irlanda bilimkurgu

İrlanda’dan 10 Bilimkurgu Yazarı

“İrlanda, bilimkurgu deyince aklınıza gelen ilk ülke olmayabilir ancak Jonathan Swift’ten Flann O’brien’e ve çok daha fazlasına hep gelecek vaat etti.” –Jack Fennell

Konunun yabancısına “İrlanda’da bilimkurgu” fikri bayağı enteresan gelebilir; ülkenin kültürü genellikle gelecekten çok geçmişe yönelik gibi görülür ve fantastik unsurlar akılcı sayılan unsurlardan daha değerlidir. Fakat günümüzde bir zamanlar olduğu kadar derin bir uçurum yok. İrlanda artık Avrupa’daki herhangi bir ülke kadar kozmopolitan. Çok uluslu gruplar alakasız kırsal alanlarda bile teknolojik kaleler inşa ettiler ve Dublin’in ekonomisi büyük oranda bilişim teknolojilerine bağlı. Yakın zamanda Tramp Press etiketiyle “A Brilliant Void” isimli bir antoloji yayımlandı.  Antoloji kanıtlıyor ki İrlanda’da bilimkurgu yüzyıllar öncesine uzanıyor. İrlanda bilimkurgusu, kendine özgü akışıyla gelecek için bir çeşit ihtiyatlı iyimserliğe sahip, ancak alaycı bir şekilde fazlasıyla açgözlü fırsatçıların felaketlere neden olacağı beklentisini de taşıyor.

İrlanda henüz bilimkurguyla haşır neşir değilse de her zaman materyalleri vardı ve dahası da yolda. Belki zamanla İrlandalı bilimkurgu kültleri de ortaya çıkabilir, zira bunun için sağlam bir kültür ve gelenek var. Gelin şimdi İrlanda’dan 10 bilimkurgu yazarına bir göz atalım…

Jonathan Swift (1667-1745)

Bir bilimkurgu yazarları listesine onu eklemek bazılarını kızdırabilir, fakat bir yazar ve eleştirmen olan Adam Robets’ın belirttiği gibi Gulliver’in Yolculukları bazı matematiksel şakaları barındırır ve hikaye, bilimin Swift’in dönemindeki en son sınırlarına tabidir. O zamanlarda dünya henüz tamamen haritalanmamıştı ve olasılıklar uzaklıkla orantılıydı. Yeterince uzaktaysa devlerden yüzen adalara, konuşan atlara kadar her şey potansiyel olarak mümkündü.

Swift bu düşünceyle dalga geçmek için ona gerçeklik kazandırdı. Tıpkı Lukianos’un ilk yüzyıldaki “Gerçek Bir Öykü” kitabında yaptığı gibi. Ancak Swift’in tahmin edilebilir tavrı onu klasiklerin arasına taşıyor.

Fitz James O’brien (1826-1862)

O’brien, bilimkurgu ve korku türünün çarpıcı kesişiminde yer alıyor. Cork’ta doğan ve Country Limeric’te büyüyen yazar, kıtlık döneminde hükümeti protesto eden şiirler yazdı. Ancak en çok tanınan eserlerinden “What Was It?” ve “Diamond Lens” adlı kısa hikaye kitaplarını Amerikada’yken yazdı.

İlk hikayede ekipmanlarının yetersizliğinden dolayı hüsrana uğrayan takıntılı bir mikroskopi uzmanı, ölmüş bir bilim insanıının hayaline danışıyor, sonrasında delilik ve cinayetle dolu bir yola gidiyor. İkinci hikayede ise anlatıcı gece yarısı New York’ta bir pansiyonda görünmez bir avcı tarafından saldırıya uğruyor.

Jane Barlow (1856-1917)

Bazen kendi adıyla, bazense “Felix Ryark”, “Barlow” gibi mahlaslarla Oryantal Fantazilerden İrlanda’nın gündelik hayatından enteresan öykülere çeşitli eserler yazdı.

Ancak onun bilimkurgusu her zaman rahatsız edici bir sınırdaydı: An Advance Sheet adlı kitabı, kader ile Nietzsche’nin “sonsuz dönüş” fikrini birleştirerek özgürlük ve çeşitliliğin olmadığı korkunç bir dünya yaratırken, Tanrısız Ölümsüzlerin Tarihi isimli kitabı ise Venüs sakinlerini bitmeyen bir kedere sürükleyen dünyalı bir mizantropisti anlatıyor.

Charlotte McManus (1850–1941)

McMamus vatansever tarih romanlarıyla yarı-düzenli bir gelir elde etti, ancak onu asıl akıllara kazıyan “The Professor in Erin” isimli alternatif tarih hikayesi oldu. Hikaye 1601’de Kinsale Savaşını Hugh O’neill’in kuvvetlerinin kazandığı ve bunun sonucu olarak Galler İrlandası’nın hiç işgal edilmediği ve güçlü modern bir millete dönüştüğü bir paralael evrende; bu evrene sürüklenen bir dilbilimciyi anlatıyor.

McManus’un inşa ettiği dünyanın bütünlüğü etkileyici ve yazar kurguya kaygısız ve ustaca bir girişle başlıyor.

Flann O’Brien (1911-1966)

Yazar yayımcı Timothy O’Keeffe’ye 1963’te yazdığı bir mektupta “aptal bir eleştirmen kendisini bilimkurgu ustası şeklinde övecek diye korktuğundan” bahsediyor. Erken dönem kurguları ve sonraki “Cruiskeen Law” bilimkurgu mecazlarını diğer her şey kadar eğlenceli hale getiriyor. Ve onun tartışılmaz başyapıtı tamamıyla bilimsel ilkelerden türetilen tuhaf kavramlarla dolu Athomic Theory… Bu, aşırı bisiklet kullanımının sürücüyü aracına dönüştüreceği dayalı bir hipotez.

The Third Policeman yayımcılar tarafından reddedildiği zaman, O’brien buradaki materyalleri The Dalkey Archive’de elden geçirmiş. Bu kitap da yer yer zaman yolculuğunu ve dünyayı sonlandırmak isteyen çılgın bir bilim adamını içeriyor.

James White (1928-1999)

Çocukluktan kalma doktor olma hayali gerçekleşmeyince, White tıbbi uzmanlık hayranlığını bir uzay hastane-istasyonunda geçen romanlar ve kısa hikayelerden oluşan Sector General Serisine yönlendirmiş. Bu hastanede farklı canlı türlerinden doktorlar hayret verici çeşitlikte hastalıkları tedavi ediyor.

White’ın bu eseri şüphesiz Güney İrlanda’da geçirdiği en kötü yıllarının tecrübelerinden etkilenmiş. Nasıl göründüğüne bakılmaksızın onun dünya dışı canlıları, temelde düzgün ve sadece hayatlarını sürdürmek isteyen canlılar. Sector General’de tabancasını savurup yıkım ve ölüme sebep olan canlılara yer yok.

Bob Shaw (1931–1996)

Belfast’tan bir diğer bilimkurgu devi olan bu yazar, gerçekte White’ın arkadaşı. Eski moda gerçekten kaçışı “büyük fikir” uyarlamaları ile uzmanca birbirine karıştıran Shaw, en çok iki serisi ile hatırlanır: The Ragged Astronauts ve Orbitsville.

İlki bizimkinden oldukça farklı fizik kurallarıyla dolu bir evrende geçiyor ve gezegenini flotillalar ve sıcak hava balonlarıyla terk ederek ekolojik çöküşten kaçmaya çalışan bir uygarlığı anlatıyor. İkinci eserde ise insanlık, uzayın derinliklerinde Dünya’dan milyonlarca kat büyük yapay ekosisteme sahip bir küre keşfediyor. Shaw’ın birçok eserinde potansiyel ütopyalar keşfediliyor ve bu keşifleri istismar etmek isteyen otoriter rejimler anlatılıyor.

Cathal Ó Sándair (1922-96)

O Sandair çocuklar için neredeyse 160 roman yazdı. Bu romanlar Kovboy Reamon Og ve dedektif Reics Carlo gibi birtakım düzenli karakterleri barındırıyordu. En iyi serilerinden biri, bir uzay pilotu olan Kaptan Sperlin’in maceralarını içeriyordu.

Dan Dare’e benzer bir kahraman olan Speirling ve onun silah arkadaşı Profesör Ó Glarcain Ay’ı keşfeder, nükleer savaşı önler ve Dünya’yı çeşitli uzaylı istilalarından kurtarır. İhmal edilmiş ve geniş ciltlerle yeniden basılmayı hak eden bir seri varsa o da budur.

Sarah Maria Griffin (1988-)

Spare and Found Parts, Marry Shelley’in Frankenstein’ına bir saygı duruşu, yaratıcılığın ve kişiler arası ilişkilerin feminist bir tahlili ve İrlanda toplumunun distopik bir eleştirisi. Gelecekte hastalıklarla tahrip edilmiş bir Dublin’de geçen hikaye, bir sahildeki enkazdan topladığı alet edavatlardan kendisine bir yol arkadaşı yapan yetenekli robot uzmanı Nell Crane’i anlatıyor.

Griffin kendisini “spec”, yani spekülatif bir yazar olarak tanımlıyor. Tek bir türe bağlılık göstermektense bilimkurgu, korku ve fanteziye verdiği kıymet tüm eserlerinde kendini hissettiriyor.

Jo Zebedee (1971-)

Listemizdeki üçüncü Güney İrlandalı yazar olan Zebedee, geleneksel bilimkurgu modunda ama çok az yazarın rakip olabileceği eğlenceli hikayeler yazıyor. Eserlerindeki dramatik olaylar genellikle karakterlerin kişisel ilişkilerinden türetiliyor.

Uzaylı istilası ve bir hapisten kaçış romanı olan Inısh Carraig’in kahramanı, kardeşlerini korumak için suç hayatına sürüklenen genç bir adamken, “Inheritance” ise kendi annesinin hükmettiği galaktik bir imparatorluğa karşı isyan eden özgürlük savaşçısı Kare’nin öyküsünü anlatıyor. Zebedee’nin çalışmaları enerjik uzay operalarını irdelemek için ideal.

Hazırlayan: Kadir Tanrıverdi | Kaynak

Yazar: Konuk Yazar

Bu içerik bir konuk yazar tarafından üretilmiştir. Siz de sitemizin konuk yazarlarından biri olabilirsiniz. Yapmanız gereken tek şey, kaleme aldığınız bilimkurgu temalı makale ve öykülerinizi bilimkurgukulubu@gmail.com adresine göndermek. Editör onayından geçen yazılarınız burada yayımlanıp binlerce okurun beğenisine sunulacaktır. Gelin bu arşivi birlikte büyütelim...

İlginizi Çekebilir

control

Control: Kontrolü Ele Al

Doğaüstü güçlerle donanmış hükûmet görevlilerinin boyutlar arası yaratıklarla savaşması kulağa nasıl geliyor? Control, işte tam …

Bir Cevap Yazın

Bilimkurgu Kulübü sitesinden daha fazla şey keşfedin

Okumaya devam etmek ve tüm arşive erişim kazanmak için hemen abone olun.

Okumaya Devam Edin