Ted Chiang – Geliş (Hayatının Hikayesi ve Diğer Öyküler)

Böylesine etkili bir filme (Geliş) dönüşen her öykünün sonunda dikkatimi kitaba, özgün kaynağa çeviririm. Ted Chiang yalın, aman vermeden ve ışık saçarak yazıyor.
-Colson Whitehead

Yönetmenliğini Denis Villeneuve’nun üstlendiği Arrival (Geliş), kuşkusuz son yılların en göz dolduran bilimkurgu yapımlarından biri olmayı başardı. Kadrosunda Jeremy Renner, Forest Whitaker ve Amy Adams gibi yıldız isimler barındıran film, duygusal alt yapısı ve sürprizli sonu ile dikkat çekiyor. Film, alanında başarılı bir isim olan dilbilimci Dr. Louise Banks‘in sıra dışı hikâyesini anlatıyor.

Günlerden bir gün Dr. Banks’in (Amy Adams) kapısı ordu tarafından çalınır. Ordu, ondan dünyamızda ansızın beliren uzaylılarla iletişim kurma konusunda yardım istemektedir. Loise başta tereddüt etse de sonunda bu sıra dışı görevi kabul eder. Görevinde ona eşlik edecek bilim insanlarından biri de teorik fizikçi Ian Donnelly (Jeremy Renner) olacaktır. Sapir-Whorf Hipotezi (kendini yabancı bir dile yeteri kadar adarsan, düşünce tarzını da değiştirebilirsin) üzerine kurulu Geliş’in, Carl Sagan’ın aynı adlı romanından uyarlanan Contact’tan (Mesaj) sonra iletişim üzerine çekilmiş en iddialı film olduğu söylenebilir.

Geçmişte ve gelecekte gerçekleşen her olayın kaydını tutan bir vakayınamenin, Çağlar Kitabı’nın önünde duran bir kadın düşünün. Her ne kadar yazılanlar ışığın etkisiyle zamanla silinse de hâlâ devasa bir cilt bu. Kadın elinde bir büyüteçle insan cildi inceliğindeki sayfaları çevirmeye başlıyor; ta ki hayatının hikâyesini buluncaya dek… Geleceği bilenler onun hakkında konuşmazlar. Çağlar Kitabı’nı okuyanlar bunu asla itiraf etmezler.

Film, Ted Chiang‘ın Nebula ve Sturgeon ödüllü Story of Your Life (Hayatının Hikâyesi) adlı öyküsünden beyaz perdeye aktarılmıştı. Sayfalarında bu öyküyü de barındıran Ted Chiang imzalı Stories Of Your Life and Others, MonoKL Yayınları tarafından Geliş (Hayatının Hikâyeleri ve Diğer Öyküler) adıyla raflardaki yerini aldı. Eserin editörlüğünü Ayşegül Ergül Aslan, çevirmenliğini ise M. İhsan Tatari üstleniyor. Geliş’in çevrilmesi zor bir eser olduğunu, ama İhsan Tatari’nin bu işin üstesinden geldiğini belirtmeden geçmeyelim. Ayrıca eserin kapak tasarımı ve baskısı da oldukça kaliteli.

Kitap sekiz öyküden oluşuyor. Bir dönem Amerika ve İngiltere’de yayımlanan bilimkurgu dergisi Omni‘nin Aralık 1990 sayısında yer alan Babil Kulesi (Tower of Babylon), kitabın açılış öyküsü. 1991’de Nebula kazanan ve Hugo’ya aday gösterilen öykü, Enamlı madenci Hillalum ve arkadaşlarının gök kubbeyi delmek için Babil Kulesi’ne tırmanmalarını konu ediniyor. Kuleye tırmanıp bir daha toprağa ayak basamayanların, kulenin üzerinde evlenip çoluk çocuğa karışanların olması Babil Kulesi’nin ne kadar heybetli olduğunu gözler önüne seriyor.

İlk kez Ağustos 1991’de Asimov’s dergisinde yayımlanan Anlamak (Understand) kitabın öne çıkan diğer öykülerinden biri. 1992’de Hugo’ya aday gösterilen öykü, geçirdiği kazanın ardından komaya giren bir adamın, K hormonu terapisi ile sağlığına kavuşmasını konu ediniyor. Ancak hormonun zeka üzerinde çeşitli etkileri olduğu ortaya çıkıyor. Ve zekasında artış yaşayan adam, devletin deney faresi haline geldiğini anlayınca bir şeyler yapması gerektiğinin farkına varıyor.

Kitapta yer alan dikkat çekici öykülerden biri de İlk kez Starlight 3‘te yer alan Cehennem, Tanrını’nın Yokluğudur (Hell Is the Absence of God). Karısının ölümü ardından büyük bir kedere gömülen Neil Fisk adlı bir adamın ve onun Tanrı’yı sevmesinin hikayesini anlatan öykü; Hugo, Nebula ve Locus gibi üç büyük ödüle sahip.

Sıfıra Bölünme (Division by Zero), Yetmiş İki Harf (Seventy-Two Letters), İnsan Biliminin Evrimi (The Evolution of Human Science), Gördüğünüzü Beğenmek: Bir Belgesel (Liking What You See: A Documentary) kitapta yer alan diğer öyküler.

Yalnızca 15 öyküsü yayımlanmasına rağmen türün parıldayan yıldızlarından sayılan Ted Chiang, öyküleriyle bilimkurgu edebiyatına gönül verenler için yeni bir soluk niteliğinde. Monokl Yayınları’na bu sekiz özel öyküyü dilimize kazandırdığı için teşekkür eder, sizlere de bu eseri ıskalamamanızı öneririz.