İthaki Yayınları’nın Dune Baskısına Dair Bir Değerlendirme

“Başlangıçlar, dengelerin kurulması için en hassas dönemlerdir. İşte böyle bir zamanda en soylu evlerden biri olan Atreides Evi, cennet gezegenleri olan Caladan‘ı bırakıp tamamı çöl olan bir gezegene, Arrakis‘e taşındılar.”

Tüm zamanların en büyük bilimkurgu eserlerinden biri olan Dune, usta yazar Frank Herbert’in kaleminden bu şekilde satırlara dökülerek başlar. Hatırlanacağı üzere roman, daha önce Sarmal, Mavi Ada ve Kabalcı Yayınları tarafından dilimize büyük emeklerle çevrilmişti. Dune‘un İthaki baskısında, Kabalcı baskısının çevirilerini de üstlenmiş olan Dost Körpe‘yi görüyoruz. Fakat bu sefer çevirilerin daha iyi bir düzenleme ile sunulduğu hemen fark ediliyor. Revize edilmiş bu yeni çevirinin, Dune evrenine dair daha uygun terim ve anlatımlar içerdiğini söyleyebiliriz. Aynı zamanda bu yeni baskının, kitabın önceki baskılarına nazaran daha büyük puntolu olması okumayı son derece kolaylaştırıyor. Yine eserin bestseller boyutunda basılması da artı bir değer olarak göze çarpıyor. Önceki baskıların artık sahaflarda bile bulunamadığı bir dönemde, böylesine değerli bir eserin dilimize tekrar kazandırılması çok yerinde bir karar olmuş.

Eserin sıra dışı kurgusu, geçen zamanla birlikte kendisine geniş bir okuyucu kitlesi yaratmayı başarmıştır. Öyle ki Dune, neredeyse her tip okuyucu kitlesinden kendine okuyucu bulabilen nadir bilimkurgu eserleri arasında gösterilmektedir. Her ne kadar bir bilimkurgu romanı da olsa, yapıtın günümüze değin uzanan bakış açısı dikkat çekmektedir. Bu eserde, şimdiye dek hiç görülmemiş bakış açılarına ve ruh hallerine rastlamak mümkün. İthaki baskısı, Dune evrenine girmek isteyenler ya da sırf nitelikli bir şeyler okumayı düşünenler için son derece yerinde bir tercih olacaktır. Tekrar okuyacaklara da, hikayede yeni karakterleri ve yeni detayları keşfeceklerini muştulayabiliriz.

Her ne kadar bilimkurgu olarak değerlendirilse de, eserde birçok fantastik unsura rastlamak da olası. Gerçi hikaye ilerledikçe ve evreni oluşturan diğer parametreler okundukça, bu fantastik unsurlara dair açıklamalar getirildiğini de görüyoruz. Dolayısıyla fantastik okurları da bu romanda sevecekleri birçok öge bulacaklardır.

Dune evreninde, çok uzak bir galakside evreni yöneten bir imparator ve imparatora bağlı büyük evlerin hüküm sürdüğünü görüyoruz. Birçok bilimkurgu eserinin aksine, Dune evreninin vardığı politik, biyolojik, askeri, dini, ekolojik ve ezoterik durum çok farklı bir noktadadır. Bu durumsa en iyi şekilde, tamamı çöl olan Arrakis gezegeninde yaşananlar hissedildikçe anlaşılabilir. Aslında usta yazar Frank Herbert‘in de roman ile yapmaya çalıştığı şey tam olarak budur.

Eserin kurgusuna daldıkça, büyük evlerin yanı sıra evrene yön veren Bene Gesserit, Bene Tleilax, Mentatlar gibi grupların varlık nedenlerini de daha iyi anlayabiliyoruz. Aynı zamanda en uygun şartlarda yaşayanların değil, en zor şartlarda var olanların neden bu kadar güçlü olduklarını da hikaye içerisinde ilerlerken adım adım çözümlüyoruz.

Büyük evler arası ilişkilerin ötesinde, aynı zamanda bu evrendeki uzay-zaman kavramının nasıl şekillendiğini ve eğilip bükülebildiğini görüyoruz. Sadece Arrakis için değil, diğer tüm gezegenler açısından da konuşmak gerekirse, eser bizlere dil ve kültürün, gezegenlerin ekolojisinden diğer birçok şeye nasıl etki edebildiğini çok yalın bir kesinlikle aktarmayı başarıyor.

Aslında Dune’u okurken, neredeyse tamamen sudan oluştuğumuzu ve bu nedenle suya ne kadar bağlı olduğumuzu daha da güçlü bir fark edişle yeniden kavrıyoruz.