Evrensel Bir Otostopçu: Douglas Adams

1952 yılında Janet ve Christopher Douglas Adams çiftinin ilk çocuğu olarak Cambridge’te dünyaya gelen Douglas Adams, henüz on yaşındayken yazdığı bir metinle notu kıt öğretmeni Frank Halford’dan on üzerinden on alarak okul dergisinde yazılar yazmaya girişti. Bu sırada çoktan yazılarında o esprili dilini kullanmaya başlamıştı bile. Oyunculuk sevgisini çok erken keşfetti ve tabii muazzam uzun boyu yüzünden pek çok role uymadığını da… Daha sonra bu konuda şöyle diyecekti: “Cüce rolünü oynamaya çalışmamın problem olacağı her zaman aklımdaydı.” Aslında bu problemin yalnızca çok küçük bir kısmıydı çünkü sahnede düşüp gürültülü kahkahalar atmak gibi enteresan bir huyu vardı.

1971 Ekim’inde Cambridge Üniversitesi’nde edebiyat bölümüne girmeden önceki bir yılını tuhaf işlere ayırdı. Bu işler çok sonraları editörlerinin biyografisine ekleyeceği hoş notlar haline gelecekti. X-ray departmanı ve tavuk kümesleri çalıştığı yerlerden yalnızca ikisiydi. Sonra İngiltere’yi terk edip otostop çekerek Avrupa’yı dolaşmaya karar verdi. Avusturya, İtalya, Yugoslavya ve Türkiye’yi gezdi. Adams, Otostopçunun Galaksi Rehberi‘nin temellerini bu seyahat sırasında bir gece Avusturya, Innsbruck’ta çimenliklerde uzanırken attı.

Cambridge’deyken bir defasında Footlights Drama Kulübü‘ne girmeyi denedi. Monty Python‘dakiler gibi en önemli İngiliz aktör ve komedyenler bu kulüpten çıkmıştı. Ama Footlights’taki iç karışıklıklar ve züppeliklerden sıkıldığı için sahne performansına yalnız başına devam etmeye karar verdi. Gayet de başarılı oldu ve hatta yanına iki arkadaşını da alarak Adams-Smith-Adams üçlüsünü kurdu. 22 yaşındayken Monthy Python’dan Graham Chapman ile tanıştı. 18 ay boyunca birlikte çalışmayı denediler ancak birliktelikleri üzücü bir şekilde sonlandı. Hiçbir projelerini gerçekleştiremediler. Yine de bu birlik Adams’ı Monthy Python’a yakınlaştırmıştı. Özellikle Terry Jones‘la pek iyi anlaşıyordu. Meşhur Monty Python’s Flying Circus dizisinde bile rol aldı. Bazı hayranlar onu 5. Monthy Python olarak görüyordu.

Douglas Adams 24 yaşındayken radyo metinleri yazmaya başladıysa da bunun kendisi için zaman kaybı olduğunu düşünüyordu. İlerleyen zamanlarda o yılın hayatının en kötü yılı olduğunu söyleyecekti. Daha sonra bir efsaneyi yazmaya başladı: Otostopçunun Galaksi Rehberi… Otostopçunun Galaksi Rehberi’ni önce bir radyo oyunu olarak yazdı. BBC’deki meşhur Kamikaze skeci ve The Burkiss Show gibi eski işlerinin şöhreti,  Simon Brett ve Geoffrey Perkins‘in desteği gibi etkenler sayesinde iyi bir fırsat elde ettiyse de bilimkurgu komedisinin başarılı olacağına dair pek de inancı yoktu.

İlk bölüm 8 Mart 1978 Çarşamba günü saat 10:30’da yayınlandı. İlk iki bölümde reklam bile alamamalarına rağmen Adams büyük bir hayran kitlesi kazandı. Altıncı bölüm yayınlandığında Rehber çoktan kült statüsüne yükselmiş, yayınevleri ve kayıt stüdyoları eserin hakları için Douglas’ı sıkıştırmaya başlamıştı. Adams, bu eserin getirdiği şöhretle BBC Radyo 4’ten prodüktörlük teklifi aldı ama bu işten kısa sürede sıkıldı. Altı ay sonra kendini televizyon dünyasında buldu. Kült bilimkurgu dizisi Doctor Who‘da iki yıl boyunca senaryo müdürlüğü yaptı.

Bu sırada Otostopçunun Galaksi Rehberi, Pan Books tarafından düzenlenip yayınlandı. 1979 Ekim’inde çıkan kitap kısa sürede çok satanlarda ilk sıraya yükseldi ve üç ayda 250.000 kopya sattı. İkinci radyo dizisi için çalışmalar da başladı. İkinci seri 1980 Ocak ayında yayına girdi. Kitap, türünde bir öncüydü. Piyasada doğal olarak beklenen hareketlilik yaşandı ve Rehber sonuna kadar sömürüldü. Radyo dizisinin iki kaydı piyasaya sürüldü, bunu Paranoyak Android Marvin‘in seslendirdiği (!) iki disko müziği izledi. İki sene içinde üç farklı tiyatro oyunu sahnelendi. İlk iki oyun başarılı olduysa da üçüncüsü tam bir fiyaskoydu.

Ardından Rehber’in televizyon dizisi (1981) ve diğer romanları olan Evrenin Sonundaki Restoran (1980), Yaşam, Evren ve Her Şey (1982) ile Elveda ve Tüm O Balıklar İçin Teşekkürler (1984) geldi. Serinin beşinci ve son kitabı Çoğunlukla Zararsız ancak 1992’de basılabildi. Tüm bu eserler; Infocom tarafından yapılan metin temelli bir macera oyunu (1984), bir havlu (1985), bilgisayarda resimlendirilmiş bir kitap ve çizgi roman uyarlamalarıyla resmen markalaştırıldı. Rehber’in ünü İngiltere’yi aştı ve pek çok ülkede, özellikle de Birleşik Devletler’de hızla bir numara oldu. Bugün serinin kitapları Anglo-Saxon dünyasında 15 milyon satılmıştır.

Adams, Otostopçunun Galaksi Rehberi ile ilgisi olmayan kitaplar da yazdı. Bunların başında elbette Dirk Gently kitapları Dirk Gently’nin Bütünsel Dedektiflik Bürosu (1987) ve Ruhun Uzun Karanlık Çay Saati (1988) geliyordu. Yazar bu seride klasik kara film havasını, paranormal olayları, absürt komedi içerikli korku temalarını muhteşem bir şekilde harmanlamıştı.

John Lloyd‘la birlikte yazdıkları Meaning of Liff isimli ilginç çalışmasını da unutmamak gerekir. Meaning of Liff, bir kelime tarafından karşılanamayan kavramlar sözlüğüydü. Douglas Adams’ın Galaksi Rehberi dışı son romanı Last Chance To See (1990) hem kendi seyahatlerini hem nesli tükenmekte olan hayvan ve bitkileri anlatıyordu. Times bu kitabı “yüksekten uçan yazıların çok ilginç okuması” olarak tanımlıyordu. Bu büyük ihtimalle en derin kitabıydı.

Ve sonra… Hiçbir şey olmadı. Kuşkucu Somon isimli kitabı duyurulmuştu ama maalesef vefatıyla birlikte yarım kaldı. Bu hem bir Dirk Gently kitabı, hem bir Otostopçu kitabı, hem de yepyeni bir kitap olacaktı. Kuşkucu Somon, Douglas Adams’ın ölümünden bir yıl sonra, 2002 yılında basıldı. Tamamlanmamış üçüncü Dirk Gently kitabını ve bazı başka yazıları içeriyordu.

Peki Douglas Adams neden bu kadar az roman yazdı? Öncelikle bir çeşit boş sayfa sendromundan mustaripti. Özellikle büyük bir yazar olduğunu fark ettiği güne kadar yazmayı işkence olarak görüyordu. Yayınevlerinin kendisine neden böyle büyük paralar ödediğini hiç anlayamamıştı. Örneğin daha tek bir satırı bile yazılmamış iki Dirk Gently kitabı için 2,27 milyon dolar para almıştı. Tüm bu teşviklere rağmen Douglas çalışırken acı çekiyordu ve editörleri onu bir otel odasına kilitlemek veya ona her gün bir casus göndermek zorunda kalıyorlardı.

Yazmadığı zamanlarda da kendini bir şeylerle meşgul ederdi. 1996’da Robbie Stamp ile kurduğu internet şirketi Digital Village‘de Yıldız Gemisi Titanik isimli bir bilgisayar oyunu yaptı. Oyun daha sonra Monthy Pythons’dan Terry Jones tarafından romana uyarlandı. Digital Village’ın diğer bir işi h2g2.com idi. Bu site kitaplarda geçen rehberin internete aktarılmış hali gibiydi. Adams bunun dışında dünyayı gezip bilim, teknoloji ve internetle ilgili konferanslara katıldı ve BBC’ye Otostopçunun Gelecek Rehberi isimli bir radyo serisi hazırladı.

Adams, müziği çok severdi. Evrenin Sonundaki Restoran’ı yazarken durmadan Paul Simon’ın One Tricky Pony şarkısını dinlemişti. Otuz tane sol el gitarı vardı. Pink Floyd’un gitaristi ve solisti olan David Gilmour yakın arkadaşıydı ve Adams’ın 42. yaş gününde kendisine muhteşem bir hediye verdi. Gilmour, Londra Earl’s Court’ta Douglas’ı sahneye davet etti ve efsane Dark Side Of The Moon albümünden iki parçayı beraber söylediler.

Douglas Adams milenyum sonu yaklaşırken hayalindeki Otostopçunun Galaksi Rehberi filmini gerçekleştirmek üzere Kaliforniya’da Santa Barbara’ya hareket etti. Film haklarını Disney almış ve prodüksiyona başlamıştı. Projenin sürdüğü 11 Haziran 2001 Cuma gününde aniden gelen ölümüyle geride karısı Jane Belson ve kızı Polly’yi bıraktı.

Eserleri

[tabgroup] [/tabgroup]