Döngü | Bertuğ Kodamanoğlu (Kısa Öykü)

13 Eylül 2041

Sabah müthiş bir baş ağrısı ile uyandım. Yorgunluk tüm kaslarımı yataktan kalkmamaya ikna etmiş gibi, kendimi sürüyerek kalkabildim. Hafta sonunun bu kadar yorucu olacağını düşünmemiştim. Şirket yeni teknolojilerle donatılmış fabrikasında çalışacak olanlara verdiği eğitimin ardından iki gün boyunca güzel bir sahilde, patronun sahibi olduğu beş yıldızlı bir otelde sınırsız yemek ve içki ile rüya gibi bir hafta sonu geçirmemizi sağlamıştı.

İşsizliğin bu kadar yoğun olduğu bir zamanda, rüya gibi bir fırsattı doğrusu. Vadettiklerini, çalışma ortamını görünce bunu da sahte bir ilan, karın tokluğuna çalışılacak bir yer olduğunu düşünsem de daha fazla işsiz kalmaya dayanamayacağımdan, “deneyeyim, en kötü ne olabilir ki” diyerek başvurmuştum.

Mülakata şehir merkezindeki şirket binasına gittiğimde, önce şirketin ne kadar ciddi ve yenilikçi olduğunu görüp yanıldığımı düşündüm. İçeri girer girmez hologram danışmanlar kimseye bir şey sormaya gerek bırakmadan yönlendirmişler, önce bekleme odasına alıp, ardından da işe alım uzmanlarının yanına çıkarttılar. Daha önce çok iş değiştirmiştim, kim bilir kaç defa mülakata girmiştim, ama böyle soruları hiç görmemiştim. Evli olup olmadığımı, anne, baba kardeşlerin hayatta olup olmadığını, hayattan beklentilerimi, fiziksel durumumu vs. sordukça sordular. İşe alınmam durumunda eğitim alacağımı, özel bir yetenek gerekmediğini söylediler. Fabrikanın şehir dışında, uzak bir noktada olduğu için hafta içi bize fabrika arazisinde özel lojmanlar tedarik edileceğini, maaş konusunda ise hiç endişe etmememi söylediler. Kuşkularım devreye girince nasıl endişe etmeyeyim, bir rakam veremez misiniz diye sordum. Aslında onların bana ne istiyorsun diye sormalarını bekliyordum ama bana aylık olarak eski çalıştığım yerde yöneticilerin bile almadığı bir rakam söylediklerinde her şeye imza atmaya hazırdım.

Bir hafta sonra aradılar ve iş eğitimi almam için şirkete çağırdılar. İş eğitimini şehir dışındaki fabrikanın neredeyse bire bir aynısı olduğunu söyledikleri, merkezi bir yerdeki fabrikada yaptık. Yöneticilerin dediğine göre bina inşaatı tamamlanıp, donanımlarla çalışılabilecek hale geldikten sonra üstten siyasi baskı uygulanmış ve belediye başkanı çalışma ruhsatını iptal etmiş. Sadece eğitim çalışmasına izin verildiğini, biz gittikten sonra öğrencilere hizmet vereceğini söylediler. Anlaşılan patron projeye çok güveniyordu, hiç çekinmeden ikinci bir fabrika kurdurtmuş.

Yapılan işi tam olarak anlayabildiğimi söyleyemeyeceğim. Tüm birimler ara malzemeler üretiyor; mikro çipler, süper yalıtkan malzemeler, nano boyutlarda onlarca farklı ürün. Hassas işleri robotlar yaparken, bizler malzemelerin alınıp yerleştirilmesi, ürünlerin paketlenmesi, tırlara yüklenmek üzere bantlara düzgün şekilde konulması gibi uzmanlık gerektirmeyen işleri yapıyoruz.

Günde 10 saat çalışma biraz zor olsa da işlerimiz yorucu olmayınca sorun olmuyor. Zaten şehire gidip gelmek için yeterince zaman olmayacağından bolca vaktimiz kalıyor kendimize ayırabileceğimiz.

İş Yeri Raporu Gün 811

Yeni döngü başlarken bir sorun oluştu. Bazı çalışanlarda baş ağrısı şikayeti var. Revirden aldıkları ağrı kesiciler ile çalıştılar ancak verimde bir düşüş oldu. Şehirdeki hastaneye gitmek isteyen bir kişiye odasında dinlenme izni verildi sistem tarafından. Baş ağrısının nedeninin araştırılması için mekanisyenlere haber verildi. Gelecek döngüye kadar bu sorun çözülmez ise tekrar problemler yaşayabiliriz.

14 Eylül 2041

Akşam yemekten sonra bahçedeki çardakta güzel bir akşam geçirdik diğer işçi arkadaşlarla. Şirketin sunduğu imkanlar müthiş. Her çeşit alkol var ama elbette fazlasına izin vermeyen otomatik denetleyiciler de var. Yarın iş yapacağımızı hatırlatıyorlar nazik bir şekilde. Nazik olmasalar da bir şey değişmez, ısrar etme şansımız yok, sistemi direkt kapatıyorlar.

Dünkü baş ağrısından eser kalmadı. Hafta sonu güzeldi ama burası da rahatsız değil doğrusu, şehirdeki köhne daireme döneceğime burada vakit geçiririm daha iyi. Kısa kısa imkanlardan da bahsedeyim. İçinde yüzme havuzu da olan bir spor salonumuz var, mini sinema salonu var, çardak ve açık-kapalı barımız var. Belki bir süre sonra sıkılabiliriz, ancak uzun bir süre burası bizi oyalayacak her imkanı sunmuş.

Buranın gerçek olmadığına dair bir izlenim edinmiştim, sanki rüyadayım, bir şey olacak, birisi gelip beni uyandıracak bu rüyadan diye endişe ediyorum. Bunu yaşayan bir tek ben değilmişim, böyle bir zamanda böyle bir iş bulduğuna diğer arkadaşlar da inanamıyor. O ilana başvurmasam, en iyi ihtimalle ay sonunu nasıl getireceğimi düşüneceğim, yemeden içmeden keseceğim bir işe girecek, ömrümü mutsuz bir insan olarak geçirecektim.

İş Yeri Raporu Gün 812

Bugün üretim normal değerlere döndü. İşçilerin üzerindeki belirtiler kalktı. Yeniden tanışma faslı beklenildiği gibi kısa sürede sağlandı. Eğitime dair hatıraların baskısı altında olmaları şüpheyi engelledi. Sınır noktasına bugün bir yaklaşma oldu. Gözlem altında tuttuğumuz işçi bir süre gözlerini ovuşturarak dikkatlice dışarı baktı, muhtemelen olay ufkunda bir bozulma var. Mekanisyenler çalışmaya başladılar, problemin nedenine dair raporu henüz sunmadılar.

15 Eylül 2041

Bugün üretime hız verdik, parti parti mal geldi. Tempomuz böyle olursa biraz zorlayabilir, ama biraz, çok değil. Elimiz alıştıkça daha da fazla iş çıkarabiliriz diye düşünüyorum. İlk gün yazdığım gibi burası son teknolojilerin kullanıldığı ve üretildiği bir fabrika. Bunu ilk dakikadan itibaren hissedebiliyoruz. Ham maddeleri getiren araçları görmüyoruz bile, tüm malzemeler dışarıdan taşıyıcı bir konveyör ile depolama alanına taşınıyor. Burada üretim alanlarına göre istifliyoruz malzemeleri. Ardından kalite kontrol alanlarına götürülen malzemeler, testlerden başarılı çıkınca üretim alanlarına taşınıyor.

Üretim oranları sürekli olarak duvarlardaki ekranlarda görünüyor. Arada esprili yorumlar bile görüyoruz. “Sen işe yeni başladın galiba” diyor ekran biraz yavaş hareket edince, aramızdaki ciddi bir arkadaş “yeni başladım” diye cevap verdiğinde, “yıllardır hep aynı bahane” dedi de herkes gülmekten yerlere yattı.

Bugün iki kişi arasında ilginç bir gerilim oldu. İlginç olan yanı daha önce en ufak bir şey olmamasından kaynaklı, bir anda birbirlerine girdiler. Zar zor ayırdık. Üstelik bu ikisi hafta sonu canciğer, kırk yıllık dost gibiydiler. Sonrasında ne olduğunu sorduğumuzda ikisi de “bilmiyorum, karşımda görünce bir an refleks olarak saldırdım” cevabı verdiler. Buna benzer bir şey uzayda uzun süre izole kalanlarda oluyor diye okumuştum bir yerde. Üç gün çok kısa bir süre olsa da belki benzer bir psikolojiden kaynaklıdır. Neyse ki sonrasında özür dilediler birbirlerinden.

İş Yeri Raporu Gün 813

Üretim değerleri standart hızlandırma çerçevesinde artarak olağan düzeyinde tutuldu. 73829 ile 60421 arasında en son dokuz dönem önce olan gerginlik aksetti. Bunun sistemdeki geçiş sorunu ile alakalı olup olmadığına dair doktorlar rapor istediler. İki işçi yarın revirde kontrole tabii tutulacaklar. Mekanisyenler raporu verdiler, sisteme kütle eklenmesi sırasında gerçekleşen zaman kayıpları büyük bir kayma yaratmış, döngü üretecinde eksen bozulması oluşmuş. Cihazın kalibrasyon ihtiyacı var, bu sorunu çözmek için gerekli malzemelerin gün içinde fabrikada üretilen bir parça hariç, döngü dışı depomuzda bulunduğu teyit edildi. Yarın bu sorunun çözüleceğini rapor ettiler. Bu rapora rağmen, şirket yönetiminden daha önce yaşadığımız sorunların tekrar etme riskini göze alarak gerekli güvenlik önlemlerini almalarını talep ettik.

16 Eylül 2041

Fabrikadaki insanlar ile içli dışlı oldukça ilginç benzerlikler buluyoruz. Belki benzerlikte değil özellikle böyle seçmiştir yöneticiler. Mesela hiç birimiz evli değiliz. Bu olabilir ama anne-baba, kardeşlerimiz de ya ölmüşler, ya arada sorunlar olduğundan görüşmüyoruz. Belki bu çalışma düzeninde ailemizi aramayacak olmamız önemli bir etkendir işe almada. Aile yoksa sorun yok, sorun yoksa hafta içi şehre dönme isteği yok, yüklenilen sorumluluk yok, rahat kafa ve yüksek verimlilik var. Bir gün benim de bir iş yerim olursa bu kriterleri uygulayacağım. Hesap kitap yaptım, burada üç yıl çalışmak bana rahat rahat iş yeri açabileceğim kazancı getirecek. Zaten fabrikada hiç harcama yapmıyoruz, hafta sonları tedbirli olmasam bile maaşımın çoğunu yatırım olarak ayırabilirim. Normalde burada çok daha uzun yıllar çalışırım gibi geliyor ama bir aile kuracak olursam sanırım fabrikada kalmak zor gelir, akşam gidip, sabah dönecek olsam zaten aileme ayıracak vaktim kalmaz.

Bugünkü notlarımda fabrikanın çıkış bölümünde, yani tamamlanmış ürünlerin araçlara iletildiği bölümdeki panelde gördüğüm, anlam veremediğim yazıdan bahsetmesem olmaz. “Kütlenin korunumu yasası olmasaydı şimdi zengindik, en azından emek bedava” yazıyordu. Bu panellerin kendine ait ilginç bir mizah duygusu olmalı. İşlerin çoğunu robotlar, otomasyon sistemleri gerçekleştirdiğinden, bizim emeğimizi, bunun için ödedikleri yüksek ücretleri, önemsiz görüyor olmalılar. Ay sonu maaşım bankaya yattıktan sonra istedikleri mizahı yapabilir makine bozuntuları.

İş Yeri Raporu Gün 814

Üretim, standartlarını koruyor. Dün olay çıkaran iki işçi kontrole girdiler, beyin tomografisi çekildi. Veriler şirket merkezine tıbbi araştırmalar departmanına iletildi. Kalibrasyon işlemi dışarıdaki yoğun fırtına nedeni ile ertelenmek zorunda kaldı. Acil durum alarmına geçildi, şirketin güvenlik birimleri fabrika dışına konuşlandı. Yarın akşam mesai bitim saatine kadar sistem düzeltilemez ise döngü yok olacak. Zaman kayması işçilerde saldırgan tavırlara neden olabilir, her türlü tedbire hazırız. Şirketin iş gücü kaybı yaşamaması için yeni personel adayları ile mülakatlara başlanmasını tavsiye ederiz.

17 Eylül 2041

İlginç şeyler oluyor, mesaiyi bitirdik, duş alıp, çantalarımızı alarak çıkışa gittik. Bu arada aniden fırtına bastırdı. Kapıdan geçmemize şirket güvenliği izin vermedi. Servis araçları henüz gelmedi dediler, odalara dönmemizi istediler. Bir kaç kişi güvenlik kulübesinde beklemek istedi, birini zorla odasına götürdüler. Buradan dışarıyı göremiyoruz, bazı arkadaşlar çok sinirli ve çıkmak istiyorlar. Yağmur durdu, birazdan tekrar kapıya gitmeye karar verdik, araç gelmezse yola iner otostop yaparız diyor kimi arkadaşlar.

İş Yeri Raporu Gün 815

Hava şartları bugün de mesai bitimine kadar düzelmedi. Döngü cihazının kalibrasyon işlemi buna rağmen yapılmaya çalışıldı ama döngünün sonuna yetişmediği için zaman kayması yaşadı fabrika. İçerisinin güneşli günü, dışarının fırtınalı günü ile ani bir birleşme yaşayınca işçileri odalarına dönmeye ikna edebildik. Bu arada dört güvenlik görevlisi döngünün tekrar başlama riskini göze alarak içeri girmek zorunda kaldı ve sorun yaşatan işçileri zor kullanarak odalarına götürdü.

İşçiler bir süre sonra tekrar çıkışa geldiler ve yola çıkmak istediler. Güvenliği dinlemeyerek kapıdan geçen işçilere ateş açılmak zorunda kalındı. Çıkan arbede sonucunda 8 işçi ölürken, diğerleri odalarına kaçtılar. Bu sorundan on üç dakika sonra mekanisyenler döngü makinesini çalıştırmayı başardılar. Yeni haftada ölümler nedeniyle iş kaybı yaşayacağız. Şirketin eğitimden geçirdiği sekiz işçiyi bir sonraki döngüde sisteme sokacak şekilde hazırlamasını tavsiye ederiz.

13 Eylül 2041

Sabah büyük bir heyecan ile uyandım. Bugün işte ilk günümdü. Şirket yeni teknolojilerle donatılmış fabrikasında çalışacak olanlara verdiği eğitimin ardından iki gün boyunca güzel bir sahilde, patronun sahibi olduğu beş yıldızlı bir otelde sınırsız yemek ve içki ile rüya gibi bir hafta sonu geçirdik. Çalışmak zor gelecek diyordum bunun üzerine ama fabrikayı ve imkanlarını görünce tüm endişelerimin yersiz olduğunu gördüm.