Bazı İlginç Astronomi Bilgileri #2

Kırmızı süper dev “VY Canis Majoris“, Samanyolu’ndaki en büyük yıldızlardan biridir ve Güneş’ten yaklaşık 3 milyar kat daha büyüktür. Eğer Güneş’in yerinde BY Canis Majoris olsaydı Merkür’ü, Venüs’ü, Dünya’yı, Mars’ı, Jüpiter’i ve hatta Satürn’ü bile yutardı.

***

Evrendeki en eski ve dolayısıyla ilk kimyasal bileşik Helyum Hidrit İyonu (HeH+)‘dur. Oluşmasından kısa bir süre sonra, evren neredeyse tamamen hidrojen ve helyumdan ibaretti. Bu nedenle bir kimyasal bileşik olacaksa, bunun hidrojen ve helyumdan oluşması doğaldı. Zaten bu teori, 1925’te ispatlandı ve 2019’da Max Planck Enstitüsü’ndeki araştırmacılar tarafından da tespit edildi.

***

Bilim insanları, dünyadaki en nadir görünen olay olan Xenon-124 e’nin bozunmasını keşfetti. Aslında bu keşif tesadüfen oldu. “Karanlık madde” aranırken, araştırmacılar (radyoaktif ksenon) izotop ksenon-124’ün bozunmasını ölçebildiler. Bu verilerden, izotopun inanılmaz bir yarı ömrü belirlendi: Tam 18 trilyon yıl. Karşılaştırma için; evrenimizin yaklaşık 14 milyar yaşında olduğunu belirtelim.

***

Güneş Sistemimizdeki en uzak nesne, “Farout” isimli cüce bir gezegendir. 500 km çapındaki cüce gezegenin özelliği ise pembe renkte olmasıdır.

***

Bir kara deliğin görüntüsündeki turuncu ve kırmızı renkler, kara deliğin kütlesi tarafından neredeyse ışık hızına çıkarılan gaz ve toz kütlelerinden kaynaklanır. Bu onların ısınmasına ve radyasyon yaymasına neden olur. Ortadaki siyah daire, kara deliğin gölgesidir. Bir kara deliğin kendisi, muazzam kütlesi nedeniyle ışığı “yakaladığı” için görülemez. Sadece çevresi bunu açığa çıkarır.

Jüpiter’in uydusu Europa, dünya okyanuslarının toplamının iki katı kadar suya ev sahipliği yapar. Galileo sondası sayesinde araştırmacılar, Jüpiter’in uydusunun altında, 100 km derinliğinde okyanus bulunan bir buz tabakasıyla kaplandığını biliyorlar.

***

Eğer 65 milyon ışık yılı ötedeki bir uzaylı teleskopla Dünya’ya baksaydı, insanları değil, dinozorları görürdü.

***

Ay, her yıl Dünya’dan yaklaşık 3,8 cm uzaklaşır.

***

Andromeda Galaksisi , gece gökyüzünde çıplak gözle düzenli olarak görülebilen en uzak nesnedir. Bizden yaklaşık 2,5 milyon ışık yılı uzaklıktadır.

***

Eğer Dünya bir elma kadar küçük olsaydı, atmosferi de bir elma kabuğu kadar kalın olurdu.

***

Mars’a gönderilen Curiosity, gerektiğinde kayaları 7 metre uzaktan yok edebilecek bir lazere sahiptir. Ayrıca bir özelliği de Plazma bulutuna sahip olmasıdır. Plazma bulutu, bir teleskopla alınan ışığı farklı dalga boylarına ayırarak spektrografa ileten ışığı yayar. Belirli bir dalga boyuna sahip ışığın görünümü, belirli elementlerin varlığını gösterir, bu nedenle kaydedilen spektrum, Mars kayalarının kimyasal analizi için kullanılır.

Hollanda’da ESA, Ay’a gidecek astronotlara sürekliliği olan oksijen kaynağı sağlayabilmek için Ay tozundan oksijen çıkarma yöntemini test ediyor. Deney insanlığı, “Ay’da kolonileşme” yolunda bir adım daha ileri götürebilir. Ay yüzeyindeki regolit (ay tozu),% 45’e kadar oksijen ihtiva eden bir dizi metal oksitten oluşur. 950 C’ de bir eriyik akış elektrolizi vasıtasıyla sıvı elektrolit, elektrokimyasal olarak oksijen ve metallere ayrılabilir. Böylece oksijen tutulur ve astronotlar için oksijen kaynağı olarak kullanılabilinir.

***

Apollo astronotları, Ay görevlerinden eve 382 kg ay taşı getirdiler. Fakat NASA, araştırmacılara ve devlet başkanlarına o kadar çok taş gönderdi ki, daha sonra bu taşların izlerini kaybettiğini ve yüzlerce ay örneğinin kayıp olduğunu itiraf etmek etmek zorunda kaldı.

***

Şimdiye kadar dünya dışı yaşamı bulmak için dış gezegenlerin atmosferinde oksijen arayışına odaklanılmıştı. Bilim insanları bugünlerde hidrojeni de aramayı öneriyor, çünkü yeni deneyler bazı bakterilerin bir hidrojen atmosferi altında hayatta kalabildiğini ve büyüyebildiğini gösterdi.

***

Satürn “halkalı gezegen” olarak bilinir. Fakat Jüpiter, Uranüs ve Neptün’ün de halkaları vardır. Ancak bunlar net görünmez.

1974’te “Arecibo Mesajı” dünyanın en büyük ikinci radyo teleskopu tarafından uzaya gönderildi. İkili kodla yazılmış sinyali deşifre etmeyi başaran yabancı bir medeniyet, nerede olduğumuzu, görünüşümüzü ve yapımız hakkında bilgileri bu mesajda bulabilecekti. Fakat eleştirmenler, mesajın çok karmaşık olduğunu söylüyor. 150 yıl önceki insanlar bile bu mesajları anlayamaz ve yorumlayamazdı. Kaldı ki, gökadamızın kendi kendine dönüşü de konum hesabına katılmadı, böylece sinyal hedefini ıskalayabilir. Uzayda bir medeniyet mesajı alsa bile bizi bulamayabilir.

***

Bu kadar çok yıldız varsa, peki neden gökyüzü geceleri daha parlak değil? Bu düşünce deneyi “Olbers Paradoksu” olarak bilinir. Cevabı: Evren genişliyor, bu da bazı yıldızlardan gelen ışığın bize asla ulaşmadığı anlamına geliyor. Ek olarak, yıldız ışığının dalga boyu uzayda dolaşırken artar ve bu da onu bizim için görünmez hale getirir.

***

Konumunuzu www.spotthestation.nasa.gov/ adresine girerek ISS’nin (Uluslararası Uzay İstasyonu’nun) üzerinizden ne zaman geçeceğini öğrenebilirsiniz.

***

Dünya atmosferinin üst katmanları, kuzey ışıkları olmasa bile yeşil parlar. Bu fenomen “hava parlaması” olarak adlandırılır ve oksijen atomlarının güneşin UV ışığı tarafından uyarılmasından kaynaklanır.

***

1969’da Roger Penrose, gelişmiş bir medeniyetin bir kara delikten nasıl enerji çıkaracağını ve onu kendisi için nasıl kullanabileceğini anlattı. Bu olaya astronomi de “Penrose Süreci” adı verilir.

***

İngiliz Richard Garriott her zaman babası gibi bir astronot olmak istiyordu, ancak zayıf görme yeteneği nedeniyle astronotluğa uygunluk onayı alamadı. Bir bilgisayar oyunu şirketi kurdu. Zengin olduktan sonra, 2008’de uzay turisti olarak bir bilet satın aldı ve sonuçta Uluslararası Uzay İstasyonu’na yine de gitmeyi başardı.

***

Orijinal Einstein belgelerinin bir koleksiyonu Princeton Üniversitesi’nin einsteinpapers.press.princeton.edu/ web sitesinde bulunur. Burada Einstein’a ait yaklaşık 30.000 belgeyi ücretsiz indirebilir ve okuyabilirsiniz.

Mars’ta gün batımı mavidir. Çünkü mavi ışık, akşamları yoğun toz nedeniyle Mars atmosferine diğer dalga boylarına göre daha verimli bir şekilde nüfuz eder.

***

Halka şeklinde gezegenlerin olması fiziksel olarak mümkündür. İki kayalık gezegen çarpıştığında, bir halka enkazı bulutu oluşturabilirler.

***

Araştırmacılar bilgisayarda Venüs atmosferini simüle ettiler, ancak simülasyon Venüs’te bulunan yüksek konsantrasyonlardaki gazın oluşumunu açıklayamadı.

Hazırlayan: İnanç Kaya

Önceki