Bilimkurgu büyük oranda dini önemsemez, yani pek çok bilimkurgu anlatıda dine ilişkin hiçbir şeyin yer almadığını söyleyebiliriz. Fakat bazı bilimkurgu romanları ise üstü kapalı veya açık şekilde ateisttir: Kimisinde ateist karakterler mevcuttur, kimisi ateistlerin dindarlarla veya dini kurumlarla olan çelişkilerini ele alır. Bu romanların bir kısmı ise –ki bunları ateist veya daha doğru bir ifadeyle ateistik diye adlandıracağım- dini ve dini kurumları sert biçimde eleştirir.
Aşağıda, ateizmi savunduğu düşünülen romanlara imza atmış belli başlı yazarlar arasından seçtiğim bir listeyi, kitaplarının kısa tanıtımlarıyla beraber sunuyorum. Eğer sizin de bu alanda eklemek istediğiniz benzer bilimkurgu romanları varsa lütfen yazının yorum kısmında belirtin.
Margaret Atwood
The Handmaid’s Tale (Damızlık Kızın Öyküsü), 1985. Bilimkurgudan daha ziyade spekülatif sosyal kurgu olarak kabul edilebilecek olan bu romanda, kökten dincilerin Amerika’da iktidara gelmeleri durumunda Amerikan kadınlarının başlarına gelebilecek olaylar işlenmektedir. Bu romanın, anti-otoriter ve köktencilik karşıtı içeriğiyle zayıf da olsa ateizme göz kırptığını söyleyebiliriz.
Iain M. Banks
Banks, “Kültür” serisi altında toplanan, büyük ölçekteki uzay operaları ile bilinen bir yazar. (Serinin İngilizce tanıtım yazısını buradan okuyabilirsiniz) Bu serideki romanların hepsi aynı kurgusal evrende geçmesine rağmen her biri ayrı ayrı da okunabilir. Kültür serisindeki romanların tamamı, çok uzak bir gelecekte galaksiye yayılmış ateist bir toplumu konu ediniyor. Banks’ın bu romanlarında din sadece galakside bir yerde dinsel bir isyan patlak verdiğinde gündeme geliyor. Yapay zekâlar dâhil olmak üzere serideki tüm karakterler güçlü ve inandırıcı kişiliklere sahipler.
Yüzleşilen etik ikilemler kara mizahla yoğrularak başarıyla işlenmiş. Serinin en iyileri olarak Player of Games (Oyunların Oyuncusu) ve Surface Detail (Yüzeydeki Ayrıntı) söylenebilir. Bilhassa Surface Detail, dinsel sapkınlıkların yol açtığı fenalıkları en yoğun şekilde işlemekte. Serideki en zayıf roman ise bence The Hydrogen Sonata (Hidrojen Sonatları).
[Ç.N. Banks’ın “The Algebraist” (Cebirci) adlı romanı Türkçe’ye çevrilerek İthaki Yayınları tarafından 2014’te yayımlandı]
G. Richard Bozarth
Bible Tales for Ages 18 and Up (18 Yaş ve Üstü İçin İncil Masalları), 2014. İncil’de yer alan kıssaları bilimkurgusal bir perspektiftle yeniden, ama mizahi bir dille anlatan bir roman.
John Brunner
The Crucible of Time (Zamanın Potası), 1983. Uzaylı bir uygarlıkta bilimin yükselerek din üzerinde zafer kazanmasını anlatan ilham verici bir roman.
Mick Farren
Protectorate (Himaye Altındaki Devlet), 1985. Otoriter hükümetler bağlamında kültleri konu edinen bir roman.
Their Master’s War (Efendilerinin Savaşı), 1987. Militarizme, emperyalizme ve dini manipülasyonlara dair eğlenceli ve nefes kesici bir roman.
The Armageddon Crazy (Çılgın Kıyamet), 1989. ABD hükümetinin kökten dinciler tarafından ele geçirilmesini işleyen, Farren’ın en iyi romanı denilebilecek bir kitap.
Tom Flynn
Galactic Rapture (Galaktik Meditasyon), 2000. Bütünüyle dini inançların, akıl dışılığın ve ahmaklığın zararlı etkilerini ele alan bir roman.
James P. Hogan
Code of the Lifemaker (Hayat Verenin Kodu), 1983. Oldukça eğlenceli bir üsluba sahip olan bu kitap için bilim ve din çelişkilerini en iyi ele alan bilimkurgu romanı diyebilirim. Mantıklı olanla akıl dışı olan arasındaki zıtlıkların başarılı bir şekilde kelimelere döküldüğü bu romanda kendine “medyum” diyen kişilerin kurbanlarını nasıl kandırdıklarına da değiniliyor.
Bu romanın devamı olan ve 1995’te yayımlanan The Immortality Option (Ölümsüzlük Seçeneği) de yine mizahi diliyle okunmayı hak ediyor.
Victor Koman
The Jehovah Contract (Yehova Sözleşmesi), 1987. Günümüzde artık “urban fantasy” – “şehir fantazyası” olarak adlandırılan noir-çizgiroman türünde değerlendirilebilecek olan bu kitapta iyi ile kötünün mücadelesi oldukça kışkırtıcı biçimde ele alınmış. Eserde iyi olan karakter bir kiralık katil tarafından temsil edilirken kötü karakter “Kadiri Mutlak Tanrı” olarak kişiselleştirilmiş.
Ken Macleod
The Night Sessions (Gece Oturumları), 2008. Yakın gelecekteki kökten dinci tehlikeyi konu edinen bu romanı diğerlerinden ayıran bir özelliği var, o da kökten dincilerin robot olması.
Intrusion (Sızma), 2012. Devlet eliyle hayatın her alanına yayılmış bir gözetim toplumunu işleyen bu roman için modern 1984 denilebilir. Romandaki kahramanların hepsi ateist ve bu toplumdaki dinsel fanatiklerle ve onların sahip oldukları ayrıcalıklarla mücadele ediyorlar.
James Morrow
Blameless in Abaddon (Abaddon’daki Körlük), 1996. Bu roman bilimkurgudan daha ziyade fantastik öğeler içeriyor olsa da bu listede ona yer vermeden geçmek istemedim. Kitapta, kanserin ölümcül evresindeki bir hastanın insanlığa karşı işlediği suçlar nedeniyle Tanrı’yı mahkemeye vermesi sonucu yaşanılanlar anlatılıyor. Bir üçleme olan serinin bu ilk romanından sonrakileri başarılı bulmadığımı eklemeliyim. Fakat roman, diğer ikisini okumadan da tek başına okunabilecek bütünlükte kurgulanmış.
Norman Spinrad
Mind Game (Akıl Oyunu), 1980. Bilimkurguyla ilgili ama bilimkurgu olmayan bu romanda ABD’de bilhassa Hollywood ünlüleri arasında yaygın olan Scientology tarikatı hedef tahtasına oturtulmuş. Roman için kültler üzerine yazılmış en iyi roman diyebilirim.
Charles Stross
The Apocalypse Codex (Kıyamet Yasaları), 2012. Bilimkurgu-fantezi melez türündeki romanda televizyonda dini programlar sunan ve çok izlenen bir rahip anlatılmakta. Ayrıca kitapta Hristiyan köktendinciliği, ölüm korkusu, bilgisayar destekli şeytan çıkarma gibi konular da yer almakta.
Gore Vidal
Kalki, 1978. Biyolojik kitle imha silahları kullanan fanatik dinci bir terör örgütünü işleyen roman okurken ürperti uyandırıyor.
Live from Golgotha (İsa’nın Çarmıha Gerildiği Yerden Canlı Yayın), 1993. İsa’nın çarmıha gerilme anının televizyonda naklen canlı yayında verilmesini işleyen ve zaman yolculuğu temasını içeren kısa bir çizgi roman.
John Wyndham
Re-Birth (Yeniden Doğuş), 1955. Post-apokaliptik türün oldukça erken örneklerinden olan romanda dini cehalet, bağnazlık ve şiddet dolu bir gelecek tasviri yer alıyor ve bu durumdan kaçış konusu işleniyor.
NOT: Bu listeyi derleyen Zeke Teflon, “Serbest Radikaller” adlı ütopya-distopya romanının yazarıdır.