Etiket Arşivleri: Biz

İsabetli Öngörüleriyle Dikkat Çeken Bilimkurgu Romanları

bilimkurgu gelecek tahmin

Bilimkurgu yazarları, otomobilden organ nakillerine kadar pek çok icadı önceden tahmin etmeyi başardı. Onlarca yıl önce yazılmış olmasına rağmen, özellikle distopik eserler artık kurgu gibi okunmuyor. Öyle ki, bazı yazarlar tarihin akışını bile etkilemiş olabilir. Amerikalı finansçı J.P. Morgan, ampulün mucidi Thomas Edison‘ı New York’taki malikanesine kablo döşemesi için tuttuğunda, babası Junius Morgan elektrik ışığının geçici bir çılgınlık olduğu konusunda …

Devamını gör »

Yabancılaştırma Sanatçısı Olarak Spekülatif Yazar #2

spekulatif edebiyat sanat

“Edebiyat olanaksızlaştığı ölçüde olanaklı hale gelir.” Fantastik – Tzvetan Todorov Aristo’nun Poetikası asırlardır kıymetini muhafaza eden önemli bir yapıt. Tiyatro özelinde anlatıcının, dekorun, senaryonun ve elbette seyircinin yapısal durumlarına dikkat çekmiş ve böylece anlatı geleneği üzerinde derin izler bırakmıştır. Geçen yazımızda görüşlerini hocasının görüşleriyle mukayese ederek vermiş ve birçok detaya değinmiştik. İşbu yazıda ise meseleyi daha farklı veçheden değerlendirmeye çalışacağız. …

Devamını gör »

Benliğe Adanan Bir Roman: Anthem

“Bu dünyanın sırları herkese açık değil, sadece onları arayanlara ve bulmasını bilenlere açıktır.” – Ayn Rand Ayn Rand (1907-1982), edebi yetkinliğinden ziyade eserlerini temellendirdiği felsefi yaklaşımıyla ya da diğer bir deyişle serbest piyasa destekçisi ve bireyci tavrıyla tanınır. İkinci Kızıl Tehlike döneminde (1947-1957) senatör Joseph McCartyh‘nin öncülüğünü yaptığı anti-komünist soruşturmalarda yer almış, dönemin tartışmalı figürlerinden biri olmuştur. Rivayete göre, Komünizmle …

Devamını gör »

Distopyanın Tarihi: Edebiyatta Distopya

distopyanin tarihi

Bilim tehlikeli midir? Tehlikeliyse bunun sebebi nedir? İnsanın bu hususta etkisi, rolü ne ölçüdedir? Çağımızın en önemli sorunları kanımca bunlardır. Bilimin gelişimi, daima ayrışmayla ortaya çıkmıştır. Önce doğayı tanıma süreciyle başlamış ve filozoflar öncülüğünde adım adım işlenmiştir. Ardından modern zamanlar geldiğinde ise felsefe ile ayrılarak, kendi özgün yöntemlerini kazanmıştır. Bu yöntemlerin ayrılma noktası ise doğadan özerk, hatta münezzeh bir durum …

Devamını gör »

Geleceği Yazmak: Cesur Yeni Dünyalar ve Distopik Kabuslar

Bilimkurgu, 300 yıl önce, bilimde büyük ilerlemelerin olduğu bir dönemde ortaya çıktı. O zamandan beri yazarlar, geleceğin nasıl bir şey olacağı üzerine düşünüp kendi dünyalarını anlamlandırmaya çalıştılar. Bugün hâlâ bilimkurgu edebiyatında popüler olan post-apoliptik toplumlar, uzaylı istilaları, robotlar ve çevre felaketleri gibi konular o zamanlardan beri yerini korur. Bu yazıda, bilimkurgu edebiyatının tarihindeki bazı önemli anları özetlemeye çalışacağız. Gulliver’in Seyahatleri: …

Devamını gör »

Her Devrin Muhalifi: Yevgeni Zamyatin

Yevgeni Zamyatin

Rus yazar Yevgeni Zamyatin (1884-1937), hem oldukça saygın hem de son derece etkili, totaliterlik üzerine yazılmış mizahi bir bilimkurgu romanı olan Biz’in (1920) yaratıcısıdır. Çok fazla bilinmese de erken Sovyet Rusya edebiyatı okuyan öğrenciler için elmas değerinde, dikkate değer pek çok kısa hiciv daha yazmıştır. Sovyet Rusya’da yasaklanan ilk kitap olan Biz, 1952 yılına kadar Rusya’da tam haliyle yayımlanmamıştır ve …

Devamını gör »

Distopyanın Ruhu ve Yakın Dönem Distopyasında Ceza Sistemleri

Distopya Ceza

Dünya nereye gidiyor diye kendi kendimize sorduğumuzda cevap için çok azımız kitaplara yöneliriz. Çünkü kitaplar hazır reçete sunmaz, orada aradığınızı bulmak zahmetli bir iştir. Hâlbuki gidişatın hangi yönde seyrettiği yıllar önce sayfalara kazınmıştır. Bu eserleri, zamanını iyi tahlil eden ve geleceği öngören kitaplar diye adlandırıyoruz. Onları kaleme alanlar medyum değil, yaşadıkları çağın nabzını iyi tutan, olan biteni tüm çıplaklığıyla görüp …

Devamını gör »

SSCB’de Devrimci Bilimkurgunun Yükselişi ve Çöküşü

“Ütopyalar birleşik bir yerküreye ihtiyaç duyar, çünkü ütopya adaları yozlaşabilir ya da işgal edilebilir.” – Jerome Gillison Bilimkurgu, ya da Rusça’daki kullanımıyla “Fantastika”, Rusya’daki en parlak zamanlarını Ekim Devrimi sonrasında, 1920’li yıllarda yaşamıştı. Kaderi de devrimin kaderiyle çakışacak şekilde, Sovyet bilimkurgusu 20’lerin sonunda 30’lardan itibaren Stalin’in yükselişi ve iktidarını sağlamlaştırmasıyla birlikte hem nicelik hem de nitelik açısından gerilemiş ve çöküşe …

Devamını gör »

Bir Distopyayı Nasıl Tanıyabiliriz?

distopya kapak

Edebiyat ve sinema, açıklamakta oldukça zorlanılan toplumsal gerçeklerin derinliğine ve enginliğine katkı sağlayabilir. Politik kelime dağarcığımız Oxford’un yılın sözcüğü seçtiği post-truth (Gerçek ötesi/Post-gerçek) haline dönüştükçe, gerçeğin dürüst temsilcileri yalnızca hayallerde karşımıza çıkabilecek gibi gözüküyor. Son 20 yıldaki siyasi koşulları izah ederken faydalanılan modern distopya türündeki patlama da bir hayli dikkat çekici. Bu durum, günümüzün rahatsız edici gerçeklerini yüzümüze vuran Kar Küreyici (Snowpiercer), …

Devamını gör »

Bilimkurguda Distopyalar #1

disyopyalar

“Distopya” kelimesi “eftopya (eutopia)”nın zıddı olarak kullanılır ve şu an var olan dünyadan daha kötü bir toplum ya da sistem anlamına gelir. Terimi ilk kullananlardan biri olan John Stuart Mill’in 1868’deki bir parlamento konuşmasında bu sözcük geçer. Ancak terimi günümüz anlamıyla moda yapan Glenn Negley ve J. Max Partrick’in “Ütopya Peşinde (Quest for Utopia, 1952)” adlı eseridir. 1985’te Anthony Burgess …

Devamını gör »