Bilimkurgu Kulübü Bu Sitede Gelecek Var!
Stanley Grauman Weinbaum; Louisville, Kentucky‘de, Stella ve Nathan A. Weinbaum’un oğlu olarak dünyaya geldi. Milwaukee’de okula gitti. Madison’daki Wisconsin-Madison Üniversitesi’nde kimya mühendisliği bölümüne girdi. Ardından İngilizce bölümüne geçti ve 1923 yılında üniversiteden ayrıldı.
Yazar en çok, sempatik uzaylı Tweel’in hikayesini anlattığı çığır açıcı bilimkurgu kısa hikayesi Bir Mars Destanı ile tanındı. Daha da ilginci, bu eser onun ilk bilimkurgu hikayesiydi. Isaac Asimov, Bir Mars Destanı’nı “John W. Campbell’dan önce yazılmış, mükemmel bir Campbellyan bilimkurgu öyküsü,” olarak tanımlamıştır. Gerçekten de Tweel, Campbell’ın şu ifadesinin gerçeğe dökülmüş hali olan ilk yaratıktır: “İnsan kadar iyi düşünebilen ve hatta daha iyi düşünebilen bir yaratık yazın, ama insan gibi düşünmesin”. Asimov, bu eseri bilimkurgunun yönünü değiştirmeyi başarabilmiş üç eserden biri olarak tanımladı. Hikaye, Amerikan Bilimkurgu Yazarları Derneği tarafından derlenen “The Science Fiction Hall of Fame, 1. Cilt, 1929-1969” antolojisindeki en eski ve en yüksek oya sahip hikaye ünvanına kavuştu.
Hayattayken yayımlanan çalışmalarının çoğu “Astounding” ve “Wonder Stories”de, ancak ilk olarak 1930’ların başlarında “Fantasy Magazine”de görücüye çıktı. 1935 yılının Eylül ayında, “Fantasy Magazine” dergisinde yayımlanan “The From the After From Go” adlı öyküye katkıda bulundu. Yine Eylül 1935 tarihli Fantasy Magazine sayısında yayımlanan ve çok yazarlı bir hikaye olan “The Challenge From Beyond”a destek oldu. Ölümü yaklaşırken “Three Who Danced” adlı eseri üzerinde çalışıyordu. Yazarın dul eşi Margaret Hawtof Kay, 1993 yılında yazarın notlarını Philadelphiadaki Temple Üniversitesi Kütüphanesi‘ne bağışladı. Çalışmalar arasında yayınlanmamış üç makale ve birçok hikayesinin yanı sıra, “Three Who Danced” de vardı. “The Adaptive Ultimate” adlı kısa hikayesi Mari Blanchard, Jack Kelly ve Albert Dekker’ın başrolünü oynadığı 1957 yapımı “She Devil” ile sinemaya uyarlandı. Hikaye aynı zamanda “Studio One” televizyon kanalında “Kyra Zelas” adıyla 12 Eylül 1949’da gösterildi. Hikayenin radyo versiyonu ise 1950’li yıllarda “The Adaptive Ultimate“ adı ile bir antoloji serisi olan Escape programında dinleyiciye sunuldu.
Lester del Rey‘e göre Weinbaum, 30’lu yaşlarda olmasına rağmen çağdaş bilimkurgunun doğuşunda diğer tüm yazarlardan daha önemli bir rol oynamıştır. Yine HP Lovecraft da, Weinbaum’un kalemini ustaca olarak nitelemiş ve eserlerinin Edgar Rice Burroughs gibi Pulp Fiction yazarların hikayelerinden daha üst düzeyde olduğunu vurgulamıştır. Frederik Pohl, “Weinbaum’dan önce bilimkurgudaki uzaylılar kedi adam, kertenkele adam, karınca dam, taş adam’dı. Ama her zaman insandı. Weinbaum bunu değiştirdi. Onun devrimci fikirleri, karakterlerine üç boyutlu görsellik kattı,” demiştir. Gerçekten de Weinbaum uzaylıların yaklaşımlarını, amaçlarını ve düşünme şekillerini daha önce hiç denenmemiş tarzda ele alarak çağdaşlarından sıyrılmayı başarmıştır.
Weinbaum’un “Gezegenler Serisi” hikayelerinin tamamı, 1930’ların standartlarına göre bilimsel olarak oldukça tutarlı bir Güneş Sisteminde kurulmuştur. Weinbaum’un Güneş Sistemi’nde, o zamanki hipotezlere uygun olarak gaz devleri ısı yayıyor ve Io, Europa, Titan ve hatta Uranus Dünya benzeri ısılara kavuşuyordu. Ayrıca Mars, insanın ek korunmaya ihtiyaç duymadan biraz antrenman ile korunmasız bir şekilde gezegen yüzeyinde yürümesine izin verecek koşullara sahipti.
Yazarın bu tutumu, Van Manderpootz hikayelerinde de belirgin şekilde kendini belli eder. Seride Dixon Wells’le ilgili üç hikaye anlatır. Bu hikayeler, Wells’in arkadaşı ve eski eğitmeni Haskel van Manderpootz’ın “Yeni Fizik” teorilerine dayanır. Wells, “The Worlds of If “de potansiyel bir buluşun testlerini yapar. “The Ideal” de profesör başka bir kişinin düşüncelerini gösteren bir cihaz yaratır. “The Point of View” de ise dünyayı bir başkasının bakış açısından görebilmeyi sağlar. Wells, her üç hikayede de hayallerinin kadınını bulur ve tekrar kaybeder.
Romanları:
- The Lady Dances (King-Features Syndicate 1933)
- The New Adam (Ziff-Davis 1939)
- The Black Flame (1939)
- The Black Flame (Tekrar Düzenleme) (Tachyon Publications 1997)
- The Dark Other, The Mad Brain ismi ile (Fantasy Publishing Company 1950)
Kısa Hikayeleri:
- Wonder Stories: “A Martian Odyssey”, “Valley of Dreams”, “Pygmalion’s Spectacles”, “The Worlds of If”, “The Ideal”
- Astounding Science Fiction: “Flight on Titan”, “Parasite Planet”, “The Lotus Eaters”, “The Planet of Doubt”, “The Adaptive Ultimate” , “The Red Peri”, “The Mad Moon”
- Fantasy Magazine: “The Challenge From Beyond”
Ölümünden Sonra Yayınlanan Eserleri:
- Wonder Stories: “The Point of View”
- Astounding Science Fiction: “Smothered Seas”, “Redemption Cairn”, “Proteus Island”,
- Fantasy Magazine:”Graph”
- True Gang Life: “Yellow Slaves”,
- Thrilling Wonder: “The Circle of Zero”, “The Brink of Infinity”, “Tidal Moon”, “Dawn of Flame”
- Amazing Stories: “Shifting Seas”, “Revolution of 1950”,
- Startling Sci-Fi: “The Black Flame”
- Crack Detective and Mystery Stories: “Green Glow of Death”
Toplama Eserleri ve Şiirleri:
- Dawn of Flame: The Stanley G. Weinbaum Memorial Volume, Conrad H. Ruppert, 1936
- A Martian Odyssey and Others, Fantasy Press, 1949
- The Red Peri, Fantasy Press, 1952
- A Martian Odyssey and Other Classics of Science Fiction, Lancer, 1962
- The Best of Stanley G. Weinbaum, Ballantine, 1974
- A Martian Odyssey and Other Science Fiction Tales, Hyperion Press, 1974
- Lunaria and Other Poems, The Strange Publishing Company 1988
- The Black Heart, Leonaur Publishing, 2006
- Interplanetary Odysseys, Leonaur Publishing, 2006
- Other Earths, Leonaur Publishing, 2006
- Strange Genius, Leonaur Publishing, 2006
Yazarın en bilinen eseri olan “Bir Mars Destanı”, 2018 yılında Laputa Kitap’ın “Gezegenler Serisi”nde ve İthaki Yayınları’nın, Bilimkurgu Klasikleri Serisi içinde yayımlanarak dilimize kazandırılmıştır. Ayrıca gerek bilime gerekse de bilimkurguya yaptığı katkılarından dolayı Mars‘taki bir kratere yazarın adı verilmiştir.
