Geleceğe İlham Veren Yazar: Jules Verne

Jules Verne, 8 Şubat 1828’de işlek bir liman şehri olan Nantes’da doğdu. Çocukluğunda saatlerce sefer halindeki gemilere bakardı. Bu merakı sayesinde, daha küçük bir çocukken macera ve yolculuklarla ilgili düşler kurmaya başlamıştı bile. Yatılı okulda okuduğu dönemde kısa öyküler ve şiirler yazmaya başladı; sonrasında bir avukat olan babası onu Paris’e hukuk okumaya gönderdi. Çalışmalarıyla uğraşırken kendini edebiyat ve tiyatroyla ilgilenirken buldu. Paris’in ünlü edebiyat salonlarına sık sık uğramaya başladı; içlerinde Alexandre Dumas ve oğlunun da bulunduğu bir grup yazar ve sanatçıyla arkadaş oldu. 1849’da hukuk derecesini elde ettikten sonra sanatsal zevkleriyle ilgilenmek için Paris’te kaldı. Ertesi yıl, tek perdelik oyunu Les Pailles Rompues sahnelendi.

Hukuk kariyerine devam etmesini isteyen babasının baskılarına rağmen yazmayı sürdürdü; ancak Verne, babasının Nantes’da bir hukuk bürosu açma teklifini reddedince ipler 1852’de iyice gerildi. Yetenekli yazar, bunun yerine Théâtre-Lyrique’de az maaşlı bir sekreter olmayı kabul etti; bu da onun “Le Colin‑maillard” ve “Les Compagnons de la Marjolaine” gibi oyunlarını sergilemesine olanak tanıdı.

1856’da Verne, iki kız çocuklu bir dul olan Honorine de Viane’a aşık oldu. 1857’de evlendiler ve daha güçlü bir mali temele ihtiyaç duyduğunu anlayan Verne, borsa simsarı olarak çalışmaya başladı. Bu arada yazarlık kariyerini de ihmal etmedi; o yıl ilk kitabı Le Salon de yayımlandı. Verne ve karısı 1859 yılında, İngiliz Adaları’na doğru yapılacak yaklaşık 20 yolculuğun ilkini gerçekleştirdiler. Bu seyahat Verne’i o kadar etkiledi ki Backwards to Britain (Voyage en Angleterre et en Écosse) adlı romanını yazmasına ilham verdi. Ne var ki; bu roman ancak ölümünden çok sonra yayımlanacaktı. 1861’de çiftin tek çocuğu, Michel Jean Pierre Verne doğdu.

Bu noktaya kadar Verne’in kariyeri yeterli ilgiyi görmüyordu; ancak 1862’de editör ve yayımcı Pierre-Jules Hetzel ile tanışınca şansı bir anda döndü. Verne, yüksek dozda bilimsel araştırmayı maceracı anlatımla harmanlayan bir roman üstünde çalışıyordu; onun bu tarzı için Hetzel biçilmiş kaftandı. 1863 yılında Hertzel, “Olağanüstü Yolculuklar” serisinin ilk kitabı olacak “Balonla Beş Hafta” (Cinq semaines en ballon) kitabını yayımladı. Daha sonra ise Verne, Hetzel’e her yıl yeni eserler sunmak üzere anlaştı; bu eserlerin çoğu Hetzel’in eğitici dergisinde yer alacaktı.

1864 yılında Hetzel, Kaptan Hatteras’ın Maceraları (Voyages et aventures du capitaine Hatteras) ve Dünyanın Merkezine Yolculuk (Voyage au centre de la Terre) kitaplarını yayımladı. Aynı yıl, 20. Yüzyılda Paris (Paris au XXe siècle) kitabı yayım için reddedildi; ancak 1865 yılında Ay’a Yolculuk (De la Terre à la Lune) ve Kaptan Grant’in Çocukları (Les Enfants du capitaine Grant) kitapları yayımlandı.

Maceracı ruhundan hareketle Verne, bir gemi satın aldı; zamanının çoğunu karısıyla birlikte denizde yolculuk ederek geçirdi. Verne’in İngiliz Adaları’ndan Akdeniz’e kadar uzanan yolculukları, kısa öyküleri ve romanları için ona yeterince malzeme sağladı. 1867 yılında Hetzel, Verne’in Fransa ve Kolonilerinin Resimli Atlası (Géographie illustrée de la France et de ses colonies)’nı yayımladı. Verne o yıl kardeşiyle birlikte ABD’ye gitti; Hudson Nehri, Albany ve Niagara Şelalesi’ni ziyaret ederek orada bir hafta kaldı. Bu kısa süreye rağmen seyahati onda kalıcı bir etki bıraktı; bu etki sonraki romanlarına da yansıdı.

1869 ve 1870 yıllarında Hetzel, Verne’in Denizler Altında 20.000 Fersah (Vingt mille lieues sous les mers), Ay’ın Çevresinde (Autour de la Lune) ve Dünya’nın Keşfi (Découverte de la Terre) kitaplarını yayımladı. Bu noktada Verne’in kitapları İngilizce’ye çevriliyordu; telif haklarından gelen parayla yaşamını rahatlıkla sürdürebiliyordu. 1872’nin sonuna doğru, Verne’in ünlü kitabı 80 Günde Devri Alem (Le Tour du monde en quatre-vingts jours) basıldı.

Seyahat etmenin daha kolay ve göz kamaştırıcı olduğu bir zamanda, Phileas Fogg ve Jean Passepartout’ün hikayesi okuyucuyu başka bir dünyaya götürüyordu. İlk baskısından yaklaşık yüz yıl sonra tiyatro, radyo, televizyon ve sinemaya (başrolünde David Niven’ın oynadığı 1956 versiyonu gibi) uyarlandı. Esrarlı Ada (L’Île mystérieuse), Michael Strogoff  ile 15 Yaşında bir Kaptan (Un Capitaine de quinze ans) ve başka eserler de yazan Verne, bu dönemde oldukça üretkendi.

1860’larda ve 1870’lerde gayet başarılı olmasına rağmen, özel hayatında büyük çalkantılar yaşamaya başladı. 1876’da asi oğlunu bir ıslahevine yolladı ancak Michel, reşit olmayan biriyle olan ilişkileri sebebiyle daha büyük sorunlar çıkardı. 1886’da Verne, yeğeni Gaston tarafından bacağından vuruldu ve topal kaldı. Yayımcısı ve iş arkadaşı Hetzel bir hafta sonra öldü; onu annesinin ölümü izledi.

Tüm bu sıkıntılara rağmen Verne seyahat etmeyi ve yazmayı sürdürdü; Eight Hundred Leagues on the Amazon (La Jangada) ve Robur the Conqueror (Robur-le-conquérant) gibi eserler ortaya çıkardı. Teknolojinin getirdiği tehlikelerden bahseden The Purchase of the North Pole (Sans dessus dessous), Propeller Island (L’Île à hélice) ve Dünyanın Hakimi (Maître du monde) gibi kitaplar kaleme alan Verne, daha karanlık ve karamsar bir tonda yazmaya başladı. Kuzey Fransa şehri Amiens’e yerleşen Verne, 1888’de belediye meclisinde çalışmaya başladı. 24 Mart 1905’de şeker hastalığından öldü.

Tamamlanmamış çalışmalarını Michel devralınca, Verne’in kariyeri ölümsüzleşti. Sonraki yıllar boyunca Michel’in katkıları sonucunda, The Lighthouse at the End of the World (Le Phare du bout du monde), The Golden Volcano (Le Volcan d’or) ve The Chase of the Golden Meteor (La Chasse au météore) isimli hikayeleri yayımlandı. Diğer çalışmaları yıllar sonra ortaya çıktı. Backwards to Britain nihayet yazıldıktan 130 yıl sonra, 1989’da basıldı. Gökdelen, mazotla çalışan araba ve kompleks ulaşım sistemleriyle dönemine göre “uçuk” bulunan 20. Yüzyılda Paris ise 1994’de basıldı.

Verne, hayatı boyunca 60’dan fazla kitap (en önemlileri Olağanüstü Yolculuklar serisindeki 54 roman), oyun, kısa öykü ve opera metni yazdı. Denizaltı, uzay yolculuğu, insanlı uçuş, okyanus araştırmaları ve sayısız icadı zamanından çok önce hayal ederek ne kadar ileri görüşlü olduğunu gösterdi; aynı zamanda yüzlerce unutulmaz karakter yarattı. Çalışmaları ve içerdiği inovasyonlar, filmden televizyona ve tiyatroya uyarlandı. “Bilimkurgunun Babası” olarak nitelenen Jules Verne, Agatha Christie’den sonra eserleri yabancı dile en çok çevrilen ikinci yazardır. Verne’in bilimsel konulardaki çalışmaları, yıllar boyunca yazarların, bilim insanlarının ve mucitlerin hayal güçlerine ilham olmuştur.