Geleceğin Dünyasına Doğru: İleri Sar

Yıl 2023 olsa da, bilimkurgu ülkemizde koltuğunu sağlama almış değil. Bilimkurgu denilince çoğu kişi hâlâ burun kıvırmakta ve türü uçuk kaçık olarak değerlendirip dışlamaya devam etmekte. Oysaki bilimkurgu, misyoner yapısıyla ilgi gösterilmesi gereken en elzem tür diyebiliriz. İnsanların cep telefonuyla dünyanın bir ucundan diğer ucuna, “seni seviyorum,” diye seslenebilmesine, İstanbul’da oynanan bir spor müsabakasının Kars’ta canlı izlenebilmesine -sağlık, güvenlik ve eğlence sektörleri de dâhil- imkân sağlayan teknolojinin bugünkü hâlini almasında aslan payı tartışmasız bilimkurgunundur. Fakat bilimkurguyu yalnızca teknolojik gelişim odaklı düşünmek büyük bir hatadır. Geleceği okumada isabetli atışlar yapan birçok yazarın bilimkurguyu bir araç olarak kullandığı romanlarında ve kısa öykülerinde toplumun yapısındaki değişimleri de görmek mümkün. Bu açıdan bakarsak, gelecekte yaşanması olası bilimkurgusal olayları konu alan eserler, insanlığı uyarmak gibi bir görevi üstlenmenin yanı sıra toplumun bu gelişmeler karşısındaki düşüncelerini ve tutumlarını da irdelemekle elini devasa bir taşın altına koyuyor. Hemen hemen okuduğumuz çoğu eserin bu misyonu uzaktan da olsa yakaladığı çok açık.

2023’ün ilk ayında raflardaki yerini alan İleri Sar da bahsettiğimiz bu zorlu görevi üstlenen eserlerden. Dex Yayınevi tarafından basılan kitap, Bige Turan Zourbakis‘in çevirisiyle okurun beğenisine sunuluyor. Toplam altı kısa öyküden oluşan derlemenin dikkat çekici kapak tasarımı ise Gökçen Yanlı Atmaca‘ya ait. Birbirinden bağımsız öyküleriyle türün popüler temalarını bir araya getiren derleme, yazar seçimlerinde de yeni yüzlere öncelik veriyor. Sahte Bellek‘in yazarı Blake Crouch ve Marslı ile büyük bir ses getiren Andy Weir‘a, Veronica Roth, N. K. Jemisin, Amor Towles, Paul G. Tremblay eşlik ediyor.

O hâlde gelin hep beraber geleceğin dünyasındaki değişimlere tek pencereden ama farklı gözlerle bakalım.

2019 yılında Forward: Stories of Tomorrow adıyla yayınlanan kitabın küratörlüğünü Blake Crouch yapıyor. Derlemenin ilk ve en uzun öyküsü Summer Frost, son zamanların çokça tercih edilen sanal dünya temasına iyi bir örnek. Öyküde bir video oyunu geliştiricisi olan Riley’i ve onun programladığı karakterin canlanmasını okuyoruz. Free Guy filmine benzer bir hikâye kaleme alan Blake Crouch, dinamik kurgusuyla derlemeye güzel bir giriş yapıyor. Blake’den sonra okumaya N. K. Jemisin’in ilginç öyküsü Acil Durum Derisi ile devam ediyoruz. İklim değişikliği nedeniyle dünyayı terk eden insanların olduğu bir geleceği anlatan öykü, yüzyıllar sonra dünyaya geri gönderilen bir kaşifi ve filizlenen olayları bilimsel yöntemlerle açıklıyor. Bunu yaparken de yazarın birkaç şeyden taviz verdiğine şahit oluyoruz. Yine de derlemenin fütürüstik temasına renk katan öyküyü güzel bir geçiş metni olarak değerlendirebiliriz.

Veronica Roth’ın yazdığı Ark‘ta insanlık, gezegenlerine yaklaşan bir asteroidin tehlikesiyle karşı kaşıya kalıyor ve Dünya’nın yok olacağı kesinleştiğinde tahliye emri veriliyor. Bir yandan gezegen tamamen boşaltılırken diğer yandan bilim insanları bitki türlerini kataloglamakla uğraşıyor. Sonun ve yeni bir başlangıcın başarılı bir şekilde aktarıldığı öyküde, evlerinden ayrılmak zorunda kalan insanlığın dram dolu son günleri başarılı bir şekilde işleniyor. Roth’ın edebi yönünü ön plana çıkaran öykü, düşük temposuyla da okuru karamsar bir geleceğin içine atıyor. Ardından ilk kez öyküsünü okuyabileceğiniz Amor Towles geliyor. Amor’un Destinasyona Vardınız öyküsü, tıpkı diğer öyküler gibi geleceğimizin dünyasına farklı bir yönden yaklaşıyor. Öykü, ebeveynlerin doğacak çocuklarının cinsiyetini ve hayatının nasıl ilerleyeceğini seçebildiği bir gelecekte geçiyor, hâliyle de kader kavramı hakkında önemli noktalara parmak basıyor. Kızınızın ya da oğlunuzun hangi işte çalışacağını, zengin mi yoksa fakir mi olacağını ya da kiminle evleneceğini seçebilme şansınız olsaydı siz ne yapardınız?

İleri Sar’ın sonlarına doğru geldiğimizde, kitap hakkında kafamızda da bir düşünce netlik kazanıyor. Yazarların tek bir tema üzerinden bilimkurgunun alt türlerine dair kaleme aldığı öyküler, hem okunması kolay hem de kısa öykü teriminin içini dolduracak kadar yeterli seviyede. Bunu kalan son iki öyküde de görmek mümkün. Paul Tremblay’ın gizem temasıyla birleştirdiği Son Konuşma‘sı ve Andy Weir’in Rastgeleleştir‘i, bilimkurgunun enginliğini ispatlar nitelikte. Toparlayacak olursak, Blake Crouch’un önderliğinde beş farklı yazarın  öyküsünü bir araya getiren derleme, güncelliği ve genç kadrosuyla geleceğin olası bir portresini gözler önüne seriyor. Son olarak, Dex Yayınevi’nin her öyküden önce yer verdiği görseller de okuma zevkini yükselten küçük bir detay olarak dikkat çekiyor.