Aşkın Kodunu Yazmak: Aşk Algoritması

Bir insan başka bir insana neden âşık olur? Aşkın formülünü yazmaya kalkışsak hangi değişkenleri işin içine katmamız gerekir? Âşık olunan kişide hangi özellikleri ararız? Fiziksel güzellik mi? Ruh güzelliği mi? Yaş, para, şöhret, kişilik aşkın doğmasında ne kadar etkili oluyor? Bütün bu soruların cevaplarını sosyal medya verileri içinde arasak nasıl bir sonuca ulaşırdık? Bilimkurgu yazarı Murat K. Beşiroğlu bu soruları kendisine sormuş, konu üzerinde düşünmüş, araştırmalar yapmış ve ortaya Aşk Algoritması isimli roman çıkmış. Murat K. Beşiroğlu’nun, İkinci Adam Yayınları etiketiyle piyasaya çıkan ikinci bilimkurgu romanı Aşk Algoritması, 2025 yılı İstanbul’unda geçiyor.

Romanın baş kahramanı olan Samet, bir özel sektör şirketinde yapay zekâ alanında çalışırken aşkın formülünü bulduğunu düşünmeye başlar. Samet’e göre aşkın sırrı insanların yüzlerinde gizlidir. Facebook verileri üzerinden yaptığı analizlerde hipotezini destekleyen sonuçlara ulaşınca keşfi hakkında büyük bir heyecana kapılır. Aşkın formülünü cep telefonu üzerinden çalışacak bir çöpçatanlık uygulamasına dönüştürmeyi düşünür ve bu amaçla bir startup kurar.  Bu arada Samet’in ev arkadaşı Tuğ da “Bonanza” adında yapay zekalı bir “yaşam dostu” geliştirmekle meşguldür. Bonanza hem Tuğ’a günlük yaşamında arkadaşlık yapmakta hem de internet üzerinde yaptığı aramalar sayesinde ona “iyi yaşam” önerileri sunmaktadır.  Kitap bu iki genç insanın geliştirdikleri yapay zekalı programlar aracılığıyla hayata tutunma çabalarını ve karşılaştıkları güçlükleri konu alıyor.

Aşkın ya da genel olarak insan zihninin bilgisayarlar tarafından anlaşılıp anlaşılamayacağı gün geçtikçe daha çok sorulan bir soru hâline geldi. Yazarın romanında konu ettiği çöpçatanlık uygulamaları halen dünyada ve ülkemizde emekleme çağını yaşıyor. Buna rağmen özellikle ABD’de bu uygulamalar şimdiden binlerce insanın internet üzerinden ‘ruh eşi’ni bulmasını sağlamış durumda. Aşk Algoritması, hayatımızda gün geçtikçe daha fazla yer tutan algoritmaların insanları nasıl etkilediğini ele alan bir roman. Murat K. Beşiroğlu uzun yıllar yapay zekâ alanında çalışmış bir kişi olarak gelişen bu yeni teknolojilerin insanları nasıl etkileyeceğini hayal etmiş ve zihnindeki beliren olasılıkları bir roman aracılığıyla ortaya koymaya karar vermiş.

Yazar romanda insan ruhunun karmaşıklığına ve eş seçimi konusunda içgüdüsel olarak yaptığı harika işlere de değinmiş. Bu yönüyle ele alındığında, Aşk Algoritması yapay zekânın becerilerinin yanı sıra sınırlarını da tartışan bir eser.  Yazar ayrıca romanın içine serpiştirdiği aşk hikayeleri aracılığıyla teorik olarak tartıştığı aşkın, hayatın pratiği içinde insanları nasıl etkilediğini de göstermeye çalışmış. Tanıtım bülteninde yer alan aşağıdaki pasaj romanın havasını solumak ve çıkış noktası hakkında bilgi sahibi olmak için edebiyatseverlere yardımcı olabilir.

“Kuzenim Demir, Suna’dan sonra on santim uzamış gibi görünüyordu; omuzları dikleşmiş, bakışları kararlı hâle gelmiş, enikonu yakışıklı bir adam olup çıkmıştı. Yengemizin önceki hâllerini bilmediğim için karşılaştırma olanağım yoktu ama o göz göze bakışmalar, beyaz gelinlik içinde bir sülün gibi süzülmelere bakılacak olursa, Suna da belirli bir psikolojik eşiği aşmış olmalıydı. Her ikisinin de yüzlerine dikkatle bakmış, yüz ifadelerini hafızama kaydetmeye çalışmıştım. Bana öyle geliyordu ki mutluluklarının sırrı yüzlerinde gizliydi. Daha önce bu sırrın deşifre edilmemiş olması hayret vericiydi. Nasıl da herkes “eşler yıllar içinde birbirine benzer” savını hiç sorgulamadan kabullenmişti.

Böylesi bir fiziksel dönüşümün, sırf insanlar birlikte vakit geçiriyorlar diye gerçekleşmesi mümkün müydü? Siyasi tarihimizin önemli aktörlerinden olan Rahşan ve Bülent Ecevit çifti birbirlerine hiç benzemeyen insanlardı da evlilikleri sırasında mı benzeşmişlerdi? Elbette yüzleri birbirine benzemeyen kişiler de birbirlerine âşık olabilirlerdi, ancak bu durum da herhâlde henüz bilemediğimiz başka bir matematiksel kural ile açıklanabilirdi. Daha önce keşfedilmemiş gizli bir hazinenin haritasına sahipmişçesine heyecanlıydım. Oturup geliştirmekte olduğum çöpçatanlık uygulaması hakkındaki sunum notlarımı gözden geçirdim. Ertesi gün melek yatırımcıları yapay zekâlı çöpçatan fikrine yatırım yapmaları konusunda ikna etmem şarttı. Aksi bir durumun doğuracağı sonuçları düşünmek bile istemiyordum.”

Yazarın zihin dünyasında yapay zekânın önemli bir yeri olduğu anlaşılıyor. Murat K. Beşiroğlu, 2016 yılında yayımlanan ilk romanı Ogox’da da yapay zekâ konusunu işlemiş, yapay zekalı androidler insanlarla eşit haklar talep ettiğinde neler olabileceği sorusunu ele almıştı. Aşk Algoritması, bilimkurgu edebiyatı meraklıları kadar ana akım edebiyata ilgi duyan kitapseverlerin de hoşlanabileceği bir roman. Aşk Algoritması aşkın hesaba kitaba uymayan büyülü bir duygu olduğuna inananlara da, aşkın formülünün yazılabileceğini ileri sürenlere de hitap eden bir roman. Romanın içinde her iki savı da destekleyen pek çok argüman bulunuyor.