New York’ta bulunan Rensselear Politeknik Enstitüsü’ndeki robot bilimciler, ünlü “bilge adam” öz-farkındalık testine sokulmak üzere üç tane robot geliştirdi ve aralarından bir tanesi, gerçekten de testi geçti.
Testin kökeni ise oldukça eski çağlara uzanıyor. Efsanelere göre bir kral yeni vezirini seçmek için ülkedeki en zeki üç adamı huzuruna çağırır. Kral, yarışmacıların kafasına mavi ya da beyaz bir şapka koyar. Ardından ayağa kalkarak şapkasının rengini bilebilecek ilk adamı yeni veziri yapacağını ve içlerinden en az bir kişinin mavi şapka taktığını söyler. Adamların her biri karşısındaki kişinin şapkasını bir kereliğine görür ve gözleri kapatılır. Konuşmak da yasak olduğundan, teste tabi tutulan kişilerin mantık yürütmeleri gerekir.
Benzer bir vezir testini 3 robota uygulayan Rensselaer Politeknik Enstitüsü Bilişsel Bilimler Başkanı Selmer Bringsjord, üç robottan ikisini “susturdu”, üçüncüsünü ise “susturuyormuş” gibi yapmakla yetindi. Elbette üçüncü robotun bu durumdan haberi yoktu ve diğer iki robot arkadaşı gibi kendisinin de susturulduğunu sanıyordu. Ardından bu üç robota hangisinin konuşabildiği soruldu. Üçü de cevap vermeye çalıştı ama sadece birisi başarabildi. Kendi sesini duyan robot, kendisinin susturulmadığını anladı. Şaşkınlığa uğrayan robot, “Üzgünüm, şimdi biliyorum! Susturulmadığımı size kanıtlayabilirim.” dedi.
Bu testler robotlar için zordur, çünkü cevap vermeden önce soruyu dikkatlice dinleyip anlamaları gerekmektedir. Ancak robotumuz, kendi sesini duyunca ve sesinin başka robotlardan farklı olduğunu anlayınca, orijinal soruyla bağlantı kurup, kendisinin susturulmamış tek robot olduğu gerçeğinin farkına varabilmiştir. Bir başka ifadeyle, kendi “kimliğini” başkalarınınkinden ayırt edebilmiştir.
Toplum içindeki yerini anlayan robotlar yaratmak adına bu tür öz-farkındalık bilmeceleri büyük önem taşımaktadır. Bilim insanları, bu testlerden birkaç tanesini geçmesi halinde, robotların insan yeteneklerine yakın bir beceri seti oluşturmasının mümkün olabileceğini umuyor. Bu da muhtemelen; acil veya ihtiyaç duyulan başka durumlarda robotların insanlara destek olabileceği anlamına geliyor. Kendisinin herhangi bir şekilde farkında olmayan robotların, tehlikeli durumlarda eyleme konulmasıyla ilgili araştırmalar halihazırda devam etmektedir.
Kaynak: Sciencedump