Bilimkurgu Kulübü Bu Sitede Gelecek Var!
Bilim insanları her yıl yeni ve ilginç birçok ötegezegen keşfediyor, biz de en garip ötegezegenlerden yedi tanesini sizin için derledik. 26 Şubat 2014’te NASA, 305 yıldız etrafında 715 ötegezegen keşfedildiğini açıkladı. Hepsi de güçlü Kepler Uzay Teleskobu tarafından tespit edilmişti. Şu an toplamda 4000 civarında onaylı ötegezegen olmasına rağmen, aslında uzayın sonsuz enginliğinde keşfedilmeyi bekleyen sayısız gezegen var. İnsanlık, Güneş Sistemimizi doğru bir şekilde modellediğinden beri filozoflar ve fizikçiler kozmik mahallemizin ötesinde ne olduğunu düşünmeye başladı. Uzaklarda keşfedilecek nasıl ötegezegenler vardı ve bu gezegenler insanlığın evrendeki yeri hakkında bize hangi yeni içgörüleri sunabilirdi? Bilim insanları bu aralar ister en son gişe rekorları kıran bilimkurgu filminde gösterilmiş olsun, isterse NASA tarafından duyurulmuş olsun hem evrenin kökenlerini daha iyi anlamak, hem de potansiyel olarak akıllı bir hayat veya gelecekteki kolonizasyon için yeni bir dünya bulmak için ötegezegenler ile her zamankinden daha fazla ilgileniyor.
Peki ama ötegezegen nedir, nasıl bulunur?
Ötegezegenin ne olduğunu bilmeyenler için, ötegezegen başka bir yıldızın yörüngesinde bulunan gezegenlere verilen isim. NASA’nın dış gezegenleri ararken tercih ettiği silahı Kepler teleskobuydu. Artık daha da güçlü TESS var. Ama burada bahsini edeceğimiz gezegenlerin çoğu Kepler tarafından keşfedildi. Kepler teleskobu geçiş yöntemini kullanır. Basitçe bir ötegezegen, yıldızının önünden geçtiğinde yıldızdan gelen ışık değişir ve bu bir geçiş olarak sayılır. Yıldızın ışığındaki azalma Kepler teleskobu tarafından algılandığında, teleskop hemen fark edilen nesnenin büyüklüğünü, nesnenin yörüngede bulunduğu mesafeyi, bir gezegen olup olmadığını ve hatta gezegenin genel yapısını belirler. Türlü türlü ötegezegen var ve bazısı bilimkurgu filminde görseniz “Gezegeni de amma abartmışlar,” diyeceğiniz kadar büyüleyici ve dehşet verici. İşte şimdiye kadar keşfedilen en tuhaf ötegezegenlerden bazıları…
Cam Yağıyor: Hd 189733b
Yolculuğumuzun ilk durağı Hd 189733b olacak. Jüpiter’den biraz daha büyük olan gezegen, sadece 62 ışık yılı uzaklıkta. Uzay için iki sokak aşağısı sayılır. Hd 189733b, çoğunlukla silikat atomlarından oluşan tuhaf atmosferi nedeniyle gök mavisine çalan çarpıcı bir renkte.
Ancak bu gezegen uzun süre tatil yapmak için pek uygun değil. Çünkü çok esiyor. Saatte yaklaşık 8700 km’lik bir hızda hem de. Eğer bu sizi korkutmuyorsa gezegen sıcaklığının 900 derecenin üzerine çıktığını da söyleyelim. “Nasıl olsa esiyor, bize bir şey olmaz,” diyorsanız, bu şartlarda atmosferde cam oluştuğunu ve bu gezegende cam yağdığını hatırlatalım. Hem de yandan yandan…
Pembe Gezegen: Gj-504b
Bir önceki gezegenden daha güvenli bir alternatif olan Gj-504b‘i, özellikle pembe panjurlu ev hayal edenlere önerebiliriz. Bu pembe gezegen Jüpiter gibi bir gaz devi. Yıldıza olan uzaklığından dolayı dev gezegenlerin oluşumu ile ilgili teorilerimizi allak bullak eden bu gezegen Başak Takımyıldızı’nda bulunuyor.
Etrafında dolandığı yıldız ve gezegenin kendisi oldukça genç. Birkaç yüz milyon yaşında. Gezegen renginin, hâlâ oluşumunun devam etmesi ile ilgili olduğu düşünülüyor. Yıldızının bize uzaklığı 57 ışık yılı.
Ötegezegenlerin Elmas Çocuğu: Cancri E
“Beni pembeyle kandıramazsın, pahalı zevklerim var,” diyorsanız, harika tektaşlar bulabileceğiniz bir gezegen billiyoruz: Cancri E. Gezegen Yengeç Takımyıldızı’nda ve bizden 40 ışık yılı uzaklıkta. Özkütlesi Dünya’ya benzediği için kayalık bir gezegen olduğu tahmin ediliyor. Ayrıca Dünya’nınkine benzer bir de atmosferi olduğu öngörülüyor.
Dünya’ya göre güneşine hayli yakın olan bu ötegezegenin atmosferini nasıl koruduğu ise ayrı bir muamma. Karbon zengini olan gezegende, sıcaklık ve basınç farkları nedeniyle çok miktarda elmas olduğu tahmin ediliyor. Kütle çekim kilidi ile gezegenin hep aynı tarafı yıldızına dönük ve bu yüzden sıcaklık 2400 °C civarında.
Steroidli Satürn: J1407b
Muhteşem halkalarıyla ünlü Satürn’ü seviyorsanız bu gezegene bayılacaksınız. Eğer bir çocuktan Satürn’ü çizmesini isteseydiniz, size muhtemelen J1407b gibi bir şey çizerdi. Minicik bir gezegen ve sonsuz halkalar. Bu ötegezegenin halkaları Satürn’den 200 kat daha geniş.
Hayal gücünüze biraz yardımcı olalım. Eğer bu gezegeni Satürn’ün yerine yörüngeye koysaydık, her gece çıplak gözle görebilirdik, hem de Ay’dan kat kat daha büyük bir şekilde. Ama bu gezegen bize biraz uzak: 417 ışık yılı kadar.
Bir Umut: Gliese 581c
Bir gezegeni kolonileştirme fikri tamamen bilimkurgu değildir. Sadece Mars’ı ve potansiyel olarak diğer ötegezegenleri kolonileştirmek için büyük çabalar sarf edilmesi gerekiyor. Doğru teknolojiye sahip olmanın yanı sıra, kolonileştirilecek ötegezegenin bize seyahat edebilecek kadar yakın olması da önemli.
Sadece 20 ışık yılı uzaklıktaki Gliese 581c, torunlarınızın ya da onların torunlarının Mars’tan sonraki hedefi olabilir. Ötegezegen 10.9 milyon kilometrelik yörüngesiyle yıldızına çok yakın. Bir tarafı yanarken öteki tarafı donuyor. Ancak bu gezegende teorik olarak yaşamı destekleyecek kadar ılıman sıcaklıklara sahip olabilecek küçük bir yaşam şeridi var.
Dev Bir Su Parkı: Gj 1214b
Kevin Costner’in Su Dünyası filmini hatırlıyorsanız bu ötegezegeni de kafanızda canlandırabilirsiniz demektir. Adeta dev bir su parkını andıran gezegende hiçbir kara parçası olmadığı tahmin ediliyor.
Jüpiterin uydusu Europa’nın daha sıcak bir versiyonu olarak tasvir edilen okyanuslarla kaplı bu ötegezegen geleceğin uğrak bir tatil köşesi olabilir.
Zaman Kadar Eski Gezegen: Psr B1620-26 B
Evrenin 13,8 milyar yıllık olduğu tahmin ediliyor. Psr B1620-26 ise 13 milyar yaşında. Yani bu gezegen büyük patlamadan sadece 1 milyar yıl sonra Güneş’e benzeyen bir yıldız etrafında şekillenmeye başladı. Dünya’dan yaklaşık 12.400 ışık yılı uzaklıkta. Akrep Takımyıldızı’nda bulunan gezegen, 100.000’den fazla sönmüş yıldızdan oluşan kalabalık bir kümeye ait.
Ayrıca ötegezegen “Methuselah” (İncil’de geçen, en uzun yaşamış insan) ve “Genesis planet” (doğuş gezegeni) olarak da biliniyor.
