Star Wars ve Kendo

Uzun zaman önce, çok çok uzak bir ülkede… 9. ve 12. yüzyıllar arasındaki Feodal Japonya’da soylu asker sınıfları için samuray kelimesi kullanılmaya başladı. Bu sınıfın ana silahı Japon kılıcı katanaydı. Zamanla bu sınıf ortadan kalktı ancak savaş teknikleri ve onları kullanım şekilleri bir öğreti olarak yoluna devam etti. Kendo kelimesi ise “kılıcın yolu” anlamına gelmekteydi.

Kılıç kullanma sanatı Kendo, eski tekniklerin yumuşatılması ve modernize edilmesiyle ortaya  çıkmıştır. Keskin çelikten yapılan kılıçların yerini shinai adı verilen bambu kılıçlar, zırhların yerini ise bogu adı verilen antrenman ekipmanları almıştır. Kısaca Kendo, geleneksel japon kılıcı katanayı kullanma bilgileri doğrultusunda insan karakterini kontrol altına alma prensibine dayanan bir spordur.

Star Wars ve Kendo arasında göze çarpan ilk ortak payda kılıç kullanımıdır. Gerçekte ise Star Wars ve kılıcın yolu, birbirlerine düşündüğünüzden daha yakındır. Filmlerin yönetmeni ve yapımcısı George Lucas da zaten sıkı bir Akira Kurosawa hayranıdır. Akira Kurosawa ise Japonya’nın en önemli senarist, yapımcı ve yönetmenlerinden biridir. Özellikle samuray filmleri ile tanınır. George Lucas birçok röportajında kendisinden hayranlıkla bahsetmiş ve en sevdiği Kurosawa filminin Seven Samurai olduğunu belirtmiştir. Bu noktada Lucas’ın bir çok bilimkurgu yönetmeninin aksine ışın tabancaları yerine estetik açıdan daha güzel görünen ışın kılıçlarını ortaya çıkarmış olması tesadüf olabilir mi?

Peki Japon sineması, Star Wars’u sadece kılıç yönünden mi etkiledi? 1950’li yıllarda Japon sinemasında iki ana akım vardı. Bunlardan ilki Gendai-Geki, yani modern drama tarzında filmler; ikinci akım ise Jidai-Geki, yani dönem filmleri. Biraz önce okuduğunuz yabancı kelimelerde size tanıdık gelen bir tanesi oldu mu? “Jidai-Geki”… Star Wars filmlerinin en önemli karakterlerinin dahil olduğu grubun isminin Jedi olması güzel bir gönderme olabilir.

Kılıcımız var, Jedi olmak istiyoruz. Ne yapmalıyız? Biraz da işin felsefesini öğrenmemiz gerekiyor. Peki, Jedi felsefesi ile Kendo arasında nasıl bir bağ olabilir? 2015 yılında ESPN tarafından hazırlanan ve sunuculuğunu Mark Hamill’in üstlendiği Evolution of the Lightsaber Duel belgeseli şu sözlerle başlar:

“Onur, denge, adalet; kendo bir Jedi için her şeydir.”

Japonya’da yaşanan modernleşme hareketleri sırasında samuray sınıfı ortadan kalkmış ve yerini düzenli orduya bırakmıştır. Star Wars evrenine baktığımızda, Jedi düzeninin yıkılıp imparatorluğun güç kazandığını görüyoruz. Tıpkı samuraylar gibi Jedi’lar da başıboş kalmıştır ama felsefeleri hala yaşamaktadır.

Kendo’da bir söz vardır: “Binlerce günlük çalışma sadece bir anlık farkındalık içindir.” All Japan Kendo Federation, yani Japonya Kendo Federasyonu, Kendo çalışmanın amacını maddeler halinde açıklar. Bunlardan bazıları şöyledir:

• Zihni ve vücudu bir bütün haline getirmek,
• Güçlü bir ruh geliştirmek için düzgün ve doğru çalışmak,
• İnsan nezaketine ve onuruna saygı duymak.

Star Wars filmlerinde yer alan Jedi felsefesi ise bu maddeleri farklı şekillerde açıklıyor. Aydınlanma için yaşayan Jedi’lar gücü her zaman iyilik için kullanır. “Gözler seni yanıltabilir, her zaman hislerine güven,” der Obi Wan ve Darth Vader tarafından öldürülmeden önce büyük bir fedakarlık yapar. Luke’un bazı şeyleri anlaması için kendi hayatını ortaya koyar; tıpkı samurayların yaptığı gibi.

Kendo, sadece Jedi olarak bildiğimiz iyi tarafı değil, aynı zamanda Darth Vader’ı ve kötü tarafı da etkisi altına almıştır. Buna en iyi örnek Stormtrooper’ların ve Darth Vader’ın kıyafetleridir. Eski samurayların zırhlarının ve onun modern versiyonu Kendo’da giyilen boguların görünümü, Star Wars fanlarına hiç yabancı gelmeyecektir.

Herkesin Star Wars filmlerinde heyecanla izlediği ışın kılıcı sahneleri her ne kadar birkaç farklı kılıç tekniğinin birleşimi ve koreografi harikaları olsa da, temellerinde Kendo’yu barındırmaktadır. Mark Hamill ve filmlerde oynayan bir çok oyuncu temel Kendo dersleri almıştır. Kılıçların tutulma şeklinden (sol el altta, sağ el üstte), oyuncuların dövüş sahnelerindeki duruşuna kadar hemen her şeyde Kendo temellerini görebilirsiniz.

Modern Kendo müsabakaları genellikle 4 dakika ve iki sayı üzerinden yapılır. İlk iki sayıyı alan taraf müsabakadan zaferle ayrılır. Star Wars filmlerindeki kadar gelişmiş koreografiler olmasa da Kendo mücadeleleri de hızlıdır. Bu müsabakalarda sayı alabileceğiniz dört nokta vardır. Men kesişi ile kafanın üst tarafından, Kote ile el bileklerinden, Do ile vücudun ortasından ve son olarak Tsuki ile boğazdan sayı kazanılabilir.

Star Wars: The Phantom Menace filminin dublör koordinatörü Nick Gillard bir röportajında şöyle der: “Kendo, ışın kılıcı sahneleri için temel malzememdi. Yaptığım şey Kendo hareketlerini alıp biraz daha geliştirmekti.” Kendo’nun temel kesişlerini filmin birçok yerinde rahatlıkla izlenebilir. Final dövüş sahnesinde Obi-Wan’ın Darth Maul’u ikiye böldüğü kısım Kendo’da “Do” kesişini hatırlatır.

Filmlerde açıkça gördüğümüz bir başka şey ise, ışın kılıçlarının Jedi’larla olan ruhsal bağlantılarıdır. Star Wars’a göre Jedi olmayan kimseler ışın kılıcı kullanamaz. Bu durum bize gerçek dışı gelse de benzer bir durum Kendo’da da mevcuttur: Ki Ken Tai Icchi; yani ruh, kılıç ve bedenin uyumu. Eğer ruhunuz, kılıcınız ve bedeniniz bir uyum içinde kesiş yapmamışsa, filmlerdeki gibi kılıcınız sizi reddetmez ama hiç bir müsabakada sayı almayı başaramazsınız. Bedeniniz ve kılıcınız uyum içinde olabilir ama ruhunuzu nasıl görüp sayı verebiliyorlar? Bu noktada, sayı almak için hamle yaptığınız vücut bölgesinin ismini bağırmanız beklenir. Eğer bir “Men” saldırısı yapıyorsanız, vücudunuz hamle yapıp kılıç rakibinizin kafasına gelirken sizin de “Men” diye bağırmanız gerekmektedir.

Star Wars filmi The Last Jedi, Japonya’dan tüm dünyaya yayılmış bu kılıç sanatından esinlenen dövüş sahneleri barındırıyor. Bu yazıdan sonra aklınıza Kendo da gelecek ve belki de ülkemizde bu sporun yapılıp yapılmadığını sorgulayacaksınız.

Hayranlıkla izleyeceğimiz bu sporu Türkiye’de de yapmak yıllardır mümkün. İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyük şehirlerde dojo‘lar Kendo eğitimi vermektedir. Beyoğlu, Büyük Parmakkapı sokaktaki Beyoğlu Spor Kulübü salonunda çalışmalarına devam eden Türkiye’nin en eski dojosu İstanbul Kendo Kulübü, benim de dahil olduğum dojodur. Benzer çalışmaları İstanbul’da Katsuninkan, Boğaziçi, Lotus ve SoShinKai Kendo Dojo da yürütmektedir. Ankara’daysanız ANKEN, Bilkent veya Ankara Kendo’ya; İzmir’deyseniz Ronin Kendo’ya uğrayabilirsiniz. Katılmak için tek yapmanız gereken eşofmanlarınızı giyip dojoya gitmek.

Dojoda görüşmek dileğiyle.

Güç sizinle olsun.