her durumda olduğu gibi teknolojiye de insan merkezli bir bakış açısıyla yaklaştığımızı anlayabiliriz aslında. Söyleşide uygun soru yöneltilseydi, konuşmacıların dar bakışımızın teknolojiye etkileri hakkındaki fikirlerini de öğrenmek isterdim.

Makineler öğreniyor; biz öğretiyoruz ve bizden öğreniyorlar. Dillendirmekten çekinsek de, korkunç senaryolarımıza ilham veren şey, onları insana benzeteceğimizi bilmemiz olabilir mi? Belki de “Yapay zeka insanlığa nasıl bir gelecek vaat ediyor?” sorusu baştan yanlıştır. Belki geleceğimizi planlarken kendi başımızayızdır, kim bilir?

Hazırlayan: Sibel İnce

*Alıntılar editör düzenlemesine tabi tutulmuştur.
*Bu yazı daha önce xTRlarge‘da yayınlanmıştır.

Yazar: Konuk Yazar

Bu içerik bir konuk yazar tarafından üretilmiştir. Siz de sitemizin konuk yazarlarından biri olabilirsiniz. Yapmanız gereken tek şey, kaleme aldığınız bilimkurgu temalı makale ve öykülerinizi bilimkurgukulubu@gmail.com adresine göndermek. Editör onayından geçen yazılarınız burada yayımlanıp binlerce okurun beğenisine sunulacaktır. Gelin bu arşivi birlikte büyütelim...

İlginizi Çekebilir

Asimov’un Robbie Öyküsü, Bize Yapay Zekâ ve Zihin Hakkında Neler Anlatıyor?

İnsanlar denizleri ve Güneş’i neyin hareket ettirdiğini bilmedikleri geçmiş zamanlarda, bu nesnelere zihinsel durumlar atfettiler. …

Bir Cevap Yazın

Bilimkurgu Kulübü sitesinden daha fazla şey keşfedin

Okumaya devam etmek ve tüm arşive erişim kazanmak için hemen abone olun.

Okumaya devam et