Neredeyse 100 kitap kaleme almış olan Arthur C. Clarke‘ın hayal gücü ve dünya görüşü, 2001: Bir Uzay Macerası gibi klasik eserleriyle modern bilimi etkilemiştir. 16 Aralık 1917’de güneybatı İngiltere’de bir kıyı kasabası olan Minehead’de doğan Arthur C. Clarke, 20. yüzyılın ortalarında bilimkurgu ve bilimsel makaleler konusunda öne çıkan yazarlardan biri olmayı başardı. Stanley Kubrick tarafından beyaz perdeye uyarlanan 2001: Bir Uzay Macerası‘nı ve Çocukluğun Sonu‘nu yazdı. Clarke neredeyse 100 kitap kaleme aldı, bilim hakkındaki fikirlerinin pek çoğu geleceğin teknolojileriyle bağlantılıydı.
Tarımla uğraşan bir ailenin dört çocuğunun en büyüğü olan Clarke, erken yaşta bilim ve astronomiyle ilgilenmeye başladı. Kendi yaptığı bir teleskopla yıldızları gözlemler, Astounding Tales gibi dergilerde yayınlanan bilimkurgu öykülerini heyecanla okurdu. Babası beklenmedik bir şekilde öldüğünde ailesinin yaşadığı ekonomik güçlükler, parlak zekası ve araştırmacı ruhuna rağmen üniversiteye gitmesine engel oldu. Yakınlardaki Taunton kasabasında ortaokulu bitiren Clarke, 1936’da evden ayrılarak iş aramaya başladı.
Londra’ya gelen Clarke, bir devlet dairesinde işe girdi. Yıldızlara olan ilgisini hiç de kaybetmemişti ve British Interplanetary Society (Britanya Gezegenlerarası Topluluğu)‘ye katıldı. Bu topluluk, henüz mümkün olmadığı düşünülen dönemlerde, uzaya yolculuğu destekleyen bir oluşumdu. Clarke, grubun haber bültenlerine makaleleriyle katkıda bulundu ve ilk bilimkurgu denemelerini burada yazdı. İlk uğraşları İkinci Dünya Savaşı’nın başlamasıyla bölünmüş olsa da, savaşta aldığı görevler ona teknolojiye yatkınlığını sergileme fırsatı verdi. 1941’den savaşın bitimine kadar İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri’nde teknisyen olarak görev yaptı. Radar kullanarak kötü hava koşullarında uçak inişlerini yönlendiren ilk kişilerden biriydi.
Savaş sırasında edindiği tecrübeler yazarlık kariyerinin ilk eserlerinden ikisinde merkezi rol oynayacaktı. 1945’te Wireless World dergisi, Clarke’ın sabit bir uydu sisteminin tüm dünyada radyo ve televizyon dalgalarını iletmek için kullanılabileceği teorisini öne sürdüğü Extra-Terrestrial Relays (Dünyadışı Aktarıcılar) adlı makalesini yayınladı. Üretken kariyeri boyunca Clarke’ın öngöreceği teknolojilerden sadece ilkiydi bu. Bir sonraki yıl Astounding Science Fiction‘ın sayfalarında beliren kısa hikayesi Rescue Party (Kurtarma Ekibi) basılan ilk bilimkurgu eseriydi.
Savaştan döndüğünde Londra’daki King’s College’dan burs alarak öğrenimine devam etme fırsatı buldu. Bu dönemde Britanya Gezegenlerarası Topluluğu’yla ilişkilerini güçlendirdi ve edebi faaliyetlerine devam etti. Uzun yıllar boyunca Britanya Gezegenlerarası Topluluğu’nun başkanlığını yaptığını da yeri gelmişken belirtelim. 1948’de matematik ve fizikte başarı belgeleri alarak mezun oldu. Bilim insanı ve yazar kimliklerini ortak bir çizgide buluşturarak adını duyurmaya başladı. Clarke, Science Abstracts dergisinde editör yardımcısı olarak çalışırken, uzayda yolculuk ihtimallerini ele aldığı bilimsel kitabı Interplanetary Flight‘ı (Gezegenler Arası Yolculuk – 1950) yayınladı. 1951’de ilk uzun romanı Prelude to Space yayınlandı, iki yıl sonra onu bilimkurgu romanları Against the Fall of Night ve Çocukluğun Sonu izledi. Özellikle yıllar sonra, 2015’te televizyon dizisi çekilen Çocukluğun Sonu romanı Clarke’ın ilk gerçek başarısıydı. İlk Hugo ödülünü kısa hikayesi The Star (Yıldız)’la kazandı.
Clarke’ın yazarlığı, ona bir romancı ve çığır açan bir düşünür olarak saygınlık kazandırdı. Bilim camiasından insanların sık sık danıştığı biri haline geldi, Amerikalı bilim insanlarıyla beraber uzay araçlarının tasarımı üzerine çalıştı ve meteorolojide kullanılacak uyduların geliştirilmesine yardımcı oldu. Tüm bu faaliyetlerinin arasında, 1950’lerin ortalarında su altı dünyasıyla ilgilenmeye başladı. 1956’da Sri Lanka‘ya yerleşerek önce kıyı kasabası Unawatuna’ya, ardından Colombo’ya taşındı. Clarke hayatının geri kalanını Sri Lanka’da geçirdi ve bu sırada tüplü dalışta uzmanlaştı, yerel resiflerin fotoğraflarını çekti, hatta su altında kalmış antik bir tapınak keşfetti. Dalış deneyimlerini The Coast of Coral (Mercan Kıyısı – 1956) ve The Reefs of Taprobane (Taprobane Resifleri – 1957) gibi eserlerde anlattı. Edindiği tecrübeyle turizm şirketi Underwater Safaris‘i kurdu.
Ancak Clarke’ın kaderi hala uzaydaydı. Polyo geçirdikten sonra hareket etmesi kısıtlandığında, dikkatini yeniden yıldızlara çevirdi. 1960’larda en önemli projelerinden bazıları sonuç verdi. 2100 yılına kadar yaşanacak teknolojik gelişmeler hakkında tahminlerde bulunduğu Profiles of the Future (Geleceğin Çehresi)‘ı 1962’de yazdı, 1963’te Franklin Institute, uydu teknolojisine katkılarından dolayı Ballantine ödülünü bahşetti. Bir sonraki sene Japonya’daki Yaz Olimpiyatları, Birleşik Devletler’de yayınlandığında bu ödülün altı çizilmiş oldu.
Clarke’ın uzaya dair her konunun uzmanı olarak artan ünü, bugün belki de en çok bilinen, 1965 tarihli ortak çalışmasının önünü açtı; yönetmen Stanley Kubrick’le birlikte 1951 tarihli kısa hikayesi The Sentinel (Gözcü)‘in film senaryosunu yazmaya koyuldu. Gelmiş geçmiş en iyi filmler arasında gösterilecek bir klasik olan, 1968 tarihli 2001: A Space Odyssey‘e dönüşecek senaryoydu bu. Clarke ve Kubrick, senaryo için bir Akademi Ödülü adaylığı elde ettiler ve aynı yıl hikayeyi 1982’de basılacak bir romana dönüştürmek için birlikte çalışmaya başladılar. Sonrasında Clarke seriyi Odyssey Two (1982’de yayınlandı, 1984’te filmi çekildi), 2061: Odyssey Three (1987) ve 3001: The Final Odyssey (1997) ile devam ettirdi.
1960’ların sonunda Clarke, CBS’in Apollo 11 ay inişini yorumlayacağı programda Walter Cronkite’a katıldığında sahici bir uzay macerasının parçası oldu. Sonrasında Apollo 13 ve Apollo 15 görevlerinin yayınlarında da bulundu. Uluslararası camiada saygı gören bir yazar ve düşünür olan Clarke, başarısını ve üretkenliğini 1970’lerde de sürdürdü. 1973 tarihli romanı Rama’yla Buluşma, Nebula ve Hugo ödüllerinin ikisini birden kazandı, bu başarıyı birkaç yıl sonra Cennetin Çeşmeleri (1979)‘yle tekrarlayacaktı. Sonraki on yılda otobiyografik eserleri Ascent to Orbit (1984) ve Astounding Days (1989)’i tamamladı. Ayrıca tekrar televizyonda çalışmaya başladı; popüler televizyon programı Arthur C. Clarke’s Mysterious World (Arthur C. Clarke’ın Esrarengiz Dünyası – 1981)’de ve Arthur C. Clarke’s World of Strange Powers (Arthur C. Clarke’ın Tuhaf Güçler Dünyası – 1984)’da sunuculuk yaptı, aynı zamanda Walter Cronkite’ın programı Universe (Evren – 1981)’e katkıda bulundu.
1980’lerin sonuna doğru, polyodan kaynaklanan sorunlar Clarke’ın hareket yeteneğini daha da kısıtladı ve onu tekerlekli sandalyeye mahkum etti. Bilimsel ve kurgusal eserler vermeye, hayatı boyunca katkıda bulunduğu alanlarda saygı görmeye devam etti. 1983’te eğitim bursları ve ödüller verip teknoloji kullanımını teşvik ederek, özellikle gelişmekte olan ülkelerde yaşam kalitesini yükseltmeyi amaçlayan Arthur C. Clarke Vakfı kuruldu ve 1986’da Britanya bilimkurgusunda Arthur C. Clarke Üstün Başarı Ödülü verilmeye başladı. Clarke aynı zamanda 1979’la 2002 arasında Sri Lanka’daki Moratuwa Üniversitesi’nde, 1989’la 2004 arasında ise Uluslararası Uzay Üniversitesi’nde rektörlük yaptı.
Arthur C. Clarke’a hayatının son on yılında Sri Lanka’nın hükümet temsilcisi tarafından şövalyelik verildi; ülkenin en yüksek sivil nişanı Sri Lankabhimanya‘yı aldı. Ayrıca Arthur C. Clarke Uzay Eğitimleri Enstitüsü‘nü (Arthur C. Clarke Institute for Space Education) görmeye ömrü yetti. 19 Mart 2008’de, 90 yaşındayken solunum yetmezliğinden hayata veda etti. Neredeyse 100 kitabın yanı sıra sayısız makale ve kısa hikaye yazdı, uzay keşfine ve bilime paha biçilemez katkılarda bulundu.
Uluslararası Astronomi Birliği, onun çalışmalarını onurlandırmak amacıyla ekvator çizgisinin yaklaşık 36,000 km üzerinde kalan bölgeye Clarke Yörüngesi adını verdi, 4923 numaralı asteroid Clarke adını aldı.
Kaynak: biography.com | Çevirmen: Deniz Uz
Eserleri
[tabgroup]Bir Uzay Efsanesi
- 2001: Bir Uzay Efsanesi (İthaki, 6:45, K)
- 2010: Uzay Efsanesi (İthaki)
- 2061: Uzay Efsanesi (İthaki)
- 3001: Son Efsane (İthaki)
Rama
- Rama’yla Buluşma (İthaki)
- Rama II (İthaki)
- Rama Bahçesi (İthaki)
- Rama’nın Sırrı (İthaki)
Tetik
- Tetik 1. Kitap (İthaki)
- Tetik 2. Kitap (İthaki)
- Beşik (Sarmal Yayınevi)
- Cennetin Çeşmeleri (İthaki Yayınları)
- Çocukluğun Sonu / Son Nesil (İthaki Yayınları, Cep Kitaplar)
- Deprem – Richter 10 (Resif Kitap)
- İmparator Dünya (İthaki Yayınları)
- Kara Güneş (Baskan Yayınları)
- Susuz Deniz (Baskan Yayınları)
- Şafak Projesi Phobos (Baskan Yayınları)
- Şehir ve Yıldızlar (İthaki Yayınları)
- Uzak Dünyanın Şarkıları (Sarmal Yayınevi)
- 2001 ve Ötesi (Engin Yayıncılık)
- Güneş Sistemi Öyküleri (Maya Yayınları)
- Kanatların Olmasın (Ve Yayınları)
- Üç Robot Yasası (Altın Kitaplar)
- Son Soru (Ve Yayınları)
- Tanrının Dokuz Milyar Adı (Sarmal Yayınevi)
- Yamuk Bakan Öyküler (MonoKL Yayınları)
- Geleceğin Çehresi (Yapı Kredi Yayınları)
- Uzayda Serüven (Kelebek Yayınları)
- Yunus Adası (Kelebek Yayınları)