Isaac Asimov’un Hesaba Katmadıkları

Birçoğumuzu bilimkurguya başlatan, Vakıf Serisi ile farklı açılarından düşünme eğitimi veren bir yazardır Isaac Asimov. Kimyagerdir ama farklı bilim alanlarında da azımsanmayacak bilgisi vardır. Ama şahsen en güçlü yönünün sosyoloji ve psikoloji olduğunu düşünüyorum. Örneğin Vakıf’ın birinci kitabında zayıflıklarımızın avantaja çevrilebileceğini gösterir. Veya ekonomi ve teknolojinin savaşı nasıl kazanacağını… Dedektif Elijah Baley ve Uzaylı Dr. Han Fastolfe’nin konuşmaları insanlığa bir yol haritası gibidir. Ama Asimov’un da hesaba katmadıkları vardır.

Hastalık Sorunu

Robot serisinde, insanlığın koloni ettiği 50 dünya mikrop ve virüslerden arındırılmıştır. Ve uzaylı torunlarımız bu sayede çok uzun yaşar. Asimov bu hijyen durumunu kurguda sosyolojik bir temel olarak kullanır. Uzaylı torunlarımız hastalık ve kısa yaşamları nedeniyle Arzlı atalarına yukarıdan bakar; onların pis olduklarını ve koktuklarını düşünür. Oysa tamamen hijyen, mikropsuz veya virüssüz bir dünya oluşturmak imkansızdır. Yapılabilse bile hatalıdır. Çok temiz şartlarda, korunarak büyüyen çocuklar çok sık hastalanır, zira vücutlarının savunma mekanizmaları güçlenmemiştir.

Mandrake çizgi romanlarında bir bölüm vardı: Zaman yolculuğu yapan bir adam, tamamen mikroplardan arınmış bir geleceğe gittiğinde hapşırarak insanlığın ve medeniyetin sonunu getiriyordu. Zararlı mikroplardan arınmış bir dünyada ekoloji dış tehdide çok açık hale gelir. Ya zararsız bir organizma mutasyon geçirip boşluğu doldurur veya şimdilerde anladığımız gibi tehlike uzaydan gelir. Zira uzayda yaşamın taşındığını biliyoruz. Ayrıca insan simbiyoz yaşam sürüdürüyor. Yani ortakyaşar. Bedenimizi birçok canlıyla paylaşıyoruz. Hijyen bir ortamda yine bunlarından bazıları zararlı dönüşüm geçirir.

Teknolojik Gelişme Sorunu

Vakıf serisinde görülebileceği gibi Asimov’un teknolojinin gelişme hakkındaki öngörüleri de hatalıdır. Örneğin seriye yıllar sonra eklediği dördüncü kitapta, bilgisayarlı bir gemi muhteşem bir gelişmedir. Asimov kişisel bilgisayarları ve genel olarak bilgisayarların gelişme hızını tahmin edememiştir. Örneğin İmparatorluk gerilerken bilginin gerilediğini, çevre krallıklarının atom bilgisini unuttuğunu belirtirken kömür çağına döndüklerini yazar.

Asimov’un on bin yıllık Galaksi imparatorluğu ve Terminus’un ulaştığı teknolojik gelişme neredeyse günümüze yakındır. Oysa son 50 yıldaki teknolojik gelişmelerle, 10 bin küsür yılı kıyaslarsak ortada bir mantıksızlık olduğu net görülür. Doğrusunu söylemek gerekirse zaten 50 yıllık teknolojik gelişmelerle, on bin yıl sonra insanlığın geleceği noktayı hayal etmek çok zor. Belki arada teknolojinin gerilediği, karanlık dönemlerle bu çağın biraz ötesi hayal edilebilir.

Robot Sorunu

Asimov’un 3 robotik kuralı da bir hayaldir. Zaten özellikle Elijah Baley’nin kahramanı olduğu Robot serisinde bu kuralların çevresinden nasıl dolaşılabileceğini anlatır. İki robotun zararsız ortak eylemi bir insanın ölümüne neden olabilir örneğin. Biri zehirli su dolu sürahiyi bir yere koyar, öbürü zehirli olduğunu bilmediği suyu insana verir. Pratikte 3 Robotik kuralın uygulanması imkansızdır. Asimov yapay zekaları da öngörememiştir. Bazı robotları (R. Daneel veya R. Giskard gibi) yapay zeka gibi davransa da tanım olarak veya bugün bildiğimiz yapay zeka değildir.

Öte yandan Asimov’un insanlık tarihini (özellikle Roma İmparatorluğu) analiz ederek yaptığı politik, sosyolojik, psikolojik, stratejik sonuçlar çok görkemlidir.

Hazırlayan: Orkun Uçar