Çizerlikten Yazarlığa: Harry Harrison

Konuk Yazar 25 Mart 2017 Yazarlar Bir yorum bırakın

Edebiyatın başına buyruk yazarı Harry Harrison, 60 yıl boyunca oldukça üretken bir yaşam sürmüş ve 87 yaşında hayata veda etmiştir. Kendine has bilimkurgusuna mizahı ve ciddiyetsizliği zekice bir alaycılıkla yerleştirmiştir. Yazdığı yüzden fazla kısa hikaye ve altmıştan fazla romana, sözcük oyunları ile çok boyutluluk kazandırmıştır. Doğup büyüdüğü yer olan Amerika’yı benimsememiş; İrlanda’ya yerleşene kadar İtalya, İngiltere, Meksika ve Danimarka’da yaşamayı tercih etmiştir. Eserlerini yayınlarken pek çok mahlas kullanmıştır.

Connecticut’ta İrlanda kökenli Amerikalı bir baba ve Rus bir annenin çocuğu olarak dünyaya gelen Henry Dempsey, ancak 30 yaşına geldikten sonra yasal olarak Harry Harrison ismini aldı. Maceraperest ruhu, 2 yaşındayken ailesi New York’a taşındığında farkına varmadan gelişmeye başladı. Babası, matbaacılıktan fazla kazanamadığı için borçları yüzünden birkaç kez kaçmak zorunda kaldı ve sonunda tüm aile soyadını Harrison olarak değiştirdi. Buna rağmen Harrison, “Okuyamadığım herhangi bir zaman hatırlamıyorum.” demiştir.

Bilimkurguya ilgisi kariyerinin ilk yıllarında başladı. Sevdiği ilk yazarlardan olan C.S. Forester‘ın izlerini daha sonra yazdığı A Transatlantic Tunnel, Hurrah! eserinde görmek mümkündür. 1972’de kaleme aldığı bu eser, Amerika’nın halen İngilizlerin kolonisi olduğu bir alternatif gelecekte, George Washington’ın soyundan gelen birinin Atlantik’in altına bir demir yolu tesis etmeye çalışmasını anlatır. 1943 yılında Forest Hills Lisesi’ni bıraktıktan sonra, Hava Kuvvetleri’nde görevlendirildi. Çavuş rütbesine sahipken savaş sona erdiğinde barış yanlısı biri haline gelmişti. Kendisinin bu dönüşümünü eserlerinde de görmek mümkündür. Örneğin “Kaypak” Jim DiGriz gibi ana karakterlerden bazıları öldürmeyi reddetmiş, öldürseler bile vicdan azabı çekmişlerdir. Diğer birçok bilimkurgu yazarı gibi, Harrison da Vietnam savaşına şiddetle karşı çıkmıştır.

“Kaderim sanattan yanaydı, fakat yazarlık mı, yoksa ressamlık mı emin olamamıştım… sonuçta sanat kazandı.” deyip 1946 yılında New York Hunter College’a kaydoldu. 1 yıl sonra okulu bırakmasının üzerine şöyle demişti: “O yıl içinde çalışkan bir amatör çizgi roman yazarı oldum.” Harrison, daha sonraları çizgi romandaki bu işi için “bir atın ağzındaki arka azı dişleri” benzetmesi yapmıştır. Çizimleri arasında Dr Jekyll ve Mr Hyde’ın 1950 yılında çıkan çizgi romanı ve Galaxy Science Fiction dergisi’ndeki çalışmaları da bulunmaktadır. O zamanlar yaygınlaşmakta olan ucuz çizgi roman koleksiyonlarını yayına hazırlamış, daha sonraları bunları kendi yazmaya başlamış ve en sonunda kendi özgün eserlerini yaratmıştır.

İlk kısa hikayesi Rock Diver, aynı zamanda çizeri olduğu Worlds Beyond adlı dergide 1951 yılında yayımlanmıştır. New York’ta yaşadığı sırada Hydra Club’da diğer bilimkurgucularla tanışmıştır. Burada dost olduğu Isaac Asimov‘un yapıtlarını Bill, the Galactic Hero (1965) ve devam eserlerinde parodileştirmiştir. Serbest çalışan bir yazar olmaya karar veren Harrison, 1956 yılında Ford Anglia’sı ile Meksika’ya gitmiş ve oraya yerleşmiştir. 1957 yılında yazdığı Paslanmaz Çelik Sıçan adlı kısa hikayesi ilk kez Astounding dergisinde yayımlandı. Editörü John W. Campbell, Harrison’ın hem ilham kaynağı hem de akıl hocasıydı. İlerleyen yıllarda Harrison’un yayımlanan ilk romanı Deathworld‘ü (1960) bitirmesi için ikna eden de Campbell olmuştur.

1960’ların ilk yıllarında Danimarka’da yaşarken, The Saint Mystery Magazine için Simon Templar’ın yaratıcısı Leslie Charteris adına birkaç kısa hikaye yazdı. Charteris’in Vendetta for the Saint (1964) adlı romanı da aslen Harrison tarafından bir çizgi roman bölümü olarak yazılıp, dört sene sonra Roger Moore’un oynadığı ATV/ITC dizisinde iki bölümlük bir hikayeye çevrilmiştir. Ödeme telif hakkı olarak değil, toptan yapıldığı için Harrison’un ismi bu çalışmada geçmemiş ve kendisine herhangi bir telif verilmemiştir.

1961 tarihli Paslanmaz Çelik Sıçan, Harrison’un ilk yankı uyandıran kitabı oldu. Kariyerinin erken dönemlerini yansıtan The Stainless Steel Rat for President (1982) gibi bazı eserleri, 80’lerde 2000 AD isimli İngiliz çizgi roman dergisinde tefrika edilmişti. 2010 yılına gelindiğinde Harrison halen karakterlerle uğraşmaktaydı. Dinozorların neslinin tükenmediği ve baskın tür olduğu West of Eden (1984) hikayesi için iki devam kitabı yazdı. The Streets of Ashkelon adlı kısa hikayesi ise tam tersine, İngiltere’deki basımından sonra 6 sene boyunca, 1968 yılına kadar Amerika’da yayımlanmadı. Bu eserde, sırf uzaylıları cezalandırmak için onlara Hristiyanlığı öğretmeyi görev edinen, kendisi gibi ateist bir ana karakter vardır.

Star Smashers of the Galaxy Rangers (1973) romanını, kahramanları Chuck ve Jerry’yi homoseksüel sevgililer yaparak sonlandırmıştır. İsmini Kingsley Amis’in New Maps of Hell (1960) adlı eserinden alan Hell’s Cartographers (1975) ve başka birkaç antolojiyi daha yakın arkadaşı Brian Aldiss ile birlikte düzenlemişlerdir. Buna karşılık Amis, Harrison’un “basit cümle kurmayı beceremeyen biri” olduğunu söylemiştir.

Greg Bear, Brian Aldiss ve Harry Harrison

Eserlerinden uyarlanan filmleri göz önünde bulundurduğumuzda, Harrison’un çağdaşlarından daha şanssız olduğunu söyleyebiliriz. Harrison’un nüfus patlaması hakkındaki derin endişelerini yansıtan Make Room! Make Room! (1966) adlı eseri, Soylent Green (1973) adıyla filme uyarlandığında parasal anlamda pek başarılı olamadı. Harrison, MGM’nin “kitabının ölü bir balık gibi içini deştiğini” ve “bir yamyamlık öyküsüne indirgediğini” düşünmüştü. Filmin adı, Harrison’un, kitapta soya fasulyesi ve mercimek kelimelerini birleştirerek oluşturduğu bir kelimeden gelmektedir.

Future Tense (1978) için yazdığı önsözde Harrison, çoğu senaryo yazarının bilimle alakası olmadığı için filmlerde uyduruk sonuçlara varıldığını belirtmiştir. Stüdyo krallarının Vikingler ile karşı karşıya geldiği The Technicolor Time Machine (1967) adlı eserde, “Hollywood ölmedi, sadece epey hasta bir durumda” cümlesi geçmektedir. Keçi sakalı, kel kafası ve gözlükleriyle özgün bir tarzı olan Harrison, bilimkurguda adı sıkça anılan biri olmuştur. Eşi Joan, 2002 yılında hayata kendisinden önce veda etmiştir. Make Room! Make Room! adlı eserini çocukları Todd’a ve Moira’ya adamıştır: “Çocuklarım, sizin iyiliğiniz için, umarım bu eser kurgu olmakla kalır.”

Yazarın Dilimize Çevrilen Eserleri