Alman Bilimkurgusunun Medarıiftiharı: Perry Rhodan

Hamdi Güzeliş 14 Nisan 2018 Edebiyat, Kitap İncelemeleri Bir yorum bırakın

Perry Rhodan, 8 Eylül 1961’den beri “Novella” formatında yayımlanan Alman bilimkurgu dizisinin kahramanıdır. Dizide genellikle 66 sayfa olarak yayımlanan cep boyutlu kitaplar yer alır ve bunlar şimdiki Amerikan “Pulp Magazin” geleneğinin Alman eşdeğeridir. Bauer Media Group’un bir yan kuruluşu olan Pabel-Moewig Yayınevi tarafından basılan dizide, Mart 2018 itibariyle yaklaşık 2950 hikaye, 400’ün üzerinde ciltsiz roman ve 200 sert kapaklı roman yayımlanmıştır. Ayrıca ana diziye ek olan Atlan Dizisi’nin 850 romanı mevcuttur. Sadece Almanya’da bir milyardan fazla olmak üzere, dünya çapında tek başına yaklaşık iki milyar kopya satmıştır. Şimdiye kadar yazılan en başarılı “novella” bilimkurgu kitap dizisidir. Dünya çapındaki satışların ilk milyar kutlaması 1986 yılında yapılmıştır. Yeni dönem Alman bilimkurgusunun önemli bir bölümünü oluşturmuş ve bu alandaki pek çok Alman yazar üzerinde etkili olmuştur.

Alman bilimkurgu yazarları K.H. Scheer ve Walter Ernsting tarafından yaratılan Perry Rhodan, Der Erbe des Universums dizisi ile 1961 yılında Arthur Moewig Yayınevi tarafından başlatıldı. Başlangıçta 30 ila 50 ciltlik bir dizi olarak planlandı, ancak Ekim 2016 itibariyle 2880’den fazla sayıya ulaştı. Yazarları sürekli değişen bir dizidir. Çoğu Alman Novella’dan farklı olarak Perry Rhodan, birbiriyle bağlantılı olmayan hikayelerden ibaret değildir. Önceki olaylara sık sık geri göndermeler yapan ve giderek karmaşıklaşan bir hikaye çizgisine sahiptir. Orijinal Novella formuna ek olarak, dizi artık sert ciltli, ciltsiz kitap, e-kitap, çizgi roman ve sesli kitaplarda da yer almaktadır. Aynı zamanda 1967 yapımı “Mission Stardust” isimli film de erken dönem Perry Rhodan hikayelerinden esinlenilerek çevrilmiştir.

Hikaye, 1971 yılında ABD Uzay Kuvvetleri’nde binbaşı olan Perry Rhodan ve ekibinin M13 kümesindeki Arkon gezegeninde yabancı bir uzay gemisi keşfetmesi ve o gezegene ilk insanlı inişi ile başlıyor. Olay örgüsü Arkon teknolojisini benimseme, Terra’yı birleştirme ve galakside insanlık için yeni bir yer açma uğraşıyla devam ediyor. Dizi ilerledikçe, baş karakter de dahil olmak üzere önemli karakterler görece ölümsüzlük kazanıyor. Yaşa ve hastalığa karşı bağışıklık hale geliyorlar. Ancak ani bir ölüm yaşayabilme riski üzerlerindeki baskıyı daha da arttırıyor. Konu sürekli olarak diğer galaksileri, uzayın çok uzak bölgelerini, paralel evrenleri, zaman yolculuğunu ve paranormal güçleri kapsayacak şekilde genişliyor. Sevimli, saldırgan ve bazen de tanrı benzeri güçlere sahip uzaylılar ile karşılaşıyorlar.

Hikayelerin büyük bir çoğunluğunun geçtiği evren Einstein Evreni‘dir. Yasaları çoğunlukla gerçek evrenimizdekilerle aynıdır. Dizide şu anda karanlık madde ve karanlık enerji ile ilgili yeni teoriler kullanılmamaktadır. Bazen de hikayenin doğa yasaları, kanıtlanmamış olan eski kuramları kapsamaktadır. Öte yandan dizi boyunca sık sık Psiyonik Ağ’a ve Ahlak Yasası’na vurgu yapılır. Psiyonik Ağ, tüm evren boyunca görünmez bir şekilde kesişir, sürekli “hayati enerji” ve “psiyonik enerji” yayar, normal organik yaşamı ve daha yüksek varlıkların refahını sağlar. Ahlak Yasası ise tüm evrenlerden geçerek Psiyonik Ağa bağlıdır. Daha yüksek varlıklar, gerçekliğin kendisini yönetme ihtimalinin kontrolünü ele geçirmeye çalışırlar.

Evrendeki tüm yaşam açıklanırken, “soğan-kabuk modeli” adı verilen bir evrim teorisi kullanılır. Alt yaşam formlarından (bakteriler), akıllı yaşam ve nihayetinde bedensel varlıklar gibi daha yüksek yaşam formlarına kadar sürekli bir evrim olgusu açıklanır. Soğan-kabuk modeli, kozmolojik evrimde kesin ve kopuk aşamalar varmış gibi yazarlar tarafından kullanılmıştır. Bununla birlikte, daha sonraki dizilerde bilinen katmanlar arasındaki aşamaları temsil eden daha fazla yaşam formları kullanılarak aradaki boşluklar tamamlanmıştır. Ana türler şöyledir:

İnorganik madde
Bakteriler
Yüksek hayvanlar
Akıllı türler
Diğer türlerle temas eden akıllı türler
Süper Akıllılar
Madde-Akışlı Türler
Kozmorratlar / Kaotarklar
“LAW’nin Ufku” na yakın güçler, Multiverse’in özü

“Almanya’da, tüm ciddi bilimkurgu meraklıları Perry Rhodan’dan nefret ettiklerini iddia ediyorlar, ama birileri kesinlikle okuyor.”

1969’da Perry Rhodan’ın ilk İngilizce yayınının tanıtımında, Forrest J Ackerman böyle demiştir. Birçok Amerikalı bilimkurgu meraklısı, bu ifadenin ilk kısmı ile çoğunlukla hem fikirdir ve serideki hikayelerin çok çocukça olduğunu düşünür. Bu fikir o kadar çok yaygınlaşır ki 70’li yılların ortalarına kadar Ace Books’ın yeni başkanı Tom Doherty, çok başarılı satış grafiği izleyen diziyi ABD’de sona erdirir. Bu arada seri 1980’de, Perry Rhodan’ın orijinal Alman versiyonlarında tüm dizinin kendi içindeki kurgusal bağılılığından dolayı gitgide daha kompleks bir hale gelir. Bu durum da dizinin artık İngilizce olarak genç okuyucuların ilgisinden çıktığı anlamı taşımaktadır.

Eleştirmen Robert Reginald, diziyi “bilim kurgunun en muhteşem uzay opera serisi” olarak niteler. Ayrıca ekler:

“Daha çok, sade karakterli, kötü diyalogları bulunan ancak oldukça başarılı ve akıllıca kurulmuş hikaye örgüsüne sahip pulp bilimkurgu serisidir. İnsanı hayret düşüren yanı ise, insanlığın ufkunun genişlemesi, uzay ve bilimin harikalarını, insanlığın büyü kaderini anlatıyor olmasıdır”.

Dizi, William Voltz‘un 1975 yılında hikaye plancısı pozisyonunu almasına kadar çoğu zaman uzay savaşlarının yaşanması ve insanlığın uzayda yayılması kurgusunun dışına çıkamamasıyla eleştirilmiştir. Ancak birçok eleştirmen diziyi yerde yere vururken, diğerleri de övgüde bulunur. Özellikle ABD’de, dizinin daha yeni, daha karmaşık bölümlerinin hiç yayınlanmadığı, bu nedenle eleştirilerin dizinin çok basitçe ele alınmasından kaynaklandığı tartışmaları yaşanır. John O’Neill, Perry Rhodan’ı “şimdiye kadar yazılmış en zengin Uzay Operası hikayelerinden biri” olarak adlandırır.

1969-1978 yılları arasında Ace Books tarafından ilk 126 hikaye İngilizce’ye çevrildi. Ayrıca, Futura Yayınları da baskıları ile seriye katkıda bulundu. Amerikalı yayıncılar ile Alman yayıncı şirketler arasındaki mali anlaşmazlıklar, 1979’da Amerikan çevirisinin iptal edilmesinde önemli rol oynadı. Serinin İngilizcede yeniden canlandırılması girişimi 1997-1998 yıllarında Vector Yayınları tarafından, şu anda Almanya’da yayınlanan güncel hikayenin dört sayısını (1800-1803) çevirmesiyle gerçekleşti. 1960’larda Forrest J Ackerman, dizinin İngilizce çevirisinin ABD’deki hazırlığını üstlenmiştir. Serinin diğer çevirmenleri arasında Sig Wahrmann, Stuart J. Byrne ve Dwight Decker yer almıştır. 1 ve 2 nolu Alman sayılarını içeren 1 numaralı kitap, 1969’da Ace Books tarafından basılmıştır. Ackerman kısa süre içerisinde kısa hikayeler, dizileştirilmiş romanlar ve film incelemelerini bir araya getirdi. Dizi çok hızlı bir şekilde ticari bir başarıya ulaştı ve bir ayda üç baskı yaptı.

2006 yılında Pabel-Moewig Yayıncılık, “Perry Rhodan: Lemuria” mini dizilerinin İngilizce çevirisini yayımlamak için FanPro ile anlaştı. Alman versiyonunda, bilimkurgudaki “Nesil Uzayları Tarihi” gibi bazı materyaller Amerikan versiyonunda yer almadı. 2015 – 2016’da Perry Rhodan Digital, e-kitap formatında altı ciltlik Perry Rhodan: Lemuria’nın İngilizce çevirilerini yayınladı ve bunları iTunes ve diğer dijital platformlar aracılığıyla okurların kullanımına açtı. Perry Rhodan’ın çevrildiği ilk dil İbranice’dir. 1965’te, Tel Aviv’de ilk dört bölüm korsan bir çeviri olarak ortaya çıktı ve bilinmeyen sebeplerle beşinci yayından önce sona erdi. Şu anda Brezilya’da 1400’ü aşkın Perry Rhodan hikayesi basılmıştır. Hikaye Rusya, Çin, Japonya, Fransa, Çek Cumhuriyeti ve Hollanda, İtalya ve Finlandiya’da da oldukça ilgi görmüştür. ABD’nin yanı sıra Kanada ve İngiltere’de de İngilizce baskıları vardır. Dünyada bu kadar çok beğenilmiş olan dizi dilimize maalesef kazandırılmamıştır.

Dizinin kültürel etkisi hissedilir derecede fazladır. Hollandalı ESA astronotu André Kuipers, büyük annesinin onun için aldığı Perry Rhodan albümlerinden etkilendiğini ve kendisini astronot olmaya iten faktörlerin başında yer aldığını açıklamıştır. 18 Nisan 2004’te uzaya astronot olarak gittiğinde, dizinin “Vega Sektöründe Uzay Savaşı” adlı ilk kitabını da yanına almayı ihmal etmemiştir. Alman elektronik müzik grubu Tangerine Dream‘in eski üyesi ve ABD’li bilimkurgu dizisi Babylon 5‘ın soundtrack bestecisi olan Christopher Franke, Perry Rhodan destanından esinlenerek 1996’da Perry Rhodan Pax Terra‘ı yayınlamıştır. Yine Alman grubu The Psychedelic Avengers, Perry Rhodan’ın 2004 yayınlarından ve “Evrenin Laneti”‘nden ilham aldığını ifade etmiştir. Sensus grubu ise, 1986’da “Perry Rhodan … More Than A Million Lightyears” adlı bir şarkı yayınlamış ve bunu Saarbrücken’deki Worldcon’da çalmıştır.

Bilimkurgunun her zaman çok yakından etkilediği alanlardan biri de bilgisayar oyunları olmuştur. Perry Rhodan’dan etkilenerek yapılmış pek çok bilgisayar oyunu vardır.

Atari Konsol Oyunları: Cosmic Town, Laser Base, Fire Birds, Meteor Defense, Alien’s Return…

PC ve Diğer: Operation Eastside, Thoregon – Bridge to Infinity, Thoregon 2 – The Forbidden City, Perry Rhodan: Danger for Sekmar I, Perry Rhodan – The Adventure, Perry Rhodan – Battle for Terra, Perry Rhodan: The Millions of Enemies, The Immortals of Terra: A Perry Rhodan Adventure…

Ayrıca Star Wars‘ın yaratıcısı George Lucas, 1960’ların sonlarında ve 1970’lerin başlarında Perry Rhodan’ın Amerikan çevirisini okuduğunu ve Flash Gordon’dan daha az etkili bulduğunu, ancak Star Wars’ın gemi tasarımlarında diziden ilham aldığını itiraf etmiştir.